Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Β Θεσσαλονίκης
Η οικονομία μας αναζητά μια νέα πρόκληση. Τα 80 δις ευρώ από ιδιωτικές επενδύσεις που απαιτούνται για την επόμενη πενταετία, μαζί με τα 20 δις από το νέο ΕΣΠΑ, θεωρούνται απλά ως ένα καλό σημείο εκκίνησης.
Οι ταχύτητες όμως με τις οποίες οφείλει να κινηθεί η κυβέρνηση, πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα, αποτελούν τον κύριο παράγοντα επιτυχίας του όλου εγχειρήματος. Αυτές, σε συνδυασμό με μια άλλη αναπτυξιακή κουλτούρα μπορούν να δώσουν άμεσα αποτελέσματα ακόμη και στη βραχυχρόνια περίοδο.
Οι πολιτικές υπέρ των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ), των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ),σε συνδυασμό με τα μέτρα υπέρ της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, κινούνται εύλογα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η οικονομία όμως απαιτεί θεαματικές προσπάθειες αναζωογόνησηςτης.
Ειδικότερα, η γραφειοκρατία στην αδειοδότηση των νέων επενδύσεων αγγίζει τα όρια της διαστροφής, θεωρούμενη ως ο τρίτος παράγοντας δημιουργίας μη φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. (βλ. GlobalCompetitivenessReport). Κληρονομήθηκε ένα θεσμικό πλαίσιο, που θέλει γκρέμισμα και κτίσιμο εξαρχής, χωρίς φυσικά το παραμικρό κόστος.
Πρόσφατα μια μεγάλη τουριστική επένδυση η AtalantiHills, χρειάστηκε δώδεκα χρόνια «χαρτοπολέμου» για να κάνει το πρώτο της βήμα. Μια άλλη επένδυση στο αλουμίνιο ολοκληρώθηκε έπειτα από 68 άδειες. Πυροσβεστικές λύσεις που υιοθετήθηκαν πρόσφατα, αν και λύνουν προβλήματα ανά περίπτωση, δεν αποτελούν την προσήκουσα μέθοδο. Ένα νέο καθεστώς αδειοδότησης οφείλει να αντικαταστήσει το σαθρό των προηγούμενων περιόδων. Ήδη έχουνκατατεθεί προτάσεις προς αυτήν την κατεύθυνση. (http://www.mardas.eu/PDF/Metra1516/Adeiodotisi_Ependiseon_Aplopoiisi_Adiodotisis_Mardas_Martios2016.pdf)
Το δεύτερο μεγάλο βήμα αφορά στην απλούστευση των φορολογικών διαδικασιών(5ος ανασταλτικός παράγοντας σύμφωνα με το GlobalCompetitivenessReport), που παιδεύουν εταιρείες και πολίτες. Όσο ο κόσμος στις ΔΟΥ συνωστίζεται σε ουρές και η καθημερινότητα ακολουθεί τους παλιούς ρυθμούς, τόσο η αναγκαιότητα για ριζοσπαστικές αλλαγέςγίνεται και πιο επιτακτική.
Αυτάτα δυο βήματα δημιουργούν το απαραίτητο φιλικό περιβάλλον πάνω στο οποίο θα χτιστεί η οποιαδήποτε πολιτική επενδύσεων. Δίνουν το σήμα ότι κάτι ουσιαστικό αλλάζει.
Απομένει ακολούθως να τεθούν σε εφαρμογή οι κύριες στρατηγικές επιλογές. Η πολιτική υπέρ των νεοφυών επιχειρήσεων, αν και με μεγάλη καθυστέρηση δεκαετίας, αρχίζει να αποδίνει καρπούς. Απαιτείται όμως το κτίσιμο εκείνης της βιομηχανίας που θα απορροφήσει τις νέες καινοτόμες λύσεις που προτείνονται.
