Παιχνίδι κυριαρχίας: 0,7% vs 99,3%

Του Δημήτρη Μάρδα*

Η ανισότητα που υφίσταται στον πλανήτη επισημαίνεται με γλαφυρό τρόπο ακόμη και από διάφορες τράπεζες, όπως η Credit Suisse, η οποία κάθε χρόνο δίνει την κατανομή του παγκόσμιου πλούτου (βλ. Διάγραμμα - Πυραμίδα του πλούτου για το 2016).

Διάγραμμα – Η κατανομή του παγκόσμιου πλούτου

34 εκατομμύρια άτομα, δηλαδή το 0,7% του πληθυσμού των ενηλίκων του πλανήτη, ελέγχουν το 45,2% του παγκόσμιου πλούτου, κατέχοντας περιουσιακά στοιχεία της τάξης των 112,9 τρισ. δολαρίων!

Το υπόλοιπο 99,3% αρκείται στο εναπομείναν 54,8%. Αναλυτικότερη παρουσίαση της δομής αυτής πραγματοποιήσαμε σε παλαιότερο άρθρο μας το 2013.

Μελέτη του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης κατέγραψε ότι μόνο 147 οικογένειες ελέγχουν το σύνολο της οικονομίας ή όπως χαρακτηριστικά αναφέρει "ελέγχουν τα πάντα".

Κάποιοι θεωρούν τη συγκέντρωση του πλούτου σε λίγα χέρια φυσικό επακόλουθο, θεωρώντας ότι ως έκφραση της επιχειρηματικότητας δηλαδή της αέναης προσπάθειας διατήρησης του πλούτου, παράγει θέσεις εργασίας, χρηματοδοτεί καινοτομίες κ.ά. Αγνοούν βέβαια οι υποστηρικτές τέτοιων απόψεων ότι το 0,7% δεν ασχολείται απαραίτητα με παραγωγικές δραστηριότητες που προάγουν την επιχειρηματικότητα, την τεχνολογική έρευνα κ.λπ. Μόνο ένα ποσοστό από τους προαναφερθέντες ασχολείται με την πραγματική οικονομία.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την παλαιότερη ανακοίνωσή μας, ο πλούτος (του 100%) των ελαχίστων πιο πλουσίων του πλανήτη πηγάζει: το 22% από τα ακίνητα, το 35% από μετοχές, εταιρικά ομόλογα και venture capital, το 8% από κρατικά ομόλογα, το 26% από νομίσματα, χρυσό πολύτιμα μέταλλα, το 5% από τα εμπορεύματα και το 4% από έργα τέχνης και αντικείμενα πλειστηριασμών. Οπότε εύκολα καταρρίπτεται η προσέγγιση που εξιδανικεύει την ανισότητα στον πλανήτη, μέσω της θεαματικής συμμετοχής του 0,7% στην αύξηση της παραγωγής, των θέσεων εργασίας κ.λπ.

Από πού αντλεί άραγε δύναμη αυτό το 0,7%; Εδώ, διάφορες προσεγγίσεις μπορούν να δώσουν τις δικές τους απαντήσεις. Εμείς θα κινηθούμε στα ίχνη μιας, που κατά πολλούς χαρακτηρίζεται ανορθόδοξη, ενώ για άλλους ερμηνεύεται από συμβατικές απόψεις της οικονομικής θεωρίας.

Θα ήταν υπερβολή να υποστηριχτεί ότι τα 34 εκατομμύρια ζάμπλουτων στηρίζουν τη δύναμή τους στην αδυναμία συνεννόησης του υπόλοιπου 99,3%;

Ή θα ήταν υπερβολή να υποστηριχτεί ότι το 0,7% αντλεί τη δύναμή του από την πολυδιάσπαση του υπόλοιπου 99,3%, που το ίδιο προκαλεί; Και πως προκαλείται αυτή η πολυδιάσπαση; Απλούστατα μέσα από την κυριαρχία της οικονομίας επί της πολιτικής, το επακόλουθο της εξασθένισης των κρατών σε καθεστώς παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

