Ο Ευαγγελισμός αντίδοτο απέναντι στο δαιμονισμό των πολέμων

Εκ του ιδιαιτέρου γραφείου του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Γουμενίσσης κ.κ. Δημητρίου
Ο Ευαγγελισμός είναι ένα παγκόσμιο, ένα υπερκόσμιο εγκόσμιο δώρο. Από εδώ ξεκινά η ανακεφαλαίωση των πάντων από το Χριστό (όπως έλεγε ο απόστολος Παύλος). Προαιώνια η Τριαδική βουλή για χάρη μας, πραγματώθηκε εν χρόνω επί ρωμαιοκρατίας στην Παλαιστίνη, λειτουργεί ως ο νέος παράδεισος για την ανθρωπότητα.

Οι συνέπειες του Ευαγγελισμού ανακαινίζουν την ιστορία, την εξάγουν από το τέλμα της ανθρώπινης αποκλειστικότητας και την εντάσσουν στο φως της θεανθρώπινης ενιστορικότητας και αιωνιότητας. Δεν καταργείται η ανθρωπινότητα του ανθρώπου, αλλά καταφάσκεται με τον τρόπο του σαρκωμένου Θεού. Η ανθρωπινότητα συνεχίζει το δρόμο της, ασκείται μέσα στο ενιστορικό στάδιο της ελευθερίας επιλογών. Όμως, τώρα πλέον, με τον Ευαγγελισμό της προσφέρεται “η ελευθερία των τέκνων του Θεού”.

Η ιστορία εναποτίθεται (και) στην αγκάλη της Μητρικής ευσπλαχνίας της Θεοτόκου, η ιστορία γίνεται σωτηριώδης έγνοια της Παναγίας μας. Και το διαπιστώνουμε ζώντας ωσάν τους αγιο-Παϊσίους τόσων αιώνων “το θαύμα” του καινισμού της ιστορίας στο κάθε εσώψυχο-καρδιακό “κέντρο σχεδιασμού” των “επιχειρήσεων” αυτοθυσίας, αγάπης, μετάνοιας, φιλανθρωπίας, συγχωρητικότητος, λεβεντιάς, φιλότιμου. Όλοι οι Άγιοι έκλαιγαν και συμπονούσαν την αχρείωση του κόσμου. Προσεύχονταν για όλον τον κόσμο. Δεν ήταν αφελείς· ήταν οικουμενικοί, ήταν θεοφορούμενοι.

Δεν καταστρέφεται η δωρισμένη από το Θεό ελευθεροβουλία του κόσμου. Αλλά μπορεί πλέον να το προτιμήσει και να το κατορθώσει, να καθαρθεί από τη δαιμονιώδη εθελοδουλεία της εμπάθειας, της κακίας, της βρωμιάς, της ασωτίας σε ατομικό πεδίο και βαθμιδωτά σε συλλογικότερο πεδίο. Μπορεί πλέον να το επιλέξει και να το διεκδικήσει από τον Τριαδικό Θεό στο όνομα του Κυρίου Ιησού Χριστού (προσευχητικά-δυναμικά και ταπεινά-αληθινά): να γίνει ο καθένας μας χριστοφόρος και η κοινωνική προσφορά του χριστοφόρος και η αναλογική του συμμετοχή στις ευρύτερες διαδικασίες χριστοφόρος. Μια αειφόρος πραγματική άνοιξη. Μια δυναμική υγείας ακόμη και μέσα στην καθολική νευροπάθεια της κακίας, στην καρδιοπάθεια του μίσους, στη φυματίωση της φθοράς, στη νεφροπάθεια της ακαθαρσίας, στην καρκινογένεση της βίας.