Τόσο η οικονομική θεωρία, όσο και η παγκόσμια εμπειρία οδηγούν σε ένα συμπέρασμα: Όποια χώρα θέλει να αναπτύξει ένα δυναμικό συγκριτικό πλεονέκτημα, μπορεί να το κάνει. Ή διαφορετικά αν μια χώρα, θέλει να αναπτύξει έναν κλάδο ή ένα προϊόν, εκεί όπου παρουσιάζει υστέρηση, αυτό είναι εφικτό.
Έχοντας το παραπάνω υπόψη σημειώνεται το εξής: Καρδιά της ηλεκτρομηχανικής είναι η αεροναυπηγική. Πριν κάποια χρόνια η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) ήταν η κυρίαρχη του είδους της στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Έχει όλα τα εχέγγυα να κατακτήσει την πρότερη θέση της, δίνοντας ζωή σε δεκάδες επιχειρήσεις της ηλεκτρομηχανικής όλης της χώρας. Λαμβάνοντας τέλος υπόψη τα εξοπλιστικά προγράμματα της Τουρκίας, η αναγέννηση της ΕΑΒ εύλογα θα εξυπηρετήσει κι άλλους αμυντικούς σκοπούς.
Από την άλλη, πέρα από τον τουρισμό και την ενέργεια, δεκάδες προκλήσεις μπορούν να οδηγήσουν στην αναβίωση την ελληνική βιομηχανία, από τα ναυπηγεία, την κλωστοϋφαντουργία, τα οχήματα, την ηλεκτρομηχανική κ.ά.. Μικρές μονάδες που ήδη λειτουργούν σε κλάδουςμε χαμηλή συμμετοχή στην εγχώρια παραγωγή (π.χ. αυτοκινητοβιομηχανία NAMCO) αποδεικνύουν τα προαναφερθέντα.Αρκεί να υιοθετηθεί μια ανάλογη πολιτική κινήτρων, συμβατή με το κοινοτικό δίκαιο, συνοδευόμενη από μια πολιτική εξωστρέφειας, (βλ.http://www.mardas.eu/PDF/Metra1516/Kinitra_Eksostrefias_Mardas_2016.pdf)
Επιλογές λοιπόν υπέρ της παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων, δημιουργώντας νέα,δυναμικά συγκριτικά πλεονεκτήματα ή αναδεικνύοντας τα υφιστάμενα παραδοσιακά, χαράσσουν το σημείο εκκίνησης κάθε προσπάθειας.
Και πίσω από όλη αυτή τη διαδικασία, μια άλλη πολιτική κινήτρων οφείλει να «ξεμουδιάσει» το μυαλό και τη σκέψη των δημοσίων υπαλλήλων της χώρας, πολλοί από τους οποίους έχουν κάνει εξαιρετικές σπουδές, αλλά ζουν για δεκαετίες σε ένα σύστημα απαξίωσης αν όχι φόβου.
Όμως τα 80 δις ευρώ επενδύσεων δεν κτίζονται μόνο με τις παραπάνω πολιτικές. Εδώ για να ξανακερδηθεί ο χρόνος που χάθηκε, απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις, όχι πια σε δρόμους και γεφύρια, αλλά σε εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. Οι πολιτικές του μικρού και μετρίου δεν έχουν θέση σε αντιλήψεις, που επιδιώκουν να οικοδομήσουν μια διαφορετική επενδυτική προσπάθεια που βασίζεται σε μεγάλα νούμερα.
Ως προς τις υπηρεσίες αναλυτικότερα,σε συνδυασμό επίσης με τις κατασκευές,μια νέα Σαντορίνη λόγου χάρη, χτισμένη κατά τα πρότυπά της υφιστάμενης, σε πλαγιές περιοχών σημερινής μηδαμινής αξίας, είναι ένα παράδειγμα μεγάλου κατασκευαστικού έργου που προσφέρει εμπορεύσιμες υπηρεσίες τουρισμού. Από την άλλη, τουριστικά χωριά, που θα φιλοξενούν ξένους τουρίστες καθ’ όλη τη χρονιά είναι μια δεύτερη επιλογή. Επίσης, ανταλλαγή τουριστικών χωριών που θα κτισθούν από εμάς, έναντι οπλικών συστημάτων (JobforJob)εισάγει μια άλλη δομή στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας.
