Η κρίση μέσα από τα (ευαίσθητα αλλά και αυστηρά) μάτια των παιδιών μας!

Επιμέλεια: Δημήτρης Μάρδας,
Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ,
Πρώην Πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 1ου Δημοτικού Σχολείου Καλαμαριάς, Θεσσαλονίκη
Ένας ομογενής, διαβάζοντας τις απόψεις 31 μαθητών και μαθητριών για την κρίση, όπως αυτές δημοσιεύθηκαν στον Εθνικό Κήρυκα της Νέας Υόρκης, έστειλε ως επιβράβευση μια επιταγή… ενός δις δολαρίων στη Διεύθυνση του 1ου Δημοτικού Σχολείου Καλαμαριάς στη Θες/νίκη. Δεν έχει σημασία αν είναι η επιταγή είναι (μάλλον) ακάλυπτη. Σημασία έχει η σκέψη και η πράξη της επιβράβευσης! Ας δούμε από αυτήν την οπτική γωνιά την πρωτοβουλία του ομογενούς.
Οι δικοί μας χαρισματικοί υπουργοί , υφυπουργοί και βουλευτές και ιδίως η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας δεν είχαν μια σελίδα χαρτί για να στείλουν τη δική τους επιβράβευση; Τα μικρά πράγματα στη ζωή δείχνουν το πολιτικό ύψος των αιρετών αρχόντων αυτής της χώρας.
Τι είναι οικονομική κρίση, πώς τη βλέπω, και τι προτείνω για να αντιμετωπιστεί». Αυτό το θέμα δόθηκε σε μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Καλαμαριάς της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας του Συλλόγου των Γονέων και Κηδεμόνων, λίγο πριν το κλείσιμο των σχολείων το καλοκαίρι που μας πέρασε.
Τα παιδιά, είτε με ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό, είτε με ένα περιγραφικό ή «τεχνικό» τρόπο κατέγραψαν τις σκέψεις τους, δίνοντας –άλλοτε με μια εντυπωσιακή αυστηρότητα, τόλμη και φαντασία και άλλοτε με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο– θέσεις που προκαλούν τουλάχιστον το ενδιαφέρον.
Στην άσκηση αυτή έλαβαν μέρος, όσα παιδιά και γονείς το επιθυμούσαν. Ακολουθούν οι θέσεις-προτάσεις με το πιο δυνατό νόημα σε κάθε έκθεση, όλων των παιδιών που συμμετείχαν.

Εύα Τ. «Μια φορά και έναν καιρό, υπήρχε μια χώρα που είχε όλα τα καλά του κόσμου… Οι άνθρωποι ήταν γενναίοι, φιλόδοξοι και ευγενικοί… Ήταν εργατικοί. Σιγά-σιγά όμως άρχισαν να κλέβουν, να μην δουλεύουν και έγιναν άπληστοι. Οι πολιτικοί με τα δικά τους “κόλπα” ανάγκαζαν τους πολίτες να τους ψηφίζουν… Οι άλλες χώρες βλέποντας το χαμό που επικρατούσε άρχισαν να τους εκμεταλλεύονται γιατί τους ζήλευαν… Το χειρότερο όμως ήταν ότι μέσα τους ένιωθαν απαίσια εξαιτίας της αρρώστιας των πολιτικών για το χρήμα». Με αυτήν τη μικρή ιστορία, περιγράφω ακριβώς πως κατέληξε η Ελλάδα…

Δέσποινα Γ. Κρίση, μια τόσο δα μικρή λεξούλα, μόλις δυο συλλαβών! Τη βλέπουμε καθημερινά στην τηλεόραση… την παρατηρούμε στα πρόσωπα των γονιών των δασκάλων, των ανθρώπων γύρω μας. Προσπαθούμε να καταλάβουμε την αξία της, το μέγεθος της δύναμής της και πώς μπορεί να επηρεάσει τόσο, μα τόσο πολύ την καθημερινότητά μας… Η οικονομική κρίση δημιουργεί αβεβαιότητα και ανασφάλεια που επηρεάζει όχι μόνο τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά… Πρέπει να γυρίσουμε στις παλιές αξίες μας. Να γεμίσουμε την ψυχή μας με αγάπη, το μυαλό μας με αισιοδοξία, και την καρδία μας με ελπίδα. Να στηρίξουμε έστω και με μια μικρή αγκαλιά τους δικούς μας ανθρώπους. Να μην αφήσουμε κανένα να τσακίζει το αύριό μας…

Δημήτρης Χ. Σήμερα για την κρίση φταίνε οι ανεξέλεγκτές δαπάνες, τα υπερβολικά δάνεια και ιδίως οι πολιτικοί, που τα προκάλεσαν… Η οικονομική κρίση μου προκαλεί μαύρα λυπητερά συναισθήματα. Εάν ζωγράφιζα ένα πίνακα με τα συναισθήματά μου, θα τον έβαφα μαύρο… Εκεί θα ζωγράφιζα επίσης έναν άστεγο άνθρωπο να ζητιανεύει και να κλαίει.