Μια άνοιξη και μια επιρροή υγίωσης που ωστόσο δεν είναι καθόλου εύκολη. Ακόμη κι όταν ο Θεός βημάτισε ως άνθρωπος στην ιστορία μας, συνάντησε τα εύκολα “ωσαννά” της ιδιοτελούς κερδοσκοπίας των ανθρώπων και τα εύκολα “σταυρωθήτω” της τυφωμένης και τυφλωμένης καρδιάς των ανθρώπων. Όμως, όπως ο Ίδιος το θέλησε και το βίωσε και το υπέμεινε, αποκαλύφθηκε ως “πηγή της ζωής” στην ελευθερία των συνειδήσεων. Και δεν παύει να αποκαλύπτεται ως “πηγή της ελευθερίας” στη ζωή των συνειδήσεων όλου του κόσμου, με τη ζωντάνια της Εκκλησίας γιατρικό στην αυτοδιαφθορά και αυτοφθορά της παγκόσμιας ιστορίας.

Η γιατρειά του κόσμου είναι δώρο, είναι και άθλημα εκζήτησης. Μας το αποκαλύπτει αποστολικά η Αποκάλυψη. Μας το δείχνει η ίδια η ιστορία. Ότι δεν είναι εύκολη η διαδρομή προς το Θεό, κι ας την κατέστησε τελείως ανοικτή και τελείως μεθεκτή ο Θεός με τον Ευαγγελισμό. Ο κόσμος προτιμά τις δικές του επιλογές, που είναι πολλαπλασιαστικές της εθελοκακίας, μέσα από τα πολυσυστήματα του κατά μέρος και του καθ᾽ όλον διεθνικού πληθωρισμού της εθελοφθοράς.

Ο κάθε άνθρωπος ―λέει ο άγιος Μάξιμος― είναι ένας (μικρός) ολόκληρος κόσμος. Κι η πληθωρικότητα του πανανθρώπινου πολιτισμού ανά τους αιώνες δεν παύει να επιβεβαιώνει τη θεογένεσή μας και εκείνο το “έθετο αυτόν εν τω παραδείσω εργάζεσθαι και φυλάσσειν” που εμείς από θεοδρομία το μετατρέψαμε σε κοσμοδρομία (πάντως επιβεβαιώνοντας τη θεόπλαστη ιδιοσυστασία μας).

Εκ του αντιθέτου πάλιν, ο καθένας μας, αν κυττάξει με ειλικρίνεια το συνειδητό του, κι αν διερευνήσει όσο δύναται προς το ασυνείδητό του, θα διαπιστώσει πως αυτό που γίνεται σήμερα στην Ουκρανία και όλοι το εξορκίζουμε, εντούτοις το ζει εν σμικρώ ο ίδιος και το επιδιώκει στο άμεσο περιβάλλον του. Κι όταν ο άνθρωπος ενταχθεί σε συστήματα ευθύνης και φθάσει να διαχειρίζεται τις ρήτρες των πολυσυστημάτων, τότε “μετακομίζει” με όλες του τις βιωματικές και ιδεοκρατικές προϋποθέσεις σ᾽ αυτές τις διαχειρίσεις. Και οι λίγοι με τους πολλούς φτιάχνουμε “Βαβυλώνες” για όλα τα συστήματα της ύπαρξης. Ωσάν να θέλουμε να απο-φυσικοποιήσουμε όλο και περισσότερο (σε μεγα- και μικρο-διαστάσεις) τη φυσικότητα της ζωής και του κόσμου και να ξαναστήσουμε αλαζονικά μέσα στα θεόσδοτα δεδομένα της φυσικότητας μιαν άλλου είδους φυσικότητα, εξεστραμμένη.