Ακόμη, η πρόταξη της χώρας ως κέντρο της τέχνης, της φιλοσοφίας και του πολιτισμού αποτελεί μοναδικό πλεονέκτημα της. Το κτίσιμο ενός «Νησιού»για τον σκοπό αυτό, κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση, (βλ. αναλυτικότερα για όλα τα προαναφερθέντα http://www.mardas.eu/PDF/Metra1516/Stratigiki_Anaptiksis_Mardas_July_October_2015.pdf). Τέλος, η ίδρυση ενός πανεπιστημίου μόνο για ξένους φοιτητές με θέμα την ελληνική φιλοσοφία και ιστορία, μοναδικό στο είδος του, δίνει μια άλλη δυναμική στη χώρα.
Η εξειδίκευση ιδεών και απόψεων ανά περιφέρεια μπορεί να συζητείται για καιρό. Ο καθορισμός όμως κεντρικών επιλογών στρατηγικής σημασίας και η άμεση εφαρμογή τους, δεν μπορούν να περιμένουν.
Τέλος, στην ελληνική οικονομία υπάρχουν «κρυφές» πηγές πλούτου, που για πολλά χρόνια παραμένουν αναξιοποίητες ενώ με τις κατάλληλες πολιτικές μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό πόλο προσέλκυσης ξένων και εγχώριων επενδύσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του «κρυφού» πλούτου είναι οι βιομηχανικές περιοχές (ΒΙΠΕ) και τα εγκαταλειμμένα κτήρια, που μπορούν να προσφερθούν ιδιαίτερα φθηνά. Ήδη από το Υπουργείο Εξωτερικών είχαμε ξεκινήσει την ανάδειξη των δυνατότητων και των πλεονεκτημάτων που προσφέρουν οι ΒΙΠΕ, μέσω εντύπου, για την εγκατάσταση και δραστηριοποίηση επιχειρήσεων από όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας.
Ακόμη, «κρυφή» πηγή πλούτου αποτελούν οι ιαματικές πηγές σε όλη τη χώρα, όπως και ο ιατρικός τουρισμός.
Hεπενδυτική πολιτική της χώρας οφείλει να κινηθεί σε άλλη γραμμή πλεύσης. Τα οικονομικά υποδείγματα που ακολουθήθηκαν στις προηγούμενες δεκαετίες δεν επέδωσαν. Η αποστασιοποίηση και μόνο από το αναπτυξιακό παρελθόν της χώρας,θα δώσειαποτελεσματικές λύσεις.
Πηγές της πολιτικής είναι ο άνθρωπος και ο τρόπος της σκέψης του. Ό,τι δεν μπόρεσαν να επιτύχουν οι κυβερνώντες πολιτικοί στα παλαιότερα χρόνια της ευμάρειας ή της κρίσης είναι πρακτικά αδύνατο να το ολοκληρώσουν, αν και όποτε ξαναέλθουν οι ίδιοι στην εξουσία. Δύσκολα κάποιος απαλλάσσεται από τις καταβολές που τον διαπότισε το παρελθόν του.
Η παγκόσμια εμπειρία δείχνει ότι πολιτικοί παλαιάς κοπής, πολιτικά τζάκια και οικογένειες που νέμονται την εξουσία για χρόνια,(βλ. ΗΠΑ, Τουρκία, Πακιστάν, Συρία, Ελλάδα κ.λπ) όχι απλά δεν οδήγησαν στην άνθηση την οικονομία της χώρας τους, αλλά ενίοτε την οδήγησαν σε περιπέτειες.
