Η πολιτική ξαναγράφεται από κάτω

Γράφει ο Μπάμπης Καραγεωργίου

Δημοσιογράφος
Η νίκη του Ζόχραν Μαμντάνι στη Νέα Υόρκη δεν ήταν απλώς μια εκλογική επικράτηση. Ήταν μια ένεση πολιτικής αυτοπεποίθησης σε έναν προοδευτικό κόσμο που, εδώ και χρόνια, μοιάζει εγκλωβισμένος ανάμεσα στη λαίλαπα της συντηρητικής επέλασης και την αδυναμία των δικών του δυνάμεων να δώσουν πειστικές απαντήσεις. Η εκλογή του νεαρού δημοτικού συμβούλου από το Queens, στη δημαρχία, με μια καμπάνια χτισμένη κυριολεκτικά «από πόρτα σε πόρτα», αποτέλεσε υπενθύμιση ότι η πολιτική μπορεί ακόμη να γεννηθεί στον δρόμο, στην κοινότητα, στη γειτονιά. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι αναπόφευκτο, μπορεί η ελληνική προοδευτική παράταξη να διδαχθεί κάτι από αυτό, ή θα συνεχίσει να ανακυκλώνει τα ίδια πρόσωπα, τις ίδιες τακτικές, τις ίδιες φθαρμένες βεβαιότητες;

Διαβάζοντας αντιδράσεις από τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο, παρατηρεί κανείς μια περίεργη διχοτόμηση. Από τη μία, η ελπίδα, η πίστη ότι ίσως, επιτέλους, υπάρχει τρόπος να ξαναμιλήσει η Αριστερά, και συνολικά ο προοδευτικός κόσμος, σε ανθρώπους που την εγκατέλειψαν απογοητευμένοι. Από την άλλη, η γνωστή εσωστρέφεια, τα κλειστά γραφεία, οι «υπεύθυνοι οργανωτικού» που υποβαθμίζουν κάθε τι κινηματικό ως «ερασιτεχνισμό» και «αφέλεια». Λες και το ημερολόγιο γράφει ακόμη 1960, ή μάλλον, λες και κάποιοι εύχονται να γράφει 1960, να ξαναζήσουν τον ρομαντισμό των συνθημάτων, χωρίς να χρειαστεί να καταλάβουν την πραγματικότητα του 2025. Όμως οι πολίτες έχουν αλλάξει. 

Ζητούν, ή μάλλον απαιτούν, από τους πολιτικούς να κατέβουν από την εξέδρα στο πεζοδρόμιο. Όχι με όρους φολκλορικού λαϊκισμού, αλλά με όρους ανθρώπινης επαφής, να νιώσουν ξανά ότι η πολιτική δεν είναι δελτίο τύπου, δεν είναι story στο Instagram, δεν είναι debate επιτελείων, είναι βίωμα, σχέση, παρουσία.

Τα τελευταία χρόνια, η προοδευτική πολιτική παγκοσμίως έδειξε να αναζητά τον εύκολο δρόμο. Κάποιοι πίστεψαν ότι η αλλαγή θα έρθει μέσω καλών επικοινωνιολόγων, ευφυών slogans και της σωστής διαχείρισης στα social media. Ναι, όλα αυτά έχουν τη χρησιμότητά τους, όμως δεν αρκούν. Διότι το πρόβλημα δεν είναι η εικόνα, είναι η αποξένωση. 

Ο Μαμντάνι, και άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις διεθνώς, από την Ισπανία του municipalismo έως τις κοινότητες της Λατινικής Αμερικής, δείχνουν ότι όταν η πολιτική επιστρέφει στις ρίζες της, στη γειτονιά, στη συλλογικότητα, στην αλληλεγγύη, μπορεί να εμπνεύσει ξανά. Όχι γιατί «θυμίζει κάτι από τα παλιά», αλλά γιατί απαντά στις ανάγκες του σήμερα, ανασφάλεια, ακρίβεια, αποκλεισμός, κοινωνική διάρρηξη. Το «από κάτω προς τα πάνω» δεν είναι ρομαντισμός, είναι μοντέλο διακυβέρνησης. Σημαίνει συμμετοχή, σημαίνει λογοδοσία, σημαίνει ότι η πολιτική δεν εξάγεται, αλλά συνδιαμορφώνεται.

