«Η ανασυγκρότηση περνάει μέσα από την ΚΑΠ και τους νέους αγρότες»

Συνέντευξη Αναπληρωτή Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Μάξιμου Χαρακόπουλου  στο Δημοσιογράφο Πάνο Μπαΐλη και το περιοδικό «ΑΓΡΟTERRA»
Αλλαγές έρχονται στην ελληνική γεωργία τόσο από τη νέα ΚΑΠ όσο και από μία σειρά εθνικών δράσεων, όπως τις αναλύει ο Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, ο οποίος τονίζει την ανάγκη για ποιοτική παραγωγή.
Την περίοδο 2014-2020 θα διατεθούν για προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης 3,9 δις ευρώ στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ, η οποία θα συνεχίζει να αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στήριξης της πρωτογενούς παραγωγής, δηλώνει σε συνέντευξή του στο «ΑΓΡΟTERRA» ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής ανάπτυξης και Τροφίμων Μάξιμος Χαρακόπουλος. Ο κ. Χαρακόπουλος ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχει θέμα κουρέματος των αγροτικών δανείων, ενώ υποστηρίζει την αλλαγή του νόμου για τους συνεταιρισμούς, προκειμένου να εξασφαλισθεί η εύρυθμη λειτουργία τους. Όσο για την εκτροπή του Αχελώου, θεωρεί «ακατανόητη» τη στέρηση υδάτινων πόρων όταν μπορούν να δοθούν εγγυήσεις για το περιβάλλον.

Τι σημαίνει για την Ελλάδα η νέα ΚΑΠ;
Από την ένταξη της χώρα μας στην τότε ΕΟΚ μέχρι σήμερα, η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) υπήρξε βασικός μοχλός για την ενίσχυση των Ελλήνων αγροτών και την αναμόρφωση της ελληνικής υπαίθρου. Η νέα ΚΑΠ συνεχίζει να αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τη στήριξη της ποιοτικής πρωτογενούς μας παραγωγής.

Στη νέα ΚΑΠ, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς εξασφάλισε άνω των 2 δις ευρώ άμεσες ενισχύσεις κατ’ έτος, ενώ ο προϋπολογισμός του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) παραμένει περίπου 3,9 δις ευρώ και στη νέα περίοδο 2014-2020.

Δίνεται βαρύτητα στους νέους αγρότες, καθώς για πρώτη φορά καθίσταται υποχρεωτική η ενίσχυση τους, από τα κράτη μέλη, σε ποσοστό έως 2% επί του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου.

Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι κάθε κράτος μέλος μπορεί να κατευθύνει ένα μέρος των ετήσιων ενισχύσεων στοχευμένα, με την παροχή συνδεδεμένης ενίσχυσης με την παραγωγή. Πιστεύω ότι η συνδεδεμένη ενίσχυση θα πρέπει να υπηρετεί μια συγκεκριμένη στρατηγική στήριξης τομέων εθνικής σημασίας. Για παράδειγμα η συνδεδεμένη ενίσχυση στην αιγοπροβατοτροφία θα συμβάλει στην αύξηση της παραγωγής φέτας, ενός Προϊόντος Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) που αποτελεί σήμα κατατεθέν της ελληνικής αλλά και μεσογειακής διατροφής.

Θέλω ακόμη να προσθέσω ότι ο αγροπεριβαλλοντικός προσανατολισμός της νέας ΚΑΠ, το λεγόμενο «πρασίνισμα», μετά την πολιτική συμφωνία στο Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας του Ιουνίου, δεν αναμένεται να δημιουργήσει προσκόμματα στους Έλληνες αγρότες.

Ποιος ο στόχος σας για τους νέους αγρότες;
Το μέλλον της γεωργίας και της κτηνοτροφίας στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα, ταυτίζεται με το μέλλον των νέων αγροτών. Η επιτυχής ανασυγκρότηση και η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα θα κριθεί και από την ένταξη νέων ανθρώπων στην αγροτική παραγωγή.

