Λέξεις Μαστίχες

Γράφει ο Νίκος Κωνσταντινίδης

Εκπαιδευτικός – συγγραφέας

«Η Πολιτική είναι η πιο σημαντική από τις επιστήμες τα καλά και τα δίκαια σκοπούμενη», είπε πριν 2.300 χρόνια ο Αριστοτέλης. Η «επιστήμη» ως λέξη από ετυμολογικής πλευράς παραπέμπει στο ρήμα επίσταμαι που σημαίνει γνωρίζω. Γνωρίζω όμως σημαίνει και η λέξη «Ιστορία», από το αρχαίο ρήμα «οίδα», άσχετα αν υπάρχουν σήμερα πολίτες και πολιτικοί, που δεν έχουν και την καλύτερη σχέση με την Ιστορία. Που συγχέουν την 25η Μαρτίου του -21 με το ΟΧΙ του -40 και που δεν γνωρίζουν για την εξέγερση του Πολυτεχνείου το -73.

Κάθε εποχή εκτός από τη λογική έχει και την ηθική της. Πολιτική και ηθική αποτελούν μαζί το πιο ιδανικό ζευγάρι για δημοκρατία και διαφάνεια. Όπου οι έννοιες της Ηθικής και της Τέχνης έχουν πάρει διαζύγιο μεταξύ τους, η κοινωνία πέφτει από τον έναν βυθό στον άλλον, δίχως έρμα και τέρμα, σύμφωνα με τα όσα βλέπουμε τελευταίως.

Η πολιτική που θέλει ένα διαφορετικό μέλλον για τη χώρα, πρέπει να ορθώσει τον ηθικό της ανάστημα ψηλά στο νόημα που εκπέμπουν οι στίχοι από την Σοφοκλέους Αντιγόνη, θέτοντας το ηθικό ζήτημα πάνω από το νόμιμο. Άλλωστε αυτό είναι το πνεύμα που βράβευσαν τον 5ο π.Χ. αιώνα οι Αθηναίοι. Αν το ηθικό ζήτημα εξομοιωθεί με το νόμιμο, η κοινωνία θα αφοπλιστεί από ηθικά ιδανικά της και θα πέσει χαμηλά. Και τότε οι άνθρωποι θα πουν ξανά: «όλοι το ίδιο είναι».

Ο νόμος, ανέκαθεν, είναι με το μέρος του ισχυρού. «Δικαιοσύνη λυσιτελεί τω έχοντι» (η δικαιοσύνη ωφελεί τον ισχυρό), λέει ξανά ο Αριστοτέλης. Και η θανατική ποινή σε κάποιες χώρες είναι νόμιμη. Είναι όμως και ηθική; Ας δούμε τι λέει ο ακαδημαϊκός φιλόσοφος του δικαίου κ. Κ. Δεσποτόπουλος: «η θανατική καταδίκη και η εκτέλεσή της είναι πράξεις ανήθικες όσο και οποιοσδήποτε άλλος φόνος. Η δουλεία παρά τη βαθιά ανηθικότητά της είχε κι αυτή τη στήριξη του νόμου. Έχει όμως τίποτα το ηθικό η δουλοπαροικία;»

Οι τριακόσιοι του Λεωνίδα, όταν πήγαν να υπερασπιστούν τις Θερμοπύλες, να μην διαβούν οι Πέρσες, ήξεραν πως εκεί που πάνε θα πεθάνουν. Έπρεπε όμως να το κάνουν. Στις μέρες μας κάποιοι, ίσως, να τους έλεγαν και «μαλάκες», γιατί δεν είχαν την παραμικρή ελπίδα να σωθούνε. Εκείνοι, όμως, έθεσαν την πατρίδα πιο πάνω κι από το θάνατό τους, κάνοντας σύμβολο τις Θερμοπύλες και μένοντας πιστοί στο ηθικό τους χρέος.

Η γενιά μου μεγάλωσε με βιβλία εξωσχολικά. Διάβασε Τολστόι, Ζολά, Ουγκώ, Ντοστογιέφσκι… Αρχίζαμε με δύο βιβλία: «Βασικές Αρχές της Φιλοσοφίας» και το λεξικό «Ρόζενταλ-Γιούντιν». Στο γυμνάσιο κάναμε Αρχαία Ελληνικά, Γραμματική και Συντακτικό. Μάθαμε πράγματα, που αμφιβάλλω, αν τα ξέρουν και κάποιοι δάσκαλοι! Γράφαμε έκθεση για την Αποταμίευση και η πιο καλή βραβευόταν με δώρο ένα κουμπαρά από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Τώρα πουλήθηκε κι αυτό.

Άλλαξαν οι εποχές και μαζί τους και οι γενιές. Πολλοί που ασχολούνται με την πολιτική, σε αντίθεση με προηγούμενες εποχές, δεν έγιναν γνωστοί από τους αγώνες τους. Αν, όμως, άλλαξαν κάποιοι νόμοι, αν καταργήθηκαν οι «φάκελοι» και τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, αν αναγνωρίστηκε η Εθνική Αντίσταση, αν χτίστηκε το ΕΣΥ κι αν εκδημοκρατίστηκε η χώρα, κάποιοι τα ψήφισαν όλα αυτά στη Βουλή.

Το σημερινό κράτος της δεξιάς τοποθετώντας αστυνομικούς στα πανεπιστήμια ενισχύει την αστυνόμευση, αντί να ενισχύσει την παιδεία και την εκπαίδευση. Πώς, όμως νιώθει ένας φοιτητής, στο τελευταίο έτος της Νομικής, όταν έχει μέσα στα πόδια του κάθε μέρα έναν «φύλακα» να τον παρακολουθεί; Ποιο είναι το ιδανικό για την παιδεία; Η μόρφωση ή η αστυνομοκρατία; Και σαν να μην έφταναν αυτά, μέσα στη φτώχεια και τη δυστυχία η κυβέρνηση σταμάτησε τη διανομή 185.000 γευμάτων στα σχολεία, από την πρώτη Μαρτίου…!

Η δική μου γενιά ψυχαγωγήθηκε με το βερμούτ και τα πάρτι. Ένιωσε την αγκαλιά με το μπλουζ κι ερωτεύτηκε με τσιτάτα του παλιού καλού κινηματογράφου. Η νέα γενιά μεγαλώνει με τα «κινητά» και με τα κοινωνικά δίκτυα. Η διαφώτιση έγινε διαφήμιση και η ποιότητα έδωσε τη θέση της στην ποσότητα, ο έρωτας έγινε σεξ και μετριέται με τις φορές κι αυτός τώρα.

Οι λέξεις που κυριάρχησαν τα τελευταία χρόνια είναι: η «Αγορά», τα «δάνεια» και η «ρευστότητα» μέχρι που χρεοκόπησε η χώρα. Αρκετοί καθηγητές είναι σύμβουλοι Τραπεζών και υποστηρίζουν τα συμφέροντα αυτών. Πρόσφατα ψηφίστηκε από την κυβέρνηση και ο νόμος για την ατιμωρησία των τραπεζιτών. Η ηθική κατάντησε έννοια λάστιχο. Μαστίχα που τη μασάς και τη φτύνεις!