Όσο αυτονομιστικές και αποσχιστικές κινήσεις αποδυναμώνουν τα κράτη, τόσο δυναμώνει το 0,7% στο πλαίσιο της ανοιχτής και χωρίς εμπόδια αγοράς αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων. Αυτό είναι συνέπεια του αυταρχισμού των κυβερνήσεων που οξύνει εθνικισμούς, της απροθυμίας για συνεννόηση με τους πολίτες του, της απουσίας κράτους Δικαίου, όπως και της άνισης κατανομής του εισοδήματος ανάμεσα στις περιφέρειες ενός κράτους.

Το Βέλγιο, μία από τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη οδηγήθηκε σε αποδυνάμωση μέσω της νέας δομής του κράτους, η μεγάλη Γιουγκοσλαβία πολυτεμαχίσθηκε σε ανίσχυρα κράτη, η Ισπανία ενδεχομένως ακολουθεί, σε λίγο ίσως το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω των πρόσφατων εξελίξεων του Brexit, που ανατρέπουν πολλά στη Σκωτία, λόγου χάρη. Επίσης, η Γαλλία μπορεί να βιώσει παρόμοιες καταστάσεις στο Νότο της, όπως και η Ιταλία στον βορρά. Σε ελάχιστες περιπτώσεις (βλ. Κουρδικό) δικαιολογείται το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης μέσω της δημιουργίας κράτους.

Μόνο σε χώρες όπου η κεντρική εξουσία έδειξε σύνεση, ανοχή ακολουθώντας επίπονες διεργασίες συνεννόησης και περιορίζοντας από την άλλη τις διαπεριφερειακές οικονομικές ανισότητες αποφεύχθηκε η αποδυνάμωση του κράτους (βλ. Ελβετία).

Οι κυβερνήσεις, όταν κρίνονται ως ακατάλληλες, αλλάζουν. εφόσον οι πολίτες τους το ζητήσουν. Το ίδιο όμως δεν συμβαίνει με το 0,7%, που αποτελεί μία διαχρονική μορφή εξουσίας χωρίς αποκλίσεις στους στόχους της!

Αν αυτό το 0,7% προσφέρει το 1% του πλούτου του για να εξαγοράσει συνειδήσεις πολιτικών, στρατιωτικών, ανωτάτων λειτουργών κ.λπ, τότε με 1,1 τρισ. δολάρια ελέγχει πάνω από ένα εκατομμύριο πολιτικούς, στρατιωτικούς δικαστικούς κ.λπ στον πλανήτη. Ο υπολογισμός αυτός υποθέτει ότι χρηματίζει πολιτικούς με ένα εκατομμύριο δολάρια κατ’ έτος, προσφέροντας απλά και μόνο μέρος των τόκων-κερδών που εξασφαλίζει ετησίως.

Από την άλλη, μήπως η ενδυνάμωση των περιφερειών στην Ευρώπη, λόγου χάρη, λειτουργεί σε τελική ανάλυση εις βάρος των κεντρικών κυβερνήσεων που αποδυναμώνονται στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης; Οπότε μήπως, όλη αυτή η σύγκρουση κυβερνήσεων διεθνώς με τις διάφορες εθνότητες-μειονότητες, δεν είναι έκφραση μιας γνήσιας μάχης για τη δημοκρατία άλλα μέσο για απόλυτη κυριαρχία του 0,7%;

Η "θεωρία της Προστασίας" μέσω δασμών και μέτρων μη δασμολογικού χαρακτήρα, προτάσσει τη δύναμη των κυβερνήσεων στον χώρο του διεθνούς εμπορίου, εις βάρος των ανοιχτών αγορών, απ’ όπου πηγάζει η δύναμη του 0,7%. Μήπως η εν λόγω θεωρία, με τα όσα προτείνει, αποτελεί απαραίτητη έκφραση της κυριαρχίας της πολιτικής επί της οικονομίας;

* Ο κ. Δημήτρης Μάρδας είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου, Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Β’ Θεσσαλονίκης