Γράψε… λάθος, Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2014

Γράφει ο Σπύρος Καρτσώνης

● Για να μην παραπονιέστε, είχα - δεν είχα, σας ετοίμασα και αυτήν την εβδομάδα τα ‘‘μαργαριτάρια’’ των αυτουργών της καταστροφής αυτού του τόπου -και βιαστών της γλώσσας μας φυσικά: των πολιτικών και των δημοσιογράφων. Ας πάρουμε μια γεύση:

☺ «Μπορώ να σας το πω αυτό με πάση σοβαρότητα».

Αναμφιβόλως! Ο πάσης, η πάση, το πάσι! Ή, μήπως, ο πάσας; Μπα, λάθος! Δεν ξέρω, μπερδεύτηκα! … Πάσα ερμηνεία δεκτή!

☺ «Σ’ αυτή τη μάχη οι παίκτες του Απόλλων ξέρουν τι ζητούν».

Αυτοί ξέρουν τι ζητούν, εσύ, αγαπητέ μου, ξέρεις τι λες;

Δε μας είπες όμως, τι κάνουν οι παίκτες του Άρης; Και του Ηρακλής, και του Αστέρας και του Ολυμπιακός.

☺ «Φαίνεται ότι η υπόθεση αυτή θα έχει αισιόδοξο τέλος».

Το αποκλείω. Αίσιο τέλος μπορεί να έχει· αισιόδοξο όχι!

Όσο κι αν προσπαθώ να είμαι αισιόδοξος για το μέλλον της γλώσσας μας, χάνω την αισιοδοξία μου, όταν ακούω κάτι τέτοια και λέω πως βαδίζουμε αισίως προς την καταστροφή μας. Πάντως όσοι αισιόδοξοι έχουν απομείνει (και υπάρχουν αρκετοί στον τόπο μας σήμερα), μπορούν να ελπίζουν ότι κάποτε όλοι αυτοί που θα υπηρετούν τη δημοσιογραφία θα γνωρίζουν οπωσδήποτε στοιχειώδη ελληνικά.

☺ «Η στιγμή αποθανατίστηκε από το φωτογραφικό φακό».

Για μια στιγμή! Είσαι σίγουρος, αγαπητέ, ότι ξέρεις τι λες ή άλλα λες και άλλα νομίζεις ότι λες; Η στιγμή θανατώθηκε από το φωτογραφικό φακό ή έγινε αθάνατη με τη βοήθεια του φωτογραφικού φακού; Αν εννοούσες το πρώτο, καλώς τα είπες και ζητώ ταπεινά συγγνώμη. Αν εννοούσες όμως το δεύτερο -και αυτό, βεβαίως, εννοούσες-, τότε λυπάμαι που το λέω, αλλά χρειάζεται πρώτα να αποδείξεις ότι γνωρίζεις στοιχειώδη ελληνικά και μετά να βγεις στο ‘‘γυαλί’’. Μάθε λοιπόν ότι όταν θέλεις να κάνεις κάποιον (ή κάτι) αθάνατο τον (ή το) απαθανατίζεις -η φωτογραφία άλλωστε δεν είναι παρά η απαθανάτιση μιας στιγμής. Αν τον αποθανατίσεις (αν το αποθανατίζω θα μπορούσε να σημαίνει κάτι), κάνεις το ακριβώς αντίθετο: τον θανατώνεις τελειωτικά.

Επειδή καταλαβαίνω ότι σε στενοχώρησα, σου ομολογώ ότι δεν είσαι ο μόνος που… σκοτώνει αυτόν (ή αυτό) ακριβώς που θέλει να κάνει αθάνατο. Διάβασε και θα δεις:

«Οι δημοσιογράφοι δε σταματούν να τους αποθανατίζουν».

Δηλαδή -όπως θα κατάλαβες- τους… αποκάνανε τελείως τους ανθρώπους.

«Μετά τη δοξολογία οι φωτορεπόρτερ αποθανατίζουν την πολιτική ηγεσία στο προαύλιο της Μητρόπολης».

… Όθεν γεννάται το ερώτημα: Και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς πολιτική ηγεσία; Και ακόμη: Απαθανάτισε, άραγε, κανείς την… αποθανάτιση της πολιτικής ηγεσίας, για να βρεθούν οι δράστες φωτορεπόρτερ;

● Απαθανατίζω

Κάνω κάποιον ή κάτι αθάνατο, επιδιώκω την αθανασία۬ διατηρώ για πάντα, διαιωνίζω, αποθεώνω (Αντίθ.: απονεκρώνω, θανατώνω). Το ρήμα απαθανατίζω είναι σύνθετο: πρόθεση από+ρήμα αθανατίζω. Αλλά και το αθανατίζω είναι σύνθετο από το στερητικό -α- και το θανατίζω. Έχουμε λοιπόν: από+αθανατίζω>απαθανατίζω (απαθανάτιζα, απαθανάτισα, απαθανατίστηκα, απαθανατισμένος). Η πρόθεση απο- συνήθως δε διατηρεί το τελικό της φωνήεν, όταν τα β΄ συνθετικό αρχίζει από φωνήεν, π.χ. απ-αγγέλλω, απ-άγω. Μερικοί (για να μην πω οι περισσότεροι) κάνουν λάθος και αντί να πουν ή να γράψουν απαθανατίζω, λένε ή γράφουν αποθανατίζω. Ίσως να νομίζουν ότι το ρήμα είναι σύνθετο από την πρόθεση από και το ουσιαστικό θάνατος. Αν ήταν έτσι, και με δεδομένο το ότι το από δηλώνει το τελειωτικά, σημαίνει δηλαδή επίταση, ενίσχυση, π,χ. ξεχνώ>αποξεχνώ, τελειώνω>αποτελειώνω, φράσσω>αποφράσσω*, τότε, αν το αποθανατίζω μπορούσε να σημαίνει κάτι, αυτό θα ήταν το θανατώνω τελειωτικά, αποτελειώνω. Ο Μπαμπινιώτης λέει ότι το αποθανατίζω «πιθανώς οφείλεται σε επίδραση των πολλών συνθέτων τού απο- (απο-θαρρύνω, απο-θησαυρίζω, απο-βλέπω) και στη διαδοχή πολλών -α-».

------------

● * αποφράσσω / αποφράζω: φράζω εντελώς, βουλώνω۠ απόφραξη: τέλειο κλείσιμο με φραγμό, βούλωμα, φράξιμο π.χ. αποφραγμένες αρτηρίες λέμε τις βουλωμένες αρτηρίες. Οι λέξεις αυτές όμως συναντώνται και με την αντίθετη σημασία: αποφράσσω / αποφράζω: ανοίγω κάτι φραγμένο, ξεβουλώνω۬ απόφραξη: ξεβούλωμα φραγμένου ανοίγματος π.χ. λέμε αποφράξεις αποχετεύσεων και εννοούμε το ξεβούλωμα των αποχετεύσεων.

● Απογοητεύω

Το αντίστροφο λάθος από το λάθος που γίνεται με το ρήμα απαθανατίζω, γίνεται με το ρήμα απογοητεύω (πρόθεση από+ρήμα γοητεύω) που σημαίνει: απελπίζω, αποθαρρύνω, διαψεύδω τις ελπίδες, τις προσδοκίες κάποιου. Το ρήμα αυτό μερικές φορές το ακούμε ή το διαβάζουμε -λανθασμένα φυσικά- απαγοητεύω.

Μην… απογοητευθείτε που εδώ τελειώσαμε. Θα τα ξαναπούμε την επόμενη Κυριακή!

kartswnhs@gmail.com