Το αποδεικνύει ο μόλις παρελθών 20ος αιώνας, κληροδοτώντας στον 21ο αιώνα παράλληλα προς τον ΟΗΕ της στοιχειώδους ανθρωπιάς και τον “ΟΗΕ” των επιστημονικότερων και καταστροφικότερων πολέμων, της επιχειριαζόμενης οικολογικής καταστροφής, της αντικοινωνικής φιλοσοφίας περί τον βίο. Πράγματι, από τη μια επιβεβαιώνουμε τη θεόσδοτη δυναμική της φυσικότητάς μας μέσα από οριοθετήσεις έναντι καταστροφών· κι από την άλλη “εξομολογούμεθα” στην πράξη την ανθρωπότευκτη αδυναμία της παραφυσικότητάς μας μέσα από τόση και τόση μανία μαζικών ολέθρων. Στο όνομα της διαχείρισης και του παρεμβατικού πλουτισμού επί της παγκόσμια ενοποιημένης οικονομίας (εκείνο το πρώτο-πρώτο “εργάζεσθαι και φυλάσσειν” από θεολογικά ανθρωπολογικό, σε ανθρωπολογικά κοσμολατρειακό). Από τη μια συμφιλωνόμαστε προς τα ζώα και τα φυτά, κι από την άλλη απανθρωπιζόμεθα περί τα ίδια τα σπλάχνα μας (εκτρώσεις) και περί τους ομοτίμους μας συνανθρώπους (ευθανασίες και εκπολεμήσεις).

Έτσι, όμως, έχουμε μπροστά στα μάτια μας και μέσα στις συνειδήσεις μας μιαν εικόνα της κολάσεως που προτιμήσαμε, μιαν εικόνα της κολάσεως που ο Θεός “πάσχισε” (απαθώς) να την καταργήσει και να μας ανασώσει και σώσει, θέλοντας να μας δώσει το δικαίωμα της αληθινής ζωής, το δικαίωμα στον παράδεισο, με το δικό Του “ναι” της σταυρωμένης κι αναστημένης υπακοής.

Δεν γνωρίζουμε “τον νουν Κυρίου”, διαπιστώνουμε ωστόσο αυτά που μας αφορούν και μας φανερώθηκαν μέσα από την πραγμάτωση της σωτηρίας. Και το βλέπουμε στη ζωή των Αγίων και στη ζωή της Εκκλησίας, το πως επωφελούμεθα από τον Ευαγγελισμό, από τη συγκατάβαση του σαρκωμένου Θεού.

Αυτό δεν αφορά μόνο στην αιωνική διάσταση της ανθρωπινότητάς μας, όπως την ανέσωσε και την διέσωσε και την έσωσε ο Κύριος. Αφορά και στην ιστορία μας.

Για παράδειγμα, όλοι οι αληθινοί αγωνιστές της εθνικής μας απελευθέρωσης ήταν άνθρωποι απόλυτης πίστης στο Χριστό και θυσίας για τη Ρωμιοσύνη.

Γιαυτό και δίπλα στο εθναρχικό εκκλησιαστικό μας σύμβολο του δικέφαλου αετού αναρτάται και το άλλο σύμβολο της εθνικής μας πιστοποίησης, η γαλανόλευκη σημαία με το Σταυρό (παλαιότερα, ο γαλανόλευκος Σταυρός σαν σημαία, τρόπαιο πίστης και σύμβολο εθνογένεσης).

Δοξολογίες και πανηγυρικές ομιλίες, κατάθεση στεφάνων στα Ηρώα, παρελάσεις με μαθητές και σπουδαστές και στελέχη πολιτιστικών Συλλόγων και με στρατιώτες. Ειδικά αφιερώματα των ΜΜΕ, όλα συνεργού(σα)ν στο παλλαϊκό “έργο” της ημέρας αυτής: στο ζύμωμά μας με τη ζύμη της εθνεγερσίας και της απελευθέρωσης, με εκείνην τη ζύμη που ήταν διεκδίκηση του δικαιωματικού μας ρόλου και της τωρινής μας δημιουργικής ευθύνης για την παγκόσμια ιστορία.

Μόλις πέρυσι, στα 200 χρόνια από το 1821, γιορτάσαμε επετειακά τα “Ελευθέρια” της νεότερης Ελλάδας από τον Οθωμανισμό, ενώ προηγήθηκαν τα ανεπίσημα επειτειακά 100χρονα της ομόλογης απελευθέρωσης για τη βορειότερη Ελλάδα με τα νησιά του βορείου Αιγαίου (1912-1913).

