Η γραφή της Καίτης Στεφανάκη- [Όζα ροζ- διηγήματα, Εντευκτήριο]

Δια-κείμενο και φιλοσοφίες διαφοράς[1]: Αμφισημία και δια-φυλικότητα στη λογοτεχνία ψυχικών δομών: Η γραφή της Καίτης Στεφανάκη- [Όζα ροζ- διηγήματα, Εντευκτήριο] [υπό έκδοση]

στη μνήμη του Κώστα Λαχά

                                  α                    

  Με την αναφορά μου στα γραπτά αυτά της Καίτης Στεφανάκη [β], συμπληρώνεται μια τριλογία μικρών σημειωμάτων-δοκιμών, σχολιασμών σημειακών στην ντερριντιανή μηχανή ανάγνωσης του Νίτσε [2], έχοντας φόντο ωρισμένες λακανικές εστιάσεις:

  -Η πρώτη δοκιμή, αφορά την Ισαβέλλα Τυσόν- [Η κυρία στον καθρέφτη της Βιρτζίνια Γουλφ]. Η Ισαβέλλα βιώνει το στάδιο του καθρέφτη [Λακάν], στην ουσία η Βιρτζίνια Γουλφ υποστασιοποιείται διχαστική και ερωτικά αμφίσημη- όπως υπήρξε, ταυτισμένη με το είδωλό της, στον καθρέφτη. [3]

  -H δεύτερη δοκιμή, ανήκει στο ποιητικό απόφθεγμα της Έλλης Φρεγγίδου, στην υπό έκδοση συλλογή της [Κέδρος], "Δικαίωμα φωτός": οι προβολές στον Νοβάλις και ο σημερινός μετα-ρομαντισμός μέσα από την οπτική της Απόξεσης του Πέπλου-Υμένα δια της φρουδικής γραφίδας -φαλλού: η γραφή ως γυναίκα [λόγος=ομιλία+γλώσσα, Λακάν- αποδόμηση, φιλοσοφίες διαφοράς][4]

                                β

  Ο Ντερριντά στη συζήτηση μετά το συνέδριο του Σεριζύ, στην αρχική εκδοχή των Εμβόλων, λέει: "Η γυναίκα [του] Νίτσε, "η γυναίκα Νίτσε": Όπου καταφάσκει ο Νίτσε την καταφατική γυναίκα, όποτε είναι αυτή, όποτε την αγαπά, γράφει θα λέγαμε "με γυναικείο χέρι"....Θα ήθελα κι εγώ να γράψω σαν [μια] γυναίκα. Το προσπαθώ."[5]. Σίγουρα  κάτι τέτοιο [τον]μάς μεταφέρει στον υπαρξισμό μέσα από τις φιλοσοφίες διαφοράς- την αποδόμηση, κυρίως- γιατί αναδεικνύει ξανά τα ζητήματα της αμφισημίας- της γυναίκας- και της "αλήθειας" της[6]. Η γυναίκα είναι η μη- αλήθεια, είναι η "αλήθεια" της, η εξέλιξη δια μέσου του ακρωτηριασμού της, της απώλειας του φαλλού, η "φαλλική" γυναίκα που έχει εμπεδώσει ή "ανακτήσει" τον φαλλό σαν σημαινόμενο, ως επεκτάσεις ιδεών, επαληθεύει την κρίση της [μας] ως προς την Άλλη Απόλαυση που επιζητεί- l' autre juissance [Lacan]. Η εξέλιξή της επιτελείται ως ιδέα: sie wird Weib [Νίτσε], ξαναθέτοντας το θέμα της σεξουαλικότητας: "είμαι άντρας ή γυναίκα;"[7]

  "..........Στο ανοιχτό παράθυρο του τελευταίου ορόφου φαινόταν ένα πόδι! Ακουμπισμένο ανέμελα στο πλαίσιο. Κάποιος αναπαυόταν. Προφίλ φαινόταν η πατούσα, τα δάχτυλα καλοσχηματισμένα και τα νύχια βαμμένα ...ροζ! Μα τότε ο κάποιος ήταν κάποια!.........Δεν Φανταζόταν πως από δω κι εμπρός απαρεγκλίτως κάθε μεσημέριο θα οπερίμενε. Να εμφανιστεί μια όζα ροζ! Μια ροζ απόλαυση.`

......................................................................................................................................................................................................

