Μια απόπειρα: Το Συμβολικό του ομηρικού μετα-κλίματος στον απόηχο της Ραψωδίας Χ: πολιτικές αντιστροφής: Το σαδικό στοιχείο στον πολιτικό εγκλεισμό

Του Φώτη Μισόπουλου

ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑ -[postmortem], [installation και μια performance, από την θεατρική ομάδα της ΤΕΧΝΗΣ Κιλκίς, με το μονόπραχτο του ιδίου ''Εκκολαπτόμενος αυτόχειρ'', σε σκηνοθεσία Παύλου Δανελάτου.]- [Εικαστική αναφορά στα προσχέδια ιδεών......]- συνάπτονται]

               
                                                                                                       

      Ο μετα-οδυσσειακός Οδυσσέας, στο τέλος της [Μ]μνηστηροφονίας, θα ζήσει το πλήρωμα του χρόνου των λόγων του Τειρεσία προερχόμενα από την Νέκυια. Μ' ένα κουπί στον ώμο οδηγεί εαυτόν στη δεύτερη μοναχική του αποδημία, στον οριστικό και πράγματι ευτυχισμένο νόστο  του [1]. Στη Μεγάλη Επιστροφή, προς το Μεγάλο Ξέφωτο. Ο όλεθρος των εταίρων αποτελεί όρο για τον εξολοθρεμό των μνηστήρων [2]. Ο Οδυσσέας γίνεται, έτσι, η κυριολεξία του Rex Solis. Οι κλίνες και τα ανάκλιντρα των μνηστηριακών συμποσίων [θα] περικλείουν [για πάντα] τις συμβολογίες μιας παράνομα εγκαθιδρυμένης αυταρχίας, που ανατρέπεται, όπως κάθε εξουσία και αρχή, όταν σφετερίζεται για λογαριασμό της τη νομοτέλεια. Τα υπαρκτικά όρια της τυραννίας σε μήκος χρόνου είναι συντομευμένα.. Ο ήρωας αναχωρεί, αφού δώσει πολιτική υπόσταση στο Έργο του, που είναι η εξόντωση των μνηστήρων- η επανεμφάνιση της πολιτικής ως ηθικό πράττειν, σαν αξιολογία, που ενδιαφέρει τότε τους θεούς. Η αποκατάσταση του δικαίου των πραγμάτων τον διο-ορίζει, πλέον, να επιστρέψει στο Τέλος. Στο Σκοπό. Στο Φως. Ο Οδυσσέας της νέας αποδημίας, είναι Κυριότητα- επαναφέροντας την νόμιμη Αρχή στο θρόνο της Ιθάκης, δεν είναι αυτός ωστόσο, που θα δώσει πολιτική διάσταση στην ύπαρξή του ως πεφωτισμένου [illuminato] ηγεμόνα. Οι ηγεμόνες είναι, ακόμα δεμένοι με την εγκοσμιότητα. Πριν φύγει, η τελευταία του λειτουργία από την θέση του κυβερνήτη είναι εκείνη του να εξαγνίσει το παλάτι με φωτιά και θειάφι, αποχαιρετώντας την Ιστορία ως εγελιανό ιδίωμα του τέλους της, βάζοντας μελλοντικές υποθήκες κι επιστρέφοντας στην εννοιολόγηση του ηλιοτροπικού χαρακτήρα του πολιτικού αφ-ορισμού.[3]:

.....................................................................

490 Την δ' απαμειβόμενοςπροσέφη πολύμητις Οδυσσεύς

      "Πυρ νυν μοι πρώτιστον ενί μεγάροισι γενέσθω" [4]

............................................................................................

       ήνεκεν δ' άρα πυρ και θήιον, αυτάρ Οδυσσεύς

       ευ διεθείωσεν μέγαρον και δώμα και αυλήν.

...............................................................................................