Ήδη σας ανέφερα, τη σημασία που δίνει η νέα ΚΑΠ στους νέους αγρότες. Σε εθνικό επίπεδο, ενεργούμε με στόχο τη στήριξη των νέων που παίρνουν τη μεγάλη απόφαση να επιστρέψουν στο χωριό και να επενδύσουν σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Στην τελευταία αναθεώρηση του ΠΑΑ 2007-13, καταθέσαμε πρόταση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για νέο πρόγραμμα ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ για την πρώτη εγκατάσταση νέων αγροτών. Θέλουμε να δώσουμε πνοή στην περιφέρεια.

Θα μπορούσαν οι Ομάδες Παραγωγών να αποτελέσουν το νέο μοντέλο ανάπτυξης και κάτω από ποιες προϋποθέσεις;

Οι Ομάδες Παραγωγών έχουν δώσει θετικά βήματα γραφής, παρά τις δυσχέρειες που προκαλούσε ο Ν. 4015 στην ομαλή λειτουργία τους. Μετά την πρόσφατη τροπολογία, οι Ομάδες Παραγωγών παύουν να είναι δέσμιες του συνεταιριστικού νόμου. Στόχος μας είναι να θέσουμε τις Ομάδες Παραγωγών σε νέα βάση για να μπορούν να είναι ανταγωνιστικές και βιώσιμες.

Στηρίζουμε τις Ομάδες και τις Οργανώσεις Παραγωγών που σχεδιάζουν και υλοποιούν επιχειρησιακά σχέδια στην πρωτογενή παραγωγή. Εγκρίθηκαν 136 παρατάσεις και τροποποιήσεις παλαιών και νέων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών, συνολικού επιχειρησιακού ταμείου περίπου 22 εκατομμυρίων ευρώ.

Οι Ομάδες και Οργανώσεις Παραγωγών δραστηριοποιούνται κυρίως στη φυτική παραγωγή, όμως, με δεδομένο το έλλειμμα σε ζωοκομικά προϊόντα, η αντίστοιχη οργάνωση των κτηνοτρόφων, θα αποτελούσε σημαντικό βήμα για την αύξηση της ζωοκομικής παραγωγής. Η σημασία που αποδίδει η νέα ΚΑΠ στην κτηνοτροφία, αποτελεί ένα επιπλέον κίνητρο και μια σημαντική ευκαιρία να εφαρμόσουμε και εκεί το μοντέλο αυτό.

Τα βιολογικά προϊόντα μπορούν να ενισχύσουν την «ποιοτική γεωργία-κτηνοτροφία»;

Τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα, για να είναι ανταγωνιστικά και εξωστρεφή πρέπει να έχουν ταυτότητα. Η πιστοποίηση τους ως ΠΟΠ, ΠΓΕ ή βιολογικά, σίγουρα αποτελεί εγγύηση ποιότητας και τα καθιστά πιο ελκυστικά στο καταναλωτικό κοινό ανεπτυγμένων οικονομιών.

Απαιτείται, όμως, επιπρόσθετα να ταξινομήσουμε και να τυποποιήσουμε τα αγροτικά μας προϊόντα. Δεν είναι απαραίτητο να είναι βιολογικά –σίγουρα τους δίνει προστιθέμενη αξία- είναι, όμως επιτακτικό να έχουν ταυτότητα.

Προς την κατεύθυνση αυτή προχωρούμε σε στοχευμένες δράσεις, όπως η θέσπιση Εθνικού Κέντρου Ταξινόμησης και Τυποποίησης Βάμβακος, ώστε ένα από τα παραδοσιακά και συνάμα δυναμικά μας προϊόντα να εξάγεται με ταυτότητα και όχι χύμα. Ομοίως, για το εξαιρετικό ελληνικό ελαιόλαδο, «τρέχουμε» προγράμματα προώθησής τους, ύψους άνω των 11 εκατ. ευρώ, ενώ ολοκληρώνουμε τη διαπίστευση τριών εργαστηριών ελέγχου ελαιολάδου, ώστε η ποιότητα να είναι εγγυημένη.