Ώσπου συνάντησε τυχαία μια βιτρίνα. Στάθηκε να κοιτάζει τα αντικείμενα, τα μπλε, τα κόκκινα, τα ροζ , που λες και τον καλούσαν, τον μαγνήτιζαν. Χάθηκε στην ονειροπόληση. Τα πόδια του άρχισαν να ριζώνουν. Με το ένα χέρι ακούμπησε στον τοίχο, το ένοιωσε να προεκτείνεταικαι να συσσωματώνεταιμε τον σουβά και το εσωτερικό τοιχίο. Η λογική πάσχιζε να τον ξεκολλήσει από κει, να τον γυρίσει στο σπίτι, έπρεπε να περάσει κι από το φούρνο. Μάταια. Το σώμα διαπέρασε το άθραυστο γυαλί και πήρε θέση ανάμεσα στ' αρώματα, τις όζες, τις σκιές ματιών.......................................................................................

Οι τρίχες των ποδιών του ανασηκώθηκαν από ένα πόδι που έψαχνε δρόμο ανάμεσά τους. Τα πάντα σιωπούσαν, αφουγκράζονταν το ανατρίχιασμα. Το πόδι εισχώρησε πιο μέσα.....................Η έρημος γινόταν παρελθόν.........Στην αγκαλιά του αφέθηκε αποκαμωμένη μια γνώριμη μορφή. Οι τριανταφυλλένιες απολήξεις της τον τράνταξαν. Τι είναι αυτά; ρώτησε άγαρμπα. Στην τσέπη σου ήταν. Μια όζα ραζ. Σκέφτηκα πως την έφερες για μένα....Ε, να, δηλαδή για μάς." [Όζα ροζ]

  Η Καίτη Στεφανάκη, στο πρόσωπο του ήρωα δραματοποιεί όλη εκείνη την "υποψία του σκοτεινού παράθυρου και της θέας των βαμμένων νυχιών"- ιδού,  λοιπόν, ο Άλλος, ο ασυνείδητος χώρος - η είσοδος στο άδυτο.. "Το μπουκαλάκι της όζας ροζ" γίνεται φετίχ, "παίζει, τότε, το ρόλο ενός συμβολικού υποκατάστατου του φαλλού, που λείπει από τη μητέρα"[8]. Η πατούσα με τα καλοσχηματισμένα δάχτυλα και τα βαμμένα νύχια ανήκουν στην μητέρα, ο ήρωας αντιλαμβάνεται ότι ο φαλλός δεν ανήκει στην μητέρα, στη θέση της έλλειψης μπαίνει ο ίδιος, γίνεται η φαντασιακή έλλειψη της μητέρας, "είμαι αυτό" δηλώνει μέσα του, γίνεται διαστροφικός. Έπειτα γυρίζει στο σπίτι, η γυναίκα του ξαναγίνεται η μεταφορά της οιδιπόδειας έλλειψής του, μόνο που κι αυτή- η σύζυγος- καταλαβαίνει ότι δεν είναι στη θέση της επιθυμίας, αλλά το αντικείμενο της επιθυμίας, -επιθυμεί, πλέον με τη σειρά της κι αυτή, σαν να ήταν στη θέση του, σα να ήταν αυτός[9] , επειδή έτσι φαντάζεται να αποκτά σπουδαιότητα ο ρόλος της:   "Στην τσέπη σου ήταν. Μια όζα ροζ. Σκέφτηκα πως την έφερες για μένα. Ε, να, για μάς."

  Και στους δυο ο φαλλός είναι σημαινόμενο. Γίνεται ενεργητικό σημαίνον μόνο τη στιγμή της πράξης. Η δια-φυλική συζυγική σχέση προβάλλεται ως σχέση εννοιών. Η διαστροφή του ήρωα και η υστερία της ηρωίδας, μέσα στο οιδιπόδειο πλέγμα είναι φαλλικές ιδεολογικές εκδοχές. Η δια-φυλική εικόνα και εικονοπλασία είναι, όμως, νομίζω, προνόμιο της γυναίκας, του ευνουχισμού της, του ακρωτηριασμού της, που της προσφέρει την άλλη ευαισθησία της ανάπλασης του ελλείματος του χαμένου μέλους, την ανα-γέννηση, την ανα-ζήτηση της Αλλης Απόλαυσης, πέρα σαφώς από την ηδονή- αλλά μέσα στην οδύνη της, την άλλη οδύνη της, μια οδύνη πόνου της απώλειας και επανεύρεσης-[επανασυγκόλλησης] του σημαίνοντος [φαλλού]. Την επανίδρυση, έτσι, μιας άλλης τάξης, ενός νέου δράματος. 