Παναγιώτης Π. H χώρας μας η Ελλάδα, αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα, που οδηγεί τους ανθρώπους σε απόγνωση… Η κυβέρνηση δεν έπαιρνε και δεν παίρνει αποφάσεις για να ξεφύγει η Ελλάδα από την κρίση. Βέβαια χωρίς καλούς συνεργάτες, μορφωμένους, έξυπνους, δίκαιους και τίμιους δε γίνεται δουλειά…Να βρεθούν δουλειές για τους μορφωμένους νέους που φεύγουν στο εξωτερικό, γιατί αυτοί είναι η ελπίδα μας, επιτέλους δικαιοσύνη, τιμωρίες στους παραβάτες…

Κωνσταντίνος Μ. Σε λίγο θα είμαστε άστεγοι και θα παρακαλάμε τους αστυνομικούς να μας βάλουν φυλακή για να έχουμε φαγητό να φάμε και να έχουμε στέγη…Το κυριότερο είναι ότι έχουμε τους πιο χάλια πολιτικούς στο σύμπαν, που αντί να κάνουν καλύτερα τα πράγματα τα έκαναν χειρότερα…

Πρωτέας Μ. Κρίση σημαίνει φτώχεια, ανεργία, οι άνθρωποι να μην μπορούν να αγοράσουν πράγματα για να ζήσουν... Αν ήμουν εγώ πρωθυπουργός, θα έπαιρνα κάποιους άνεργους στο γραφείο μου να δουλεύουν με χρήματα που έχω από το κράτος. Μετά από λίγους μήνες όμως, θα προσπαθούσα να τους βρω δουλειά στα μαγαζιά. Αυτός είναι ο στόχος, να έχει κάποιος δουλειά στην αγορά…

Όλγα Π. Την κρίση… τη βλέπουμε την ακούμε, κι όμως αυτήν την απαγορευμένη λέξη κανένας δεν πίστευε ότι θα τη χρησιμοποιούμε τόσο συχνά… Άνθρωποι έξω πεινάνε, άλλοι είναι άρρωστοι και δεν έχουν χρήματα για φάρμακα, γίνονται συσσίτια για τους άστεγους! Εδώ μας έφεραν αυτοί οι ανίκανοι που κόβουν συνέχεια μισθούς για να καταφέρουν να πληρώσουν τα χρέη τους!!! Όμως αυτά τα χρέη δεν πρόκειται να ξεχρεωθούν ποτέ. Είμαι παιδί, αυτό όμως δε μ’ εμποδίζει να πω τη γνώμη μου σε αυτό που βλέπω, που βιώνω και που όλοι μας συζητάμε πολύ έντονα.

Τζούλια Β. Η κρίση είναι μια λέξη, η οποία δεν ξέρουμε τι σημαίνει και για να πούμε την αλήθεια ούτε οι πολιτικοί ξέρουν τι σημαίνει, γιατί άμα ήξεραν τι σημαίνει θα είχαν κάνει κάτι… Η κυβέρνησή μας βάζοντας χαράτσια νομίζει ότι θα σώσει την Ελλάδα. Όχι όμως μόνο δεν τη σώζει αλλά την καταστρέφει, γιατί οι άνθρωποι άμα δεν έχουν να φάνε φεύγουν σε άλλες χώρες και έτσι απλά καταστρέφουμε την Ελλάδα…

Στέλλα Κ. Η οικονομική κρίση… είναι μια αλυσίδα που εάν σπάσει ο ένας κρίκος θα σπάσουν και οι υπόλοιποι… Το κράτος αυξάνει τους φόρους για περισσότερα έσοδα, με αποτέλεσμα οι πολίτες να αδυνατούν να τους πληρώσουν. Έτσι το κράτος δεν έχει αρκετά έσοδα...Το κράτος δεν έχει χρήματα να δώσει στους δανειστές κι έτσι αναγκάζεται να μειώσει μισθούς και συντάξεις. Όλα αυτά είναι μια αλυσίδα που σπάει σιγά-σιγά, κρίκος-κρίκος.