Κι εδώ βρίσκεται η μεγαλύτερη παγίδα για την ελληνική προοδευτική παράταξη, η ατέρμονη νοσταλγία. Δημοκρατική Παράταξη, Αλλαγή, Εκσυγχρονισμός, «Ναι αλλά εμείς κάποτε…». Σαν να προσπαθεί διαρκώς να αντλήσει νομιμοποίηση από το παρελθόν, αντί να κοιτάξει το μέλλον. Ο κόσμος δεν συγκινείται πια από ιστορικές αναφορές. Δεν ψηφίζει επειδή «κάποτε» μια κυβέρνηση προχώρησε μεταρρυθμίσεις ή επειδή «κάποτε» το προοδευτικό κίνημα έφερε δικαιώματα. Τα αναγνωρίζει, αλλά θέλει λύσεις για σήμερα. Το 2025 χρειάζεται νέους κώδικες, νέα εργαλεία, νέους ανθρώπους. Χρειάζεται ένα πολιτικό πρόταγμα που θα μιλάει για τις γειτονιές που ερημώνουν, για τους νέους που φεύγουν, για τους ηλικιωμένους που ζουν στο όριο, για τις γυναίκες που παλεύουν μόνες, για όσους δεν χωράνε πουθενά. Και κυρίως, χρειάζεται πολιτικούς που δεν φοβούνται να μιλήσουν με τους πολίτες, και όχι στους πολίτες.

Αν υπάρχει ένα μάθημα από τη Νέα Υόρκη, είναι αυτό, ο κόσμος ανταποκρίνεται όταν τον εμπιστεύεσαι, όταν τον κάνεις συμμέτοχο. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά για την Ελλάδα; Τοπικές οργανώσεις πραγματικές, όχι εικονικές, με πόρτα ανοιχτή, όχι γραφεία, μουσεία. Συμμετοχικός σχεδιασμός πολιτικών, ιδέες που γεννιούνται από την κοινωνία των πολιτών και όχι από think tanks χωρίς κοινωνικό έρεισμα. Εμπιστοσύνη στους νέους, όχι ως βιτρίνα, αλλά με ουσιαστικούς ρόλους και μεταφορά ευθύνης. Συμμαχίες έξω από το κομματικό κουτί, κινήματα, συλλογικότητες, άτυπα δίκτυα, δημοτικές πρωτοβουλίες. Και κάτι ακόμη, χρειάζεται συναισθηματική αλήθεια. Η πολιτική χωρίς συναίσθημα είναι λογιστική, αλλά η πολιτική χωρίς σχέδιο είναι λαϊκισμός. Το στοίχημα είναι η ισορροπία.

Η νέα εποχή απαιτεί θάρρος, απαιτεί να κοιτάξουμε μπροστά και όχι διαρκώς πίσω. Τα εργαλεία υπάρχουν, πράσινη μετάβαση με κοινωνική δικαιοσύνη, νέα μοντέλα εργασίας, ψηφιακή συμπερίληψη, αναζωογόνηση των πόλεων, συμμετοχική δημοκρατία. Αρκεί να υπάρξει βούληση να δοκιμαστούν. Το μέλλον δεν χτίζεται με αναμνήσεις ενός ένδοξου παρελθόντος, χτίζεται με ιδέες, με τόλμη, με καινοτομία, με προτάσεις, και πάνω απ’ όλα, με ανθρώπους που πιστεύουν ότι η πολιτική μπορεί να ξαναγραφτεί από την αρχή, από κάτω, εκεί όπου χτυπά η καρδιά της κοινωνίας.