Μετά από αιώνες απάνθρωπης δουλείας και στυγερού κατεξουσιασμού. Υπό την “ρατσιστική” σιωπή και τις διπλωματικές κινήσεις συμφερόντων όλων των τότε Μεγάλων Δυνάμεων, ενάντια στην εθνική αυτοτέλεια και οικουμενική παρουσία της Ρωμιοσύνης (κάτι ανάλογο με το σημερινό παγκόσμιο σκηνικό για τόσους πολέμους και ειδικά για τη θεατή φρίκη της Ουκρανίας). Μόνο οι φιλέλληνες τόσο μας συμπαραστέκονταν, όπως τώρα κατ᾽ ουσίαν μόνο η κατά τόπους διεθνής φιλανθρωπία συμπαρίσταται στον Ουκρανικό λαό.

Μέχρι που αναγκάστηκαν από την πορεία των πραγμάτων και οι Μεγάλοι να αναγνωρίσουν σε μας το δικαίωμα της ελευθερίας, το δικαίωμα μιας διαφορετικής εξάρτησης, που θέλησε η φιλάνθρωπη πρόνοια του Θεού και η φιλοτιμία εκείνων των ηρωϊκών χρόνων να γίνει αυτοτέλεια.

Με τα δικά μας 100χρονα συμπίπτει και η νεότερη σχηματοποίηση των λοιπών εθνικών κρατών της Βαλκανικής, μέσα από τους επάλληλους τοπικούς και γενικούς πολέμους του 20ου αιώνα. Κατά κανόνα όλοι οι Βαλκάνιοι επιζήσαμε χάρη στη “μήτρα” της Ρωμιοσύνης, του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έστω κι αν μερικοί το εκπολέμησαν, για τις εθνικιστικές τους φρικτές ιδιοτέλειες, ακόμη και με θρησκευτικό μανδύα.

Ο 20ος αιώνας εύρε τους λαούς του κόσμου, σε παγκόσμιο είτε σε περιφερειακό επίπεδο, πολλές φορές αντιμέτωπους με τη σχιζοφρένεια και την καταφορά πολέμων και πολέμων πολλαπλής υφής, και ψυχρών και θερμών. Κι αυτά δεν βρίσκονται πλέον μακριά μας σαν αφηγήματα ιστορίας. Τα είδαμε πριν λίγες δεκαετίες στην άλλοτε Γιουγκοσλαβία (από μέρους του ΝΑΤΟ) και πρόσφατα στη Συρία με ανοικτές μέχρι σήμερα τις εστίες ολέθρου. Τα βλέπουμε στην τωρινή ευθεία με τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μας αφήνει άφωνους η εκπολέμηση της “καμμένης γης” με τους νεκρούς σε ομαδικούς τάφους, με τις εικόνες ειδικής και μαζικής φρίκης, με την αποφασισμένη αντίσταση των Ουκρανών, με την αποφασιστική μεθοδική μανία των Ρώσων.

Και αναλογιζόμαστε· δεν υπάρχει ίχνος πρακτικής λογικής ως κίνητρο συμβιβασμού στην Ουκρανική πλευρά; Για να μας αποκριθούν έμμεσα “τα καμμένα χωριά των προσκυνημένων” στην Πελοπόννησο, μια αποτρόπαια λύση έσχατης ανάγκης, εμπρός στον κίνδυνο εσωτερικής εκπόρθησης από τον Ιμπραήμ. Και σκεφτόμαστε πως ένας συμβιβασμός της Ουκρανικής σημερινής κυβέρνησης θα σήμαινε απόλυτη παραδοχή των τετελεσμένων, ένα είδος αυτοπροδοσίας κάθε διαπραγματευτικής διεκδίκησης.