Κωνσταντίνος Μ. Οικονομική κρίση είναι ένα πρόβλημα στην μελλοντική μου ζωή και την παρούσα μου ζωή…Τέλος πάντων ας μπούμε στο ψητό. Λέω καλύτερα, να πάρουμε τα λεφτά που μας χρωστά η Γερμανία, να ξεπληρώσουμε αυτούς που δανειστήκαμε και να διαχειριστούμε καλά και σοφά τα λεφτά μας για να φτιάξουμε μια νέα Ελλάδα. Τέλος!!!

Μαριλίζα Π. Λοιπόν θα σας εκμυστηρευτώ πώς τη βλέπω εγώ (την κρίση) από τη σκοπιά των παιδιών. Τα παιδιά στην ηλικία 1-14 χρόνων υποφέρουν γιατί στερούνται τα παιγνίδια, το φαγητό, τις γνώσεις που χρειάζονται για να φτιάξουν γερά θεμέλια για το μέλλον. Ενώ οι ηλικίες των 15-35… δε βρίσκουν δουλειά αγχώνονται… και το πιο σημαντικό χάνουν την εμπιστοσύνη προς τους συνανθρώπους μας, γιατί μ’ αυτά που ακούνε δεν ξέρουν ποιον να πρωτοπιστέψουν… Έχω την αίσθηση ότι το κράτος κοροϊδεύει όλους του Έλληνες.

Αναστασία Μ. Δε θα πρέπει να ανησυχούμε, γιατί υπάρχουν λύσεις σε όλα αυτά… Αν εκμεταλλευόμασταν το γεωγραφικό πλούτο μας, τις καταγάλανες θάλασσες και τη σημαντική ιστορία μας, θα μπορούσε ο παράγοντας του τουρισμού να γεμίσει τα ταμεία του κράτους. Υπάρχουν και άλλοι πολλοί παράγοντες… όμως ένα παιδί δε θα μπορούσε να δώσει λύσεις για όλα αυτά. Γι’ αυτό καλό θα είναι η κυβέρνηση να σκεφτόταν λίγο περισσότερο…

Κυριακή Μ. Η οικονομική κρίση πολλές φορές δεν πάει μόνη της. «Συνοδεύεται» και από την ηθική αλλά και από την κοινωνική κρίση. Κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να κόβουν τους μισθούς και τις συντάξεις από αυτούς που παίρνουν μεγάλους μισθούς και συντάξεις και όχι από αυτούς τους ανθρώπους που δουλεύουν σαν τα σκυλιά… Τα παιδία νιώθουν άσχημα και νομίζουν ότι φταίνε αυτά.

Χαράλαμπος Π…Λοιπόν, αυτά που πρέπει να κάνουμε είναι να μην σπαταλάμε χρήματα για πράγματα που επιθυμούμε, παρά μόνο για τα αναγκαία. Δε χρειάζεται να ζητάμε τα πάντα. Να προσπαθούμε να μη θέλουμε όλο και περισσότερα για να μην φέρνουμε τους γονείς μας σε δύσκολη θέση…Όλοι να είμαστε χαρούμενοι και αισιόδοξοι, ότι κάποτε θα φύγουμε από την οικονομική κρίση.

Θοδωρής Κ. Υπάρχουν πολλά είδη κρίσεων… Η πιο σημαντική κρίση είναι η κρίση ηθικών αξιών. Κάποιοι άνθρωποι εκμεταλλεύονται άλλους ανθρώπους. Αυτοί είναι οι πολιτικοί. Οι πολιτικοί φτιάχνουν ομάδες και τις κάνουν για το συμφέρον τους, δηλαδή νοιάζονται μόνο για τον εαυτόν τους.