  Τα κείμενα της Στεφανάκη έχουν αριστουργηματική ψυχαναλυτική πλοκή. Η ίδια αναλύεται και μάς αναλύει- προσπαθεί να μάς κάνει να σταθούμε με ειλικρίνεια απέναντι στον Άλλο, απέναντι στον εαυτό μας- τον μεγάλο αντίπαλο. Να κερδίσει ο καθένας την ακρωτηριασμένη αξιοπρέπειά του. Να υπάρξει ξανά όπως είναι.

  ΥΓ: Νομίζω ότι οι πιο λυτρωτικές επιστολές καταλήγουν σε υστερόγραφα, γιατί έτσι διεμβολίζονται τα αινίγματα και οι μύθοι στέκονται χωρίς επαμφοτερίζουσες αξιολογίες: τα πρόσωπα- εδώ- αποκτούν συγγραφέα, η μια ιστορία διά-κειται την άλλη, οι άνθρωποι βρίσκουν την αιτιολογία τους, την ύπαρξή τους σαν σε μια αίθουσα ομαδικής ψυχοθεραπείας και αφηγούνται κι αυτοί μαζί με μένα μέσα από τις σελίδες των έργων της Στεφανάκη την Gestalt αυτο-εξομολόγηση των πράξεών τους. Είναι- είμαστε -όλοι μαζί σ' ένα ψυχολογικό καφέ[sic] για την εκμυστήρευση του παρελθόντος χρόνου. Συναντώ τον Ηλία των Φαιδριάδων, καθώς "οι άχρηστοι εραστές" σιωπούν, περνώ το χέρι μου στον ώμο του Πατερογιάννη κι ας καλοβλέπει τη μάνα του Γιώργου, η κυρία με την όζα ροζ στα άνω και κάτω άκρα κλείνει τα βλέφαρα με αναστεναγμό.

  Ξέρω ότι κάποια απ' όσα διάβασα θα γραφούν απ' την Καίτη σαν ένα μεγάλο, εκτενές μυθιστόρημα ή το σενάριο μιας ταινίας με φόντο το Αμβούργο ή τα Κύθηρα. Το οφείλει στον εαυτό της......Ή σ' εμάς όλους...Ή μπορεί και σε κάποια υστερική ηρωίδα του έργου της, σ' έναν αθόρυβο διαστροφικό ασθενή του Ευαγγελισμού, ενώ έξω θα χιονίζει κι όλα θα καταλήγουν σαν "επιρρήματα σε -ως"[10].

Φώτης Μισόπουλος, Φεβρουάριος 2015

Ωραιόκαστρο

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1]Οι αντιφάσεις της διαφοράς, Του Φωτη Τερζακη | Kathimerini

Οι αντιφάσεις της διαφοράς, Του Φωτη Τερζακη | Kathime...

Gilles Deleuze: «O Νίτσε και η φιλοσοφία». Μετάφραση: Γιώργος Σπανός. Επιμέλεια: Φώτης Σιατίστας - Αρης Στυλιανού. Εκδόσεις «... | Ημερήσια Πολιτική και Οικονομική ...

[2]: Ζακ Ντερριντά, Έμβολα- Τα ύφη του Νίτσε, Εστία, 2002, [πρόλ. Γ.Μαγγίνη, μετ. Γ. Φαράκλα]

[3]: του ιδίου, http://gnomikilkis.blogspot.gr/2014/01/blog-post_17.html#more

[4]: του ιδίου ,http://gnomikilkis.blogspot.gr/2015/01/blog-post_789.html#more

[5]: Ζακ Ντερριντά, ο.π. σελ. 9 

[6]: ο.π. σελ.13

[7] : Ευαγγελία Κύβελου, Ψύχωση-Διαστροφή-Νεύρωση,

 hhttp://e-psycoterapia.blogspot.gr/201012/blog-post-html, σελ.6/10

[8]: ο.π. σελ. 4/10

[9]: ο.π. σελ. 6/10

[10]:Καίτη Στεφανάκη:Τα επιρρήματα σε -ως, το τελευταίο διήγημα του βιβλίου