Δεν πρέπει, βεβαίως, να λησμονούμε ότι προϋπόθεση για την ποιοτική γεωργία και κτηνοτροφία είναι και η προστασία του φυτικού κεφαλαίου και του φυσικού περιβάλλοντος. Προς την κατεύθυνση αυτή υλοποιούμε στοχευμένες δράσεις για την ορθολογική χρήση των φυτοφαρμάκων και την προστασία της βιοποικιλότητας.

Τι πρέπει να γίνει ώστε οι συνεταιρισμοί να συμμετάσχουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη της υπαίθρου;

Νομίζω πως όλοι συμφωνούμε ότι ο σφιχτός εναγκαλισμός των συνεταιρισμών με το κράτος είχε αρνητικά αποτελέσματα. Ουσιαστικά τους απέτρεψε από το να καταστούν ανεξάρτητοι και ανταγωνιστικοί. Το κράτος οφείλει να είναι αρωγός στα πρώτα βήματα και όχι κηδεμόνας εφ’ όρου ζωής των συνεταιρισμών. Η Πολιτεία, μέσω των αρμόδιων εποπτικών αρχών, οφείλει να ελέγχει και όχι να κρύβει τα προβλήματα των συνεταιρισμών κάτω από το χαλί. Ξέρετε ότι στις χώρες με ανεπτυγμένο το συνεταιριστικό κίνημα, δεν υπήρξε καμιά υποστήριξη ή ιδιαίτερη μεταχείρισή τους εκ μέρους του κράτους;

Οι συνεταιρισμοί θα πρέπει να είναι ανεξάρτητοι με ξεκάθαρους στόχους και χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις. Η συνεργασία μεταξύ τους θα τους ισχυροποιήσει περισσότερο. Είναι προϋπόθεση για να δημιουργήσουν οικονομίες κλίμακος και να αλλάξουν τα δεδομένα στην αγροτική οικονομία.

Πιστεύω, λοιπόν, ότι είναι επιτακτική ανάγκη η ενίσχυση του αγροτικού συνεργατισμού στη βάση των συνεταιριστικών αρχών, οι οποίες, δυστυχώς, λησμονήθηκαν ή διαστρεβλώθηκαν κατά την εφαρμογή τους στην ελληνική πραγματικότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, η επίσπευση της αλλαγής του συνεταιριστικού νόμου είναι αναγκαία για να μπορέσουν οι συνεταιρισμοί να λειτουργήσουν εύρυθμα προς όφελος των μελών τους αλλά και της ελληνικής περιφέρειας.

Τελικά η εκτροπή του Αχελώου θα εγκαταλειφθεί;
Η εκτροπή του Αχελώου μοιάζει με σύγχρονο «γεφύρι της Άρτας». Το «πάγωμα» των έργων από το ΣτΕ, αφήνει το έργο μετέωρο, με τις όποιες αρνητικές συνέπειες μπορεί να υπάρξουν σε περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Δυστυχώς, οι πολέμιοι της εκτροπής δεν αντιλαμβάνονται ότι η μερική μεταφορά νερού από τον Αχελώο είναι έργο πρωτίστως περιβαλλοντικό, καθώς θα αποτρέψει την ερημοποίηση του θεσσαλικού κάμπου. Η στέρηση υδάτινων πόρων τη στιγμή που μπορούν να δοθούν οι αναγκαίες περιβαλλοντικές εγγυήσεις είναι ακατανόητη.

Για εμάς στο ΥπΑΑΤ, τα εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα αποτελούν βασικό εργαλείο για την αξιοποίηση της γης. Γι’ αυτό και στην τελευταία πρόταση αναθεώρησης του «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, περιλαμβάνεται πρόγραμμα για εγγειοβελτιωτικά έργα, ύψους 50 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για παρεμβάσεις που αξιοποιούν τους φυσικούς πόρους στο πλαίσιο πάντα της αειφόρου ανάπτυξης.

Πως θα κερδηθεί η μάχη των εξαγωγών αλλά και της ανάκτησης της ελληνικής αγοράς για τα ελληνικά προϊόντα;
Ήδη έχουμε κερδίσει τα πρώτα θετικά αποτελέσματα. Το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων για το δωδεκάμηνου Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2012 έχει πέσει στο μισό σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Οι εξαγωγές των αγροτικών μας προϊόντων αυξήθηκαν πάνω από 15%. Είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα αλλά χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά μέχρι την ανατροπή του αρνητικού ισοζυγίου.