Βαγγέλης Γ. Η κρίση είναι για μένα μια μαύρη σελίδα της ιστορίας της χώρας που θα ξεπεραστεί σύντομα. Με στεναχωρεί πολύ το γεγονός που χιλιάδες άνεργοι αναγκάζονται να μεταναστέψουν γα να βρουν δουλειά… Μερικοί άνθρωποι για να σωθούν από τα χρέη τους αυτοκτονούν. Αυτό που κάνουν είναι τραγικό. Δεν έχω καταλάβει γιατί το κάνουν, γιατί τα χρέη θα γυρίσουν στα παιδιά τους και από τα παιδιά στα εγγόνια τους και ούτω καθεξής. Δε γίνεται να αυτοκτονούν όλες οι γενιές της οικογένειας αυτής αν δεν έχει να ξεπληρώσει τα χρέη της…

Μελίνα Ο. Ένας «ένοχος» o οποίος ευθύνεται για την οικονομική κρίση είναι οι πολιτικοί. Δύο από τα «εγκλήματα» τους είναι η σπατάλη και οι φόροι… Το πρόβλημα που μας απασχολεί είναι η αδικία στους φόρους. Όταν όλα γίνουν δίκαια από τους πολιτικούς, τότε υπάρχουν πολλοί τρόποι να βγάλουμε χρήματα… Όμως πιστεύω ότι η πιο σημαντική λύση στην οικονομική κρίση είναι η παιδεία, διότι αν καλλιεργηθεί σωστά, η δική μας η γενιά θα παίρνει πιο σωστές αποφάσεις. Θα ψηφίζουμε πιο σωστά και όχι με βάση το δικό μας συμφέρον αλλά με βάση το συμφέρον της χώρας μας…

Θεοχάρης Τ. Η Γερμανία μας χρωστά πάρα, μα πάρα πολλά λεφτά. Άρα αν δεν μας τα δώσει, τότε εμείς οι Έλληνες έχουμε τεράστιο οικονομικό και χρηματικό πρόβλημα, αλλά κάτι πρέπει να κάνουμε γιατί… η κρίση δεν είναι καθόλου καλό πράγμα.

Χρήστος Θ. Η Ελλάδα θα πρέπει να γυρίσει λίγο στα παλιά χρόνια και να εκμεταλλευτούμε ό,τι έχουμε. Δηλαδή να μην εισάγουμε προϊόντα από άλλες χώρες αφού τα έχουμε στην Ελλάδα. Ακόμα το κράτος να δίνει ένα κεφάλαιο σε ένα πολίτη για να ανοίξει δικιά του επιχείρηση… Εγώ βλέπω την κρίση σαν έναν εφιάλτη που γίνεται πραγματικότητα.

Στέλιος Δ. Ο μόνος τρόπος για να ξεπεραστεί η κρίση είναι να είμαστε ενωμένοι, να μην αφήνουμε τη στεναχώρια και την απελπισία να μας χωρίσουν, να αλληλοστηριζόμαστε… Επίσης πρέπει να μπούμε δυναμικά στο εμπόριο και ορισμένα στοιχεία (άνεμος, νερό , ήλιος) να τα αξιοποιήσουμε με το σωστό τρόπο. Πρέπει να βρούμε νέες καλλιέργειες και να τις εξάγουμε…

Γιάννης Μ. Εγώ όταν σκέπτομαι την κρίση έχω ένα συναίσθημα αγωνίας για το τι θα γίνει στο μέλλον… Θα πρότεινα στους κύριους που έχουν πιο μεγάλη δύναμη από άλλους ανθρώπους δηλαδή τους πολιτικούς, να βοηθήσουν και αυτοί στο να γίνει καλύτερη η Ελλάδα δηλαδή μην βάζουν μόνο σε εμάς φόρους, αλλά να πληρώνουν και οι ίδιοι φόρο…γιατί έτσι θα σωθεί η Ελλάδα.

Θεοφάνης Φ. Για να ξεπεραστεί (η κρίση) μπορούμε να εξάγουμε ελληνικά προϊόντα, όπως το ούζο και τη φέτα. Να διαφημίσουμε την Ελλάδα σε άλλες χώρες γιατί είναι όμορφή και έχει πολλά αρχαία. Να παράγουμε στην Ελλάδα τα προϊόντα που χρειαζόμαστε και να μην τα παίρνουμε από το εξωτερικό γιατί…τα λεφτά της Ελλάδας θα φεύγουν έξω, ενώ αν τα παράγουμε εμείς θα μείνουν στην Ελλάδα.

Κίκα Χ. Αν ήμουν εγώ πρωθυπουργός ή βουλευτής σίγουρα δε θα έκανα αυτά που κάνουν οι τωρινοί βουλευτές και πολιτικοί… Οι οικονομικά αδύναμοι να πληρώνουν φόρους ανάλογα με το εισόδημά τους και οι πιο πλούσιοι το ίδιο. Γιατί τώρα συμβαίνει το αντίθετο…

Θοδωρής Τ. Οι δυο κυριότερες αιτίες της οικονομικής κρίσης είναι η ανικανότητα των πολιτικών μας και η φοροδιαφυγή. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε για τη φοροδιαφυγή είναι να ζητάμε απόδειξη, έστω και για μικρά ποσά… Όσο για το θέμα της ανικανότητας των πολιτικών μας, θα πρέπει να συμμετέχουμε ενεργά στις εκλογές.

