Σήμερα είναι μια ιστορική μέρα. Ημέρα βεβαία ξεχασμένη και ''πεταμένη στην άκρη'' από πολλούς. Ως γνήσιος λάτρης της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής ιστορίας κάνω μια αναφορά στην ''Πανελλαδική Ημέρα Μνήμης της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944'' και την ''Μάχη - Ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου'' (25-26/11/1942).
Μεσάνυχτα 29 Σεπτεμβρίου 1942 μία ομάδα αποτελούμενη από δώδεκα βρετανούς κομάντος, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάιερς και τον ελληνομαθή ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ, έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Ανάμεσά τους ήταν ο Ελλαδίτης Θεμιστοκλής Μαρίνος. Σκοπός τους, να έλθουν σε επαφή με Έλληνες αντάρτες και να υλοποιήσουν την «Επιχείρηση Χάρλινγκ», που είχε σχεδιάσει το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο.
Το σχέδιο συνίστατο στην ανατίναξη μιας από τις τρεις γέφυρες: Παπαδιάς, Ασωπού ή Γοργοποτάμου, πάνω από τις οποίες διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Αθηνών. Ήταν η μοναδική αξιόπιστη δίοδος προς τα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας και η αχρήστευσή της θα προκαλούσε τη διακοπή του ανεφοδιασμού της γερμανικής στρατιάς του Ρόμελ στη Βόρειο Αφρική. Βρισκόμαστε λίγο πριν από την Μάχη του Ελ Αλαμέιν, που θα έκρινε πολλά για την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή αυτή.
Τις επόμενες μέρες ο Μάιερς με τον λοχαγό Χάμσον κατόπτευσαν και τις τρεις πιθανές για σαμποτάζ περιοχές και έκριναν ότι η γέφυρα του Γοργοποτάμου ήταν ο ευκολότερος στόχος. Έπρεπε, όμως, να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των αντάρτικων ομάδων για να έχει πιθανότητα επιτυχίας η επιχείρηση.
Στις 19 Νοεμβρίου ο Μάιερς έσπευσε προς συνάντηση του Ναπολέοντα Ζέρβα, ηγέτη του Ε.Δ.Ε.Σ. στη Φωκίδα. Την επομένη, αφίχθη και ο ηγέτης του Ε.Λ.Α.Σ., Άρης Βελουχιώτης. Όλοι συμφώνησαν ότι στόχος του σαμποτάζ θα ήταν η γέφυρα του Γοργοποτάμου, ενός παραποτάμου του Σπερχειού ποταμού. Τρεις μέρες αργότερα έγινε η κατόπτευση του χώρου από κοινή ομάδα ανταρτών και στις 22 Νοεμβρίου καταστρώθηκε το τελικό σχέδιο. Η επιχείρηση ορίστηκε για αργά την νύχτα της 25ης Νοεμβρίου.
Η γέφυρα του Γοργοποτάμου φυλασσόταν από περίπου 100 Ιταλούς και 5 Γερμανούς στρατιώτες. Η φρουρά διέθετε βαριά πολυβόλα και οπλοπολυβόλα και η εξουδετέρωσή της απαιτούσε κεραυνοβόλα ενέργεια. Στην επιχείρηση αποφασίστηκε να λάβουν μέρος 150 άνδρες (86 του ΕΛΑΣ, 52 του ΕΔΕΣ και οι 12 κομάντος). Το σχέδιο προέβλεπε την εξουδετέρωση της φρουράς από τους αντάρτες, την ώρα που οι Βρετανοί κομάντος θα τοποθετούσαν τα εκρηκτικά για την ανατίναξη της γέφυρας.
Στις 11:07 το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου εκδηλώθηκε η επίθεση εναντίον της φρουράς και στα δύο άκρα της γέφυρας. Όλα κυλούσαν σύμφωνα με το σχέδιο και στη 1:30 το πρωί της 26ης Νοεμβρίου ανατινάχθηκε ένα τμήμα της γέφυρας για να ακολουθήσει στις 2:21 η ανατίναξη ενός δεύτερου, που την έβγαλε οριστικά εκτός λειτουργίας. Εν τω μεταξύ, ένα τρένο με ιταλούς στρατιώτες εμποδίστηκε από τους αντάρτες και δεν μπόρεσε να προσφέρει ουσιαστικές ενισχύσεις. Ακολούθησε μικρή μάχη, με καμιά απώλεια για την ελληνική πλευρά.
Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν μία από τις μεγαλύτερες πράξεις δολιοφθοράς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Προκάλεσε τον μεγάλο θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό. Όμως, οι επιπτώσεις της στο βορειοφρικανικό μέτωπο ήταν περιορισμένες, επειδή η εκτέλεση της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε ''κατόπιν εορτής''.