Διεθνώς παρατηρείται ότι νέοι πολιτικοί, που κινούνται όμως στις σιδηροτροχιές της πολιτικής φαμίλιας, αποδεικνύονται υποδεέστεροι των προγόνων τους. Το ίδιο ισχύει και με τους αιωνόβιους πολιτικούς, που έχουν εχθρό την καινοτομία, ζώντας σε καθεστώς απαρχαιωμένων αντιλήψεων και ατολμίας, χαρακτηριστικά που διαπερνούν κάθε κουρασμένο και εκτός σύγχρονων αντιλήψεων μυαλό.
*Δημοσιεύθηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ, τεύχος 390, 25/8 ως 7/9/2017.
Οι πολιτικές υπέρ των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ), των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ),σε συνδυασμό με τα μέτρα υπέρ της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, κινούνται εύλογα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η οικονομία όμως απαιτεί θεαματικές προσπάθειες αναζωογόνησηςτης.
Ειδικότερα, η γραφειοκρατία στην αδειοδότηση των νέων επενδύσεων αγγίζει τα όρια της διαστροφής, θεωρούμενη ως ο τρίτος παράγοντας δημιουργίας μη φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. (βλ. GlobalCompetitivenessReport). Κληρονομήθηκε ένα θεσμικό πλαίσιο, που θέλει γκρέμισμα και κτίσιμο εξαρχής, χωρίς φυσικά το παραμικρό κόστος.
Πρόσφατα μια μεγάλη τουριστική επένδυση η AtalantiHills, χρειάστηκε δώδεκα χρόνια «χαρτοπολέμου» για να κάνει το πρώτο της βήμα. Μια άλλη επένδυση στο αλουμίνιο ολοκληρώθηκε έπειτα από 68 άδειες. Πυροσβεστικές λύσεις που υιοθετήθηκαν πρόσφατα, αν και λύνουν προβλήματα ανά περίπτωση, δεν αποτελούν την προσήκουσα μέθοδο. Ένα νέο καθεστώς αδειοδότησης οφείλει να αντικαταστήσει το σαθρό των προηγούμενων περιόδων. Ήδη έχουνκατατεθεί προτάσεις προς αυτήν την κατεύθυνση. (http://www.mardas.eu/PDF/Metra1516/Adeiodotisi_Ependiseon_Aplopoiisi_Adiodotisis_Mardas_Martios2016.pdf)
Το δεύτερο μεγάλο βήμα αφορά στην απλούστευση των φορολογικών διαδικασιών(5ος ανασταλτικός παράγοντας σύμφωνα με το GlobalCompetitivenessReport), που παιδεύουν εταιρείες και πολίτες. Όσο ο κόσμος στις ΔΟΥ συνωστίζεται σε ουρές και η καθημερινότητα ακολουθεί τους παλιούς ρυθμούς, τόσο η αναγκαιότητα για ριζοσπαστικές αλλαγέςγίνεται και πιο επιτακτική.
Αυτάτα δυο βήματα δημιουργούν το απαραίτητο φιλικό περιβάλλον πάνω στο οποίο θα χτιστεί η οποιαδήποτε πολιτική επενδύσεων. Δίνουν το σήμα ότι κάτι ουσιαστικό αλλάζει.
Απομένει ακολούθως να τεθούν σε εφαρμογή οι κύριες στρατηγικές επιλογές. Η πολιτική υπέρ των νεοφυών επιχειρήσεων, αν και με μεγάλη καθυστέρηση δεκαετίας, αρχίζει να αποδίνει καρπούς. Απαιτείται όμως το κτίσιμο εκείνης της βιομηχανίας που θα απορροφήσει τις νέες καινοτόμες λύσεις που προτείνονται.
Τόσο η οικονομική θεωρία, όσο και η παγκόσμια εμπειρία οδηγούν σε ένα συμπέρασμα: Όποια χώρα θέλει να αναπτύξει ένα δυναμικό συγκριτικό πλεονέκτημα, μπορεί να το κάνει. Ή διαφορετικά αν μια χώρα, θέλει να αναπτύξει έναν κλάδο ή ένα προϊόν, εκεί όπου παρουσιάζει υστέρηση, αυτό είναι εφικτό.