500 χειρας τ' αινύμεναι , τον δε γλυκύς ίμερος ήρει

       κλαυθμού και στοναχής, γίγνωσκε δ' άρα φρεσί πάσας [5]

      Το συνονθύλευμα των παληών κρεβατιών της εγκατάστασης [installation] αφορά ένα σκιερό πεδίο συμβολοποιημένου συλλογικού και ατομικού ασυνείδητου,.έναν συνολικό, επίσης, υπαινικτικό ''περιβάλλον'' συμβολογιών- φαινομενολογιών του σαδικού υποστρώματος κάθε παράνομης ή έκνομης πολιτικής εξουσίας, ταυτόχρονα ανάμεσα στον έρωτα- διείσδυση και στον θάνατο- σημαίνον παρόν. Από την άποψη αυτή ο ''Εκκολαπτόμενος αυτόχειρ''., διαπνέεται από το προ-μνηστηροφονικό κλίμα, που σίγουρα έχει μείνει [κι αυτό] κληρονομιά στην κάθε επίγονη πολιτική σκηνή και ατμόσφαιρα [ακόμα χειρότερα όταν έχει την δικαιολογητική επίφαση της δημοκρατίας], μέχρι σήμερα, που θεματοποιεί την όποια πολιτική τυραννία. Η ''εκκόλαψη''περιέχει κριτήρια εγκλεισμού, μνήμες εγκλεισμού [όπως δυστυχώς και το παρελθόν της Καπναποθήκης- [Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Εμφύλιος]. 

       Από τον εγκλεισμό, όμως, φυσικό και πολιτικό,- ακόμα και όταν ενισχύει την αντεπαναστατική προπαγάνδα-δεν ξεφεύγει ούτε ο Ντε Σαντ[6], 

      Ο Αυτόχειρας του μονόπραχτου εκκολάπτεται μέσα σ' ένα κλίμα κοινωνικού αποκλεισμού ή και εγκλεισμού, το ό,τι θα οδηγηθεί στον φυσικό εγκλεισμό από το εν δράσει καθεστώς, στον κάθε είδους απομονωτιισμό του, είναι η έκβαση της ατμόσφαιρας του συνολικού κοινωνικού σκηνικού σε μια κοινωνία ανδράποδων.......

       Η πολιτική με τις τρέχουσες συνθήκες επιβολής και συνέχισης στην ύπαρξή της, συμβολοποιείται, στο θεατρικό- με κατ' ευθείαν αιχμές για την διαστροφή, που είναι η έδρα του εκπεφραμένου αυταρχισμού.

        Ο διαστροφικός [7]. παίρνει ευχαρίστηση από την εργαλειοποίησή του στην υπηρεσία του Άλλου[8]. Τα όργανα της κρατικής βίας και γενικά η κάθε πολιτική βίας [ακόμα χειρότερα γι' αυτήν που έχει το προσωπείο του δημοκρατικού γίγνεθαι] έχουν απαραίτητα εργαλειοθήκες και εργαλεία για να επιβάλλουν εκείνες τις δομές που επιθυμούν. Το Κράτος αποκτά τότε μια μυθική μητρική υποθετική ιδιοσυστασία, στην οποία ο διαστροφικός έχοντας ''συνειδητοποιήσει'' την οιδιπόδεια σχέση του με την μητέρα- κράτος ανακαλύπτει σ' αυτήν την έλλειψη του φαλλού και τότε γίνεται ο ίδιος σημαίνον φαλλός- μιας και ο πατέρας στην ερώτηση ''ποιος είν' εκεί;;;;'' δεν είναι παρών για ν' απαντήσει. Τότε ο σαδικός χαρακτήρας του εκφράζεται μέσα από την βία που ασκεί και ασκείται, ο ρόλος του είναι να διαπαιδαγωγήσει και να χειραγωγήσει ακόμα και με τη βία το Υποκείμενο, δηλαδή το λαό-παιδί, να το σύρει στην κυριολεξία στην Επιθυμία της μητρός -κράτους, γιατί έτσι παίρνει ο ίδιος ηδονή ως σημαίνον φαλλός, ενώ, ταυτόχρονα, κατά τη δική του θέση, ικανοποιείται η θεσμική, αλλά πάντα αόριστη παρουσία του Πατρός--τα Ονόματα του Πατρός[Λακάν]. Τότε ο σημαίνον φαλλός αποκτά διαστάσεις όπλου, ο σαδικός ταυτίζεται με αυτόν εννοιολογικά, ο φαλλός ως σημαινόμενο, στην περίπτωση αυτή, ρηχοποιείται.