Σημασία έχει ότι είναι σημείο αναφοράς και μνήμης της ελληνικής εθνικής αντίστασης, σημείο ενότητας και συμφιλίωσης. Φυσικά πριν και μετά το γεγονός γίνανε πολλά εγκλήματα μεταξύ Ελλήνων, εμφυλιακές συγκρούσεις και εθνικά τραύματα. Τίποτα δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τα μελετάμε όλα πολύ προσεκτικά. Μα, εκείνο το σπουδαίο γεγονός δεν πρέπει να ''μαυρίζει''.
Σαν άτομα ιδεολογικά ανήκω στην πλευρά του Ναπολέων Ζέρβα. Μεγάλη φυσιογνωμία και ηγετική φιγούρα. Αμφιλεγόμενος όμως και τυχοδιωκτικός τύπος. Γοητευτική πολιτική περσόνα, ιστορικά. Σίγουρα έπαιξε σωστά τον ρόλο του για την Δημοκρατία και την Πατρίδα τότε, κρίνω τον έπαιξε σωστά. Τι σημασία έχουν οι πολιτικές ιδεολογίες όμως μπροστά σε ανώτερα ιδεώδη όπως την Ελευθερία;
Απόσπασμα, ως κατακλείδα, από το συγγραφικό έργο του Βρετανού αξιωματικού Έντι Μάιερς, ''Η Ελληνική Περιπλοκή'', δώστε βάση στα λόγια αυτού του περαστικού, του επισκέπτη, το τι πήρε μαζί του φεύγοντας στο νου του: ''... πέρα από τους αντάρτες, τιμώ τον άοπλο ελληνικό λαό των βουνών. Τον λαό που άντεξε την φοβερή κακουχία και τα αντίποινα του εχθρού. Άντεξε την τρομοκρατία! Τον λαό που δεν έβγαλε προδότες! Τον λαό που μας προμήθευε στέγη, φαγητό, νερό, οδηγούς και πληροφορίες. Χωρίς το σθένος αυτού του λαού δεν θα υπήρχε επιτυχία και αντίσταση. Δεν ξεχνάω αυτόν τον λαό. Τον λαό που ανάμεσα του κινούμασταν πάντα ελεύθερα...'' Αυτά κατανόησε ο ξένος για τους απλούς καθημερινούς Έλληνες, ίσως και να είναι τα πιο σπουδαία.
* Ο Μαρκόπουλος Χ. Θωμάς είναι απόφοιτος Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας, Blogger, Στέλεχος του ΚΕ.ΑΣ.Μ. Θεσσαλονίκης, Μέλος της Ο.Ν.ΝΕ.Δ. Κιλκίς και Μεταπτυχιακός Φοιτητής Διεθνών, Ευρωπαϊκών Σπουδών και Διπλωματίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Μεσάνυχτα 29 Σεπτεμβρίου 1942 μία ομάδα αποτελούμενη από δώδεκα βρετανούς κομάντος, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάιερς και τον ελληνομαθή ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ, έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Ανάμεσά τους ήταν ο Ελλαδίτης Θεμιστοκλής Μαρίνος. Σκοπός τους, να έλθουν σε επαφή με Έλληνες αντάρτες και να υλοποιήσουν την «Επιχείρηση Χάρλινγκ», που είχε σχεδιάσει το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο.
Το σχέδιο συνίστατο στην ανατίναξη μιας από τις τρεις γέφυρες: Παπαδιάς, Ασωπού ή Γοργοποτάμου, πάνω από τις οποίες διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Αθηνών. Ήταν η μοναδική αξιόπιστη δίοδος προς τα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας και η αχρήστευσή της θα προκαλούσε τη διακοπή του ανεφοδιασμού της γερμανικής στρατιάς του Ρόμελ στη Βόρειο Αφρική. Βρισκόμαστε λίγο πριν από την Μάχη του Ελ Αλαμέιν, που θα έκρινε πολλά για την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή αυτή.
Τις επόμενες μέρες ο Μάιερς με τον λοχαγό Χάμσον κατόπτευσαν και τις τρεις πιθανές για σαμποτάζ περιοχές και έκριναν ότι η γέφυρα του Γοργοποτάμου ήταν ο ευκολότερος στόχος. Έπρεπε, όμως, να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των αντάρτικων ομάδων για να έχει πιθανότητα επιτυχίας η επιχείρηση.
Στις 19 Νοεμβρίου ο Μάιερς έσπευσε προς συνάντηση του Ναπολέοντα Ζέρβα, ηγέτη του Ε.Δ.Ε.Σ. στη Φωκίδα. Την επομένη, αφίχθη και ο ηγέτης του Ε.Λ.Α.Σ., Άρης Βελουχιώτης. Όλοι συμφώνησαν ότι στόχος του σαμποτάζ θα ήταν η γέφυρα του Γοργοποτάμου, ενός παραποτάμου του Σπερχειού ποταμού. Τρεις μέρες αργότερα έγινε η κατόπτευση του χώρου από κοινή ομάδα ανταρτών και στις 22 Νοεμβρίου καταστρώθηκε το τελικό σχέδιο. Η επιχείρηση ορίστηκε για αργά την νύχτα της 25ης Νοεμβρίου.