Έχοντας το παραπάνω υπόψη σημειώνεται το εξής: Καρδιά της ηλεκτρομηχανικής είναι η αεροναυπηγική. Πριν κάποια χρόνια η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) ήταν η κυρίαρχη του είδους της στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Έχει όλα τα εχέγγυα να κατακτήσει την πρότερη θέση της, δίνοντας ζωή σε δεκάδες επιχειρήσεις της ηλεκτρομηχανικής όλης της χώρας. Λαμβάνοντας τέλος υπόψη τα εξοπλιστικά προγράμματα της Τουρκίας, η αναγέννηση της ΕΑΒ εύλογα θα εξυπηρετήσει κι άλλους αμυντικούς σκοπούς.
Από την άλλη, πέρα από τον τουρισμό και την ενέργεια, δεκάδες προκλήσεις μπορούν να οδηγήσουν στην αναβίωση την ελληνική βιομηχανία, από τα ναυπηγεία, την κλωστοϋφαντουργία, τα οχήματα, την ηλεκτρομηχανική κ.ά.. Μικρές μονάδες που ήδη λειτουργούν σε κλάδουςμε χαμηλή συμμετοχή στην εγχώρια παραγωγή (π.χ. αυτοκινητοβιομηχανία NAMCO) αποδεικνύουν τα προαναφερθέντα.Αρκεί να υιοθετηθεί μια ανάλογη πολιτική κινήτρων, συμβατή με το κοινοτικό δίκαιο, συνοδευόμενη από μια πολιτική εξωστρέφειας, (βλ.http://www.mardas.eu/PDF/Metra1516/Kinitra_Eksostrefias_Mardas_2016.pdf)
Επιλογές λοιπόν υπέρ της παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων, δημιουργώντας νέα,δυναμικά συγκριτικά πλεονεκτήματα ή αναδεικνύοντας τα υφιστάμενα παραδοσιακά, χαράσσουν το σημείο εκκίνησης κάθε προσπάθειας.
Και πίσω από όλη αυτή τη διαδικασία, μια άλλη πολιτική κινήτρων οφείλει να «ξεμουδιάσει» το μυαλό και τη σκέψη των δημοσίων υπαλλήλων της χώρας, πολλοί από τους οποίους έχουν κάνει εξαιρετικές σπουδές, αλλά ζουν για δεκαετίες σε ένα σύστημα απαξίωσης αν όχι φόβου.
Όμως τα 80 δις ευρώ επενδύσεων δεν κτίζονται μόνο με τις παραπάνω πολιτικές. Εδώ για να ξανακερδηθεί ο χρόνος που χάθηκε, απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις, όχι πια σε δρόμους και γεφύρια, αλλά σε εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. Οι πολιτικές του μικρού και μετρίου δεν έχουν θέση σε αντιλήψεις, που επιδιώκουν να οικοδομήσουν μια διαφορετική επενδυτική προσπάθεια που βασίζεται σε μεγάλα νούμερα.
Ως προς τις υπηρεσίες αναλυτικότερα,σε συνδυασμό επίσης με τις κατασκευές,μια νέα Σαντορίνη λόγου χάρη, χτισμένη κατά τα πρότυπά της υφιστάμενης, σε πλαγιές περιοχών σημερινής μηδαμινής αξίας, είναι ένα παράδειγμα μεγάλου κατασκευαστικού έργου που προσφέρει εμπορεύσιμες υπηρεσίες τουρισμού. Από την άλλη, τουριστικά χωριά, που θα φιλοξενούν ξένους τουρίστες καθ’ όλη τη χρονιά είναι μια δεύτερη επιλογή. Επίσης, ανταλλαγή τουριστικών χωριών που θα κτισθούν από εμάς, έναντι οπλικών συστημάτων (JobforJob)εισάγει μια άλλη δομή στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας.