Η αγροτική μας παραγωγή έχει ποιότητα, σε πολλές περιπτώσεις, όμως, δεν συνοδεύεται από τα απαραίτητα ''διαπιστευτήρια''. Σας προανέφερα, τις προσπάθειες που καταβάλουμε για δύο από τα πλέον εξαγώγιμα αγροτικά μας προϊόντα, το λάδι και το βαμβάκι. Δεν σταματάμε εκεί. Υλοποιούμε 19 συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα Ενημέρωσης και Προώθησης αγροτικών προϊόντων στην ΕΕ και σε τρίτες χώρες. Το συνολικό ύψος των προγραμμάτων αυτών αγγίζει τα 50 εκατομμύρια ευρώ.

Η μάχη θα κερδηθεί, όταν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στην αλυσίδα παραγωγής και εμπορίας αγροτικών προϊόντων συνειδητοποιήσουν πως το ταξινομημένο, τυποποιήμενο και πιστοποιημένο προϊόν αποτελεί μονόδρομο για την ανάπτυξη.

Μπορούμε να πετύχουμε αυτάρκεια για τη χώρα μας;
Η επίτευξη της αυτάρκειας έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Μεσοπρόθεσμα χρειάζεται να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές σε βαθμό που να είναι διαχειρίσιμη, σε περίπτωση μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης. Η διατροφική ασφάλεια και επάρκεια αποτελούν άλλωστε προτεραιότητα και της ΕΕ.

Το μεγάλο μας πρόβλημα εντοπίζεται στην παραγωγή ζωοκομικών προϊόντων καθώς παρουσιάζουμε πλεόνασμα σε ψάρια, φρούτα, λαχανικά, καπνό, βαμβάκι και ελαιόλαδο. Οφείλουμε, λοιπόν, να ενισχύσουμε την κτηνοτροφία, όπου διαθέτουμε προϊόντα με σημαντική παρουσία στις διεθνείς αγορές, όπως η φέτα, αλλά αναγκαζόμαστε να εισάγουμε το σύνολο σχεδόν του κρέατος που καταναλώνουμε.

Για τη στήριξη της κτηνοτροφίας προτείναμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πρόγραμμα, ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ, για στοχευμένα μικρά σχέδια βελτίωσης στο πλαίσιο της τελευταίας αναθεώρησης του ΠΑΑ 2007-13.

Θα βλέπατε κούρεμα των αγροτικών δανείων;
Το πρόβλημα της ρευστότητας δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστο κανένα. Η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες ώστε να αμβλύνει τις αρνητικές επιπτώσεις, χωρίς να καταφεύγει σε μετατόπιση βαρών από μια ομάδα πολιτών σε άλλες.

Πολλές συνεταιριστικές οργανώσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αποπληρωμή των δανείων και οι λύσεις, δεδομένης της δημοσιονομικής πειθαρχίας, είναι περιορισμένες. Η συνήθης πρακτική παρελθόντων ετών, η παροχή δανείων με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου δεν υπάρχει πια. Στο πλαίσιο των περιορισμών που θέτει το Πρόγραμμα Οικονομικής Στήριξης της χώρας, το όριο παροχής νέων εγγυήσεων, στις οποίες συγκαταλέγονται και οι ρυθμίσεις παλαιότερων δανείων, είναι μηδενικό.

Αλλά, ακόμη και αν είχαμε την οικονομική δυνατότητα, θα προσκρούαμε στο δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ. Ήδη για τα άτοκα δάνεια, με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου μας εγκαλεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που αξιώνει ανάκτηση της όποιας ωφέλειας.

Διερευνούμε κάθε δυνατή διευκόλυνση για τους αγρότες. Σύντομα επίκειται νομοθετική ρύθμιση με ευνοϊκούς όρους για τα ενυπόθηκα δάνεια των αγροτών στην «κακή ΑΤΕ», τα γνωστά και ως «κόκκινα δάνεια».