       Ξαναγυρίζω στον ντε Σαντ. Τον ελευθερώνει η Γαλλική Επανάσταση, -από τον Πύργο της Ελευθερίας στις 2.7.1789 κα τον ξανακλείνει 10 μέρες μετά την πυρπόληση της Βαστίλης, η ίδια, στο άσυλο φρενοβλαβών του Σαρεντόν, χρησιμοποιώντας τώρα πλέον στο νέο αυτό εγκλεισμό την ασυνείδητη ή/και συνειδητή ''σαδική'' της παραμόρφωση [sic]. Η Επανάσταση -η κάθε Επανάσταση- γραφειοκρατικοποιεί την εξέγερσή της και σαδικοποιεί το περιεχόμενό της. Γι' αυτό το ίδιο πράγμα μιλάει και ο ΚΥΝΗΓΟΣ, στον Αυτόχειρα[9], όταν αναφέρεται στην υποτιθέμενη συνάντησή του με τον Μαγιακόφσκι:

                   

ΚΥΝΗΓΌΣ: Το μόνο που άξιζε

ήταν που βρήκα τον Μαγιακόφσκι...

[Μικρή παύση]

ΑΝΤΡΑΣ: Πού πήγαινε; Το μέλλον είναι κι αυτό ξωφλημένο...

ΚΥΝΗΓΟΣ: Ηταν στον τεράστιο υπερσιβηρικό...

“Ξεκινώ”, μου λέει, “μια παληά εξέγερση,

που έμεινε στη μέση...”

Έψαχνε ένα μακρινό, μυστικό μέρος

να μένει με την πραγματική Επανάσταση,

αυτή που δεν θα γίνει ποτέ:

Αυτήν, που ξεκίνησαν όσοι έμειναν πίσω

και οι νύχτες τους...

              Απέναντι στην εκπεφρασμένη και ρητή, και σαδικά υποστασιοποιημένη έκφραση της κάθε λογής εξουσίας και στα διαστροφικά σύνδρομα της- όπως πολύ σωστά υπαινίχθηκε ο Φρόυντ στην Ψυχολογία των μαζών, δεν υπάρχει ορθολογική εκπαίδευση απέναντι στο οιδιπόδειο. Η κατανόηση του οιδιπόδειου είναι θέμα συμμετοχικής δράσης σ' ένα επίπεδο υπαρξιακό και κοινωνικό. Ο Οιδίποδας θα στέκει ο ίδιος, καρμική θυσία στον μύθο, για όλους. Οι συμμετοχικές μορφές δημοκρατίας όσο περισσότερο βαθαίνουν τόσο περισσότερο προσφέρουν κατανόηση στο οιδιπόδειο και αποτρέπουν τη διαστροφή ή την ελέγχουν.[10]

          Η ανάγνωση των Ντε Σαντ και Μπατάιγ [Φιλοσοφία στο μπουντουάρ- Ο νεκρός, Ερωτισμός], κάτω από την οπτική του Λακάν , μπορεί να αποκτήσει κάποια εννοιολόγηση υπό το θεσμικό κράτος των Ονομάτων του Πατρός :

           ''Ο διαστροφικός ενώ έχει περάσει από το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, και γνωρίζει ότι η μητέρα του δεν έχει τον φαλλό, αρνείται να το δεχτεί χρησιμοποιώντας τον μηχανισμό της απάρνησης. Ο διαστροφικός απαρνείται τον ευνουχισμό την ίδια στιγμή που αντιλαμβάνεται ότι ο φαλλός λείπει από την μητέρα. Η μητέρα για τον διαστροφικό έχει έλλειψη σε κάτι , θέλει κάτι, αλλά αυτό που θέλει είναι  -αυτό-. Στην θέση του ''αυτό'' βάζει ο διαστροφικός τον εαυτό του. Στο ερώτημα ''ποιος είμαι'' προς εαυτόν απαντά ''είμαι -αυτό-''[11]. Ενώ έχει αποδεχθεί τον ευνουχισμό μέσω της πατρικής λειτουργίας αρνείται  ως ένα βαθμό αυτήν την πατρική λειτουργία. Η απάρνηση αφορά τον πατέρα , δηλαδή την επιθυμία, το όνομα και τον νόμο του[12]''. Ο  διαστροφικός πρέπει να αποκτήσει, κατά την γνώμη του, σωτηριολογικό ρόλο, αυτόν που οι πολιτικοί της τρέχουσας ορολογίας και εδώ, στον ελληνικό χώρο, νομίζουν ότι έχουν απέναντι στο ευνουχισμένο κράτος - μητέρα, που οι ίδιοι αναλαμβάνουν να γίνουν ο σημαίνον φαλλός, μετά την διαπίστωση του ευνουχισμού- σαν γενικευμένη πλέον εννοιολογία.