Ακόμη, η πρόταξη της χώρας ως κέντρο της τέχνης, της φιλοσοφίας και του πολιτισμού αποτελεί μοναδικό πλεονέκτημα της. Το κτίσιμο ενός «Νησιού»για τον σκοπό αυτό, κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση, (βλ. αναλυτικότερα για όλα τα προαναφερθέντα http://www.mardas.eu/PDF/Metra1516/Stratigiki_Anaptiksis_Mardas_July_October_2015.pdf). Τέλος, η ίδρυση ενός πανεπιστημίου μόνο για ξένους φοιτητές με θέμα την ελληνική φιλοσοφία και ιστορία, μοναδικό στο είδος του, δίνει μια άλλη δυναμική στη χώρα.
Η εξειδίκευση ιδεών και απόψεων ανά περιφέρεια μπορεί να συζητείται για καιρό. Ο καθορισμός όμως κεντρικών επιλογών στρατηγικής σημασίας και η άμεση εφαρμογή τους, δεν μπορούν να περιμένουν.
Τέλος, στην ελληνική οικονομία υπάρχουν «κρυφές» πηγές πλούτου, που για πολλά χρόνια παραμένουν αναξιοποίητες ενώ με τις κατάλληλες πολιτικές μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό πόλο προσέλκυσης ξένων και εγχώριων επενδύσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του «κρυφού» πλούτου είναι οι βιομηχανικές περιοχές (ΒΙΠΕ) και τα εγκαταλειμμένα κτήρια, που μπορούν να προσφερθούν ιδιαίτερα φθηνά. Ήδη από το Υπουργείο Εξωτερικών είχαμε ξεκινήσει την ανάδειξη των δυνατότητων και των πλεονεκτημάτων που προσφέρουν οι ΒΙΠΕ, μέσω εντύπου, για την εγκατάσταση και δραστηριοποίηση επιχειρήσεων από όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας.
Ακόμη, «κρυφή» πηγή πλούτου αποτελούν οι ιαματικές πηγές σε όλη τη χώρα, όπως και ο ιατρικός τουρισμός.
Hεπενδυτική πολιτική της χώρας οφείλει να κινηθεί σε άλλη γραμμή πλεύσης. Τα οικονομικά υποδείγματα που ακολουθήθηκαν στις προηγούμενες δεκαετίες δεν επέδωσαν. Η αποστασιοποίηση και μόνο από το αναπτυξιακό παρελθόν της χώρας,θα δώσειαποτελεσματικές λύσεις.
Πηγές της πολιτικής είναι ο άνθρωπος και ο τρόπος της σκέψης του. Ό,τι δεν μπόρεσαν να επιτύχουν οι κυβερνώντες πολιτικοί στα παλαιότερα χρόνια της ευμάρειας ή της κρίσης είναι πρακτικά αδύνατο να το ολοκληρώσουν, αν και όποτε ξαναέλθουν οι ίδιοι στην εξουσία. Δύσκολα κάποιος απαλλάσσεται από τις καταβολές που τον διαπότισε το παρελθόν του.
Η παγκόσμια εμπειρία δείχνει ότι πολιτικοί παλαιάς κοπής, πολιτικά τζάκια και οικογένειες που νέμονται την εξουσία για χρόνια,(βλ. ΗΠΑ, Τουρκία, Πακιστάν, Συρία, Ελλάδα κ.λπ) όχι απλά δεν οδήγησαν στην άνθηση την οικονομία της χώρας τους, αλλά ενίοτε την οδήγησαν σε περιπέτειες.
Διεθνώς παρατηρείται ότι νέοι πολιτικοί, που κινούνται όμως στις σιδηροτροχιές της πολιτικής φαμίλιας, αποδεικνύονται υποδεέστεροι των προγόνων τους. Το ίδιο ισχύει και με τους αιωνόβιους πολιτικούς, που έχουν εχθρό την καινοτομία, ζώντας σε καθεστώς απαρχαιωμένων αντιλήψεων και ατολμίας, χαρακτηριστικά που διαπερνούν κάθε κουρασμένο και εκτός σύγχρονων αντιλήψεων μυαλό.
*Δημοσιεύθηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ, τεύχος 390, 25/8 ως 7/9/2017.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.