Η γέφυρα του Γοργοποτάμου φυλασσόταν από περίπου 100 Ιταλούς και 5 Γερμανούς στρατιώτες. Η φρουρά διέθετε βαριά πολυβόλα και οπλοπολυβόλα και η εξουδετέρωσή της απαιτούσε κεραυνοβόλα ενέργεια. Στην επιχείρηση αποφασίστηκε να λάβουν μέρος 150 άνδρες (86 του ΕΛΑΣ, 52 του ΕΔΕΣ και οι 12 κομάντος). Το σχέδιο προέβλεπε την εξουδετέρωση της φρουράς από τους αντάρτες, την ώρα που οι Βρετανοί κομάντος θα τοποθετούσαν τα εκρηκτικά για την ανατίναξη της γέφυρας.
Στις 11:07 το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου εκδηλώθηκε η επίθεση εναντίον της φρουράς και στα δύο άκρα της γέφυρας. Όλα κυλούσαν σύμφωνα με το σχέδιο και στη 1:30 το πρωί της 26ης Νοεμβρίου ανατινάχθηκε ένα τμήμα της γέφυρας για να ακολουθήσει στις 2:21 η ανατίναξη ενός δεύτερου, που την έβγαλε οριστικά εκτός λειτουργίας. Εν τω μεταξύ, ένα τρένο με ιταλούς στρατιώτες εμποδίστηκε από τους αντάρτες και δεν μπόρεσε να προσφέρει ουσιαστικές ενισχύσεις. Ακολούθησε μικρή μάχη, με καμιά απώλεια για την ελληνική πλευρά.
Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν μία από τις μεγαλύτερες πράξεις δολιοφθοράς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Προκάλεσε τον μεγάλο θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό. Όμως, οι επιπτώσεις της στο βορειοφρικανικό μέτωπο ήταν περιορισμένες, επειδή η εκτέλεση της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε ''κατόπιν εορτής''.
Σημασία έχει ότι είναι σημείο αναφοράς και μνήμης της ελληνικής εθνικής αντίστασης, σημείο ενότητας και συμφιλίωσης. Φυσικά πριν και μετά το γεγονός γίνανε πολλά εγκλήματα μεταξύ Ελλήνων, εμφυλιακές συγκρούσεις και εθνικά τραύματα. Τίποτα δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τα μελετάμε όλα πολύ προσεκτικά. Μα, εκείνο το σπουδαίο γεγονός δεν πρέπει να ''μαυρίζει''.
Σαν άτομα ιδεολογικά ανήκω στην πλευρά του Ναπολέων Ζέρβα. Μεγάλη φυσιογνωμία και ηγετική φιγούρα. Αμφιλεγόμενος όμως και τυχοδιωκτικός τύπος. Γοητευτική πολιτική περσόνα, ιστορικά. Σίγουρα έπαιξε σωστά τον ρόλο του για την Δημοκρατία και την Πατρίδα τότε, κρίνω τον έπαιξε σωστά. Τι σημασία έχουν οι πολιτικές ιδεολογίες όμως μπροστά σε ανώτερα ιδεώδη όπως την Ελευθερία;
Απόσπασμα, ως κατακλείδα, από το συγγραφικό έργο του Βρετανού αξιωματικού Έντι Μάιερς, ''Η Ελληνική Περιπλοκή'', δώστε βάση στα λόγια αυτού του περαστικού, του επισκέπτη, το τι πήρε μαζί του φεύγοντας στο νου του: ''... πέρα από τους αντάρτες, τιμώ τον άοπλο ελληνικό λαό των βουνών. Τον λαό που άντεξε την φοβερή κακουχία και τα αντίποινα του εχθρού. Άντεξε την τρομοκρατία! Τον λαό που δεν έβγαλε προδότες! Τον λαό που μας προμήθευε στέγη, φαγητό, νερό, οδηγούς και πληροφορίες. Χωρίς το σθένος αυτού του λαού δεν θα υπήρχε επιτυχία και αντίσταση. Δεν ξεχνάω αυτόν τον λαό. Τον λαό που ανάμεσα του κινούμασταν πάντα ελεύθερα...'' Αυτά κατανόησε ο ξένος για τους απλούς καθημερινούς Έλληνες, ίσως και να είναι τα πιο σπουδαία.
* Ο Μαρκόπουλος Χ. Θωμάς είναι απόφοιτος Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας, Blogger, Στέλεχος του ΚΕ.ΑΣ.Μ. Θεσσαλονίκης, Μέλος της Ο.Ν.ΝΕ.Δ. Κιλκίς και Μεταπτυχιακός Φοιτητής Διεθνών, Ευρωπαϊκών Σπουδών και Διπλωματίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.