Και δεν είναι ο μόνος τόπος που η γη “συνωδίνει και συστενάζει” από τα διεκδικητικά συμφέροντα που μεταβολίζονται σε αβυσσαλέα πάθη. Η πανανθρώπινη εμπάθεια και δαιμονιώδης κακία γεννοβολά διαρκώς φρίκη. Κι ας έχουμε ημέρες αφιερωμένες στην ειρήνη, σε ολοκαυτώματα, σε γενοκτονίες. Κι ας υψώσαμε ηρώα παιδιών-θυμάτων του Β Π.Π. Κι ας μασκαρευόμεθα υποκριτικά πίσω από τις… δεσμευτικές διεθνείς διακηρύξεις ανθρωπιάς και αποτροπής του ολέθρου.

Μάλλον η πολυφωνική “γλώσσα” του ΟΗΕ είναι δυσνόητη, βαβελική, ακατανόητη από τις καρδιές ημών των ιδίων των ανθρώπων.

Μας χρειάζεται μια άλλη γλώσσα, κι αυτή είναι τόσο δική μας, όλων μας, όσο κι αν δεν θέλουμε να την μιλήσουμε και να διαλεχθούμε μ᾽ αυτήν.

Η σημερινή εορτή, η αφετηρία της πανανθρώπινης σωτηρίας, η ενανθρώπηση του Θεού, η θεοτοκία της Παναγίας μας μας φέρνει κοντά σ᾽ Αυτόν που ήρθε ακατανόητα (πλην αληθινά) κοντά μας. Ο διάλογος της Παναγίας με το Θεό δι᾽ Αγγέλου, η κατάφαση της Παναγίας για την απολύτρωση του κόσμου είναι το πιο καίριο γεγονός της ιστορίας μας. Εξάγει την ιστορία μας από την αυτοκόλαση και την εντάσσει στο νέο Παράδεισο, στη θεοκοινωνία, στο Χριστό.

“Εκπλήσσομαι για το θαύμα, υπερβαίνει τα όριά μου, τα πανανθρώπινα όρια” (Πως έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω;)

“Είμαι κτίσμα του Θεού και το θέλω, το σέβομαι απόλυτα, διότι σ᾽ αυτήν την θεοκτισία έγκειται το ανθρώπινο “είναί” μου, και αποδέχομαι να συνεργήσω στο απερινόητο μυστήριο της πανανθρώπινης σωτηρίας” (ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου).

Κι από κει και πέρα έχουμε τους άλλους διαλόγους της ιερής ιστορίας που μεταμορφώνεται σε καινή διαθήκη, σε σταύρωση και ανάσταση του σαρκωμένου Θεού, σε εκκλησία Θεού ζώντος.

“Ευλογημένη συ εν γυναιξίν και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου”. Είναι η δική μας αναγνώριση της Παναγίας, με το στόμα μιας άλλης μητέρας, φωτισμένης από το Άγιο Πνεύμα. Είναι ο Ευαγγελισμός στιχουργημένος θεόπνευστα από την άγια προφητική Ελισάβετ.

Καιρός να θυμηθούμε ότι ξανασταθήκαμε ως Έλληνες μέσα από τόσες τραγωδίες της ιστορίας μας, επειδή κρατηθήκαμε Ρωμιοί, χάρη και σ᾽ αυτόν τον ύμνο, από τα γνωστότερα άσματα της καρδιάς μας. Είναι το εθνικό μας “Υπερμάχω” σε μια πρότερη και αιώνια στιχουργία παγκόσμιων διαστάσεων “Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε”. Ας ξαναρχίσουμε να το μαθαίνουμε στα παιδιά μας, να το ψέλνουμε και να το σιγομελωδούμε. Για να ξεφύγουμε από την αφόρητη συλλογική κατάθλιψη με τυπικούς εξορκισμούς του κακού. Για να υποδυθούμε προσευχητικά, ικετευτικά, δεητικά την απόγνωση των θυμάτων όλου του κόσμου και να μετάσχουμε όχι μόνο ανθρώπινα, αλλά θεανθρώπινα-εκκλησιαστικά στον ευαγγελισμό της ειρήνης του Θεού. Για να γίνουμε από καρδιάς αυτήκοοι και αυτόπτες του Ευαγγελισμού, όπως θέλει να τον μοιράζεται η Παναγία μας με όλην την Εκκλησία, με όλον τον κόσμο ως δυνάμει Εκκλησία (κάτι που μένει ιεραποστολικά ανοιχτό μέχρι την έσχατη ώρα).