           Επιστρέφω εκ νέου στον μετα-οδυσσειακό Οδυσσέα: δεν αρκεί για τον ίδιο να είναι ούτε καν ο επινοητής  της πιο αντιπροσωπευτικής λαικής συμμετοχής, γιατί η πολιτική εκφράζεται πάντα μέσα από διαστροφικές ακριτομύθιες....Αφήνει σ' εμάς τη σωτηριολογία του ακατανόητου οιδιπόδειου, της όποιας πολιτικης εσχατολογίας:   ο ίδιος είναι αναχωρητής προς το Φως.....

                                            

                                                           Οκτώβριος 2015, Ωραιόκαστρο

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1]: ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, Μνηστηροφονία-ΡαψωδίαΧ, Μετάφρ.-Επιλεγόμενα Δ.Ν.Μαρωνίτης- Καστανιώτης 2000, σελ. 49 επ.

[2]: όπ..σελ.60

[3]: βλ. Ζακ Ντερριντά, Περί ηλιοτροπίας στο έργο του Η Λευκή Μυθολογία- Εστία, 2000

[4]: Όμως ο Οδυσσέας πολύγνωμος πήρε ξανά τον λόγο να της πει:

      ¨Φωτιά, πρώτα φωτιά θέλω να δω μές στο παλάτι"

.......................................................................................

      του φέρνει αμέσως φωτιά και θειάφι, κι ο Οδυσσέας ευθύς

      θειαφίζει πρώτα μέσα όλο το παλάτι, έξω μετά και την αυλή.

[5]: τον συνεπήρε αυτόν ο πόθοςγια στεναγμό κσι κλάμα--

       όλες τις αναγνώρισε η ψυχή του

[6]: Ο θάνατος του Μαρκήσιου ντε Σαντ, LIFO.gr, Διαδίκτυο

[7]: Κυβέλου Ευαγγελία, Ψύχωση-Νεύρωση- Διαστροφή, Διαδίκτυο

[8]: οι φρουδο-μαρξιστές της Φραγκφούρτης:Αντόρνο, Χόρκχάιμερ,Φρομ, Μαρκούζε//---Φρόυντ/ Λακάν/ Κύβελου, ο.π.

[9]: Φώτης Μισόπουλος, Εκκολαπτόμενος αυτόχειρ, μονόπραχτο, 2012- προσωπικά χειρόγραφα

[10]: Ο Έριχ Φρομ, στο έργο του ''Η κρίση της ψυχανάλυσης'', επαναλαμβάνει χαρακτηριστικές φρουδικές διαπιστώσεις, όπως οι έννοιακότητες του στοματικού και πρωκτικού τύπου ανθρώπου που διαμορφώνεται στην βρεφική ηλικία. Η έλλειψη στοματικής ευχαρίστησης λόγω έλλειψης θηλασμού, ανάγει την επιδίωξη του πλουτισμού σε έναν αδηφάγο ''θηλασμό'', σ' έναν επεκτατισμό του είναι χωρίς φραγμούς--[χαρακτηριστικό των πολιτικών στρωμάτων και των αστικών κοινωνικών μορφωμάτων]. Η κατακράτηση, πάλι, των περιττωμάτων, ως εκδίκηση του βρέφους ή ερμηνεία ''θησαυρού'' από μέρους του, που όταν τον εναποθέτει χωρίς λογική προκαλεί οργή- χαρακτηρίζει όλη εκείνη την πρωτεύουσα λειτουργία της ''κατακράτησης'' των αισθημάτων και των υλικών πραγμάτων [π.χ. χρημάτων]- συμπεριφορά του Σκρουτζ Μακ Ντακ που σαν τραπεζίτης κάθεται πάνω στο σεντούκι του, επιτυχής συμβολισμός του τραπεζικού κατεστημένου]

[11]: Κύβελου ο.π

[12]: Κύβελου, ο.π..

* Το κείμενο αυτό, θα συνοδεύει την έκθεση του καλλιτέχνη [installation], με τίτλο ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑ [postmortem], που έχει προγραμματιστεί για το καλοκαίρι του 2016