Σοφία Χ. Αυτός που την άρχισε να τη σταματήσει γιατί η κρίση φέρνει αναστάτωση στους ανθρώπους… Οι πολιτικοί, ο δήμαρχος δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να σταματήσουν την αναστάτωση. Ελπίζουν όμως ότι οι επόμενες γενιές θα τη σταματήσουν. Τη ζωή ο θεός μας την έδωσε όχι για να στεναχωριόμαστε άλλα για να τη χαιρόμαστε!!!

Αναστάσης Λ. Η οικονομική κρίση είναι δύο πράγματα: Το ένα είναι το ότι δεν κινείται το χρήμα και το δεύτερο είναι η κρίση των ηθικών αξιών… Οι δανειστές μας ζητάνε να ξεπληρώσουμε τα δάνεια που πήραμε πολύ γρήγορα, όμως το κράτος δεν μπορεί να αντεπεξέλθει, με αποτέλεσμα το κράτος να αυξάνει κι άλλο τους φόρους και να κόβει κι άλλο τους μισθούς και τις συντάξεις. Για να ξεπεραστεί η κρίση προτείνω… να δώσουμε ευκαιρίες σε νέους επιχειρηματίες, να εξάγουμε προϊόντα, να δώσουμε έμφαση στην ανάπτυξη του τουρισμού, και να μειωθούν λίγο οι φόροι.

Χρήστος Σ. Την οικονομική κρίση τη συναντάμε κάθε μέρα στη ζωή μας. Κάθε μέρα βλέπουμε άστεγους. Μερικοί από αυτούς είχαν μια δουλειά και ένα σπίτι. Όταν τους απέλυσαν δεν είχαν να πληρώσουν φόρους και δάνεια και γι’ αυτό τους πήραν το σπίτι…

Γιάννης Χ . Όσο για το ποιος έφταιξε που φθάσαμε σε αυτό το σημείο, νομίζω ότι είναι οι λανθασμένες αποφάσεις των ίδιων μας των εαυτών. Τα προηγούμενα χρόνια ξοδεύαμε χρήματα για ανούσιους λόγους και κανείς δε σκεφτόταν ότι κάποτε θα φθάναμε σε «αδιέξοδο»…

Σίμος Μ. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να πληρώσουν τους φόρους, αλλά πάντα προσπαθούν για το καλύτερο. Οι πολιτικοί μας όμως δεν κάνουν τίποτα, γι’ αυτό μας λένε όλο ότι θα φύγει η οικονομική κρίση, αλλά δεν γίνεται τίποτα. Τώρα, πρέπει να τους εμπιστεύομαι ή δεν πρέπει να τους εμπιστεύομαι; Επειδή εγώ είμαι νέος άνθρωπος, είμαι πολύ λυπημένος και θαυμάζω τους πολίτες και τους γονείς μου. Για μένα, ελπίζω να βρω μια δουλειά και νομίζω ότι σε μερικά χρόνια θα φύγει η οικονομική κρίση.

Βασίλης Σ. Φαίνεται σαν να μη με νοιάζει, γιατί είμαι ένα απλό παιδί, όμως (την κρίση) την καταλαβαίνω γιατί βλέπω τον κόσμο σε τι δύσκολη θέση βρίσκεται…Για να την αντιμετωπίσουμε θα έλεγα, κάθε άνθρωπος να ξοδεύει πιο λίγα λεφτά και να μην πηγαίνει κάθε ημέρα βόλτα. Έτσι εγώ θα αντιμετώπιζα την κρίση.

Δημήτρης Ν. Όλοι προσπαθούμε να τα βγάλουμε πέρα… με το λάθος τρόπο όμως. Εγώ έχω τη λύση: Αν για κάποιο διάστημα κατεβάζαμε τους φόρους και τις τιμές των προϊόντων πρώτης ανάγκης, τότε οι έμποροι που θα πουλάνε αυτά τα προϊόντα θα βγάζουν λεφτά για να ζήσουν και οι αγοραστές θα έχουν ότι χρειάζονται. Επομένως, οι έμποροι δε θα αναγκάζονται να απολύουν το προσωπικό τους και οι υπάλληλοι θα έχουν λεφτά για να ζήσουν.