Μας χρειάζεται μια μητέρα, για να γίνουμε άνθρωποι αληθινοί.

Κι αυτή η Μητέρα δεν παύει να μας προσφέρεται μαζί με τον Υιό του Θεού που έγινε Υιός Της. “Δι᾽ ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν”.

Η ημέρα της πρώτης μεγάλης εθνικής μας εορτής επικαιροποίησε πάλι τους επετειακούς εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Παρελεύνοντες ελεύθερα στη χιλιοβασανισμένη γη των αγίων και των νεομαρτύρων και των ηρώων προγόνων μας, συναντηθήκαμε νοερά με τους ομογενείς αδελφούς μας όπου γης και προπαντός με τα θύματα του λυσσώδους πολέμου στην Ουκρανία. Οι λειτουργικές μας δεήσεις απευθυνθήθηκαν εναγώνιες για όλους τους αδελφούς μας “εν γη, εν θαλάσση, δεομένους της φιλανθρωπίας του Θεού” και παρακαλούσαμε τον Κύριο “πάσι χορήγησον το μέγα σου έλεος”. Η θεία Λειτουργία ασφαλώς όλων των Ορθοδόξων ανά την οικουμένη ήταν συναρμοσμένη και με καρδιακές ικεσίες και πάλιν ικεσίες “προς τον μόνον δυνάμενον σώσαι”. Αυτό συνέβη και σε όλες τις ενορίες της Μητροπόλεώς μας.

Μετά τη θεία Λειτουργία κυρίως, η επίσημη Δοξολογία στις κεντρικές Ενορίες των αλλοτινών Δήμων της Μητροπόλεως (Γουμένισσα-ιστορική έδρα Παιονίας, Αξιούπολη, Ευρωπός) και σε όλες τις ενορίες των κωμοπόλεων και των χωρίων, αλλά κυρίως και στο Πολύκαστρο-διοικητικό κέντρο της Παιονίας, όπως και στη Γέφυρα του Δήμου Χαλκηδόνος, ήταν μια ευχαριστήρια και ικετήρια πνευματική αναψυχή για τις καρδιές όλων, κληρικών και λαϊκών, επισήμων και απλών, παιδιών και ωρίμων μετά από διετή παύση των εορταστικών εκδηλώσεων.

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Δημήτριος προέστη στην επίσημη Δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδος Πολυκάστρου, παρουσία του Δημάρχου κ. Κωνσταντίνου Σιωνίδη επικεφαλής Αντιδημάρχων και Δημ. Συμβούλων, του Διοικητή της 33ης Μ/Κ Ταξιαρχίας Ταξίαρχου Γεωργίου Στεφανίδη, του εκπροσώπου του Διοικητή του Α.Τ. Πολυκάστρου Αστυνόμου Ιωάννου Ψωμιάδη, εκπροσώπων των τοπικών Πολιτιστικών Συλλόγων και πολλών Πολυκαστρινών. Έπειτα, στο κέντρο της πόλεως και ενώπιον του Ηρώου τελέστηκε από το Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μας εν μέσω Εφημερίων και Διακόνων η επιμνημόσυνη Δέηση και από τις Αρχές η κατάθεση στεφάνων. Επακολούθησε η μαθητική και στρατιωτική παρέλαση.