Συνέντευξη Τσαυτάρη στον Άρη Πορτοσάλτε: "Η γεωργία πυλώνας για να «ξαναπατήσει» ο τόπος στα πόδια του"

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Σήμερα θα ακούσετε τον κ. Αθανάσιο Τσαυτάρη, είναι Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Κύριε Υπουργέ καλημέρα σας, καλώς ήρθατε.
Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Καλημέρα σας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ο κ. Τσαυτάρης είναι Καθηγητής Γενετικής και Βελτίωσης Φυτών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Και πολλά ακόμη που θα διαβάσω μετά το τι είναι, γιατί έχουμε έναν Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, έναν άνθρωπο ο οποίος έχει ένα πλούσιο βιογραφικό να επιδείξει, έχει εργαστεί στο πανεπιστήμιο και θα μας εξηγήσει και την αντίληψή του, πώς αυτό μπορεί να γίνει πια πράξη πολιτική.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Έτσι είναι.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ο κ. Τσαυτάρης είναι κάτοχος, ενός Μaster και δύο διδακτορικών διπλωμάτων, όπως διαβάζω στο βιογραφικό του, το ένα από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το άλλο από το πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ. Έχει συμμετάσχει σε πολλές επιτροπές, επιστημονικές οργανώσεις και συλλόγους τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ε.Ε., στον ΟΟΣΑ και στον ΟΗΕ για τα θέματα της γεωργίας.

Είναι μέλος συμβουλευτικών και διαχειριστικών επιτροπών για την έρευνα και την τεχνολογία τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και διετέλεσε στο παρελθόν Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας.

Απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι χρόνια τώρα, ως Καθηγητής, δίνετε εμπειρογνωμοσύνη. Τώρα ήρθε η ώρα να υλοποιήσετε αυτά τα οποία συμβουλεύετε και ενδεχομένως αυτός που του τα λέγατε, έπαιζε το σύστημα «μπενάκης – βγενάκης».  Έμπαινε από το ένα αυτί και έβγαινε από το άλλο.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Έτσι είναι. Και είναι και μια πρόκληση, γιατί λέγαμε τις προτάσεις μας ότι αυτό πρέπει να γίνει, αυτές είναι οι προτεραιότητες, προσέξτε αυτό τον τομέα. Τώρα όμως αλλάζει η κατάσταση και λένε «ελάτε από εδώ μεριά και δείτε πως θα υλοποιηθούν».

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και κάτσε στην καρέκλα.

Η γεωργία πυλώνας  για να «ξαναπατήσει» ο τόπος στα πόδια του

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Γι’ αυτό και εγώ όταν κλήθηκα δεν μπορούσα να λακίσω, ειλικρινά το λέω, σε αυτή την ειδικά δύσκολη περίοδο που περνάει ο τόπος και ειδικά σε έναν τομέα, όπως η γεωργία, ο οποίος, όπως είπα και από την πρώτη στιγμή, μπορεί να είναι ένας από τους πυλώνες που μπορεί να «ξαναπατήσει» ο τόπος για να στηθεί στα πόδια του.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και μάλλον είναι.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Ιστορικά αν το δει κανείς, δυο γενιές προγόνων μας εκεί στηρίχθηκαν για να ξεπεράσουν τα αντίστοιχα γιγάντια προβλήματα που πέρασαν και η γενιά των παππούδων μας τότε με τη Μικρασιατική Καταστροφή, που δέχτηκε τότε 1,5 εκατομμύριο κουρελιασμένους ανθρώπους, κατεστραμμένους, είτε η γενιά των γονιών μας που βγήκε και αυτή κατεστραμμένη από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Κατοχή, ήρθε ο Εμφύλιος και αυτή στην γεωργία στηρίχθηκε.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Τώρα όμως έχουμε τη γνώση, έχουμε εσάς. Εσάς τους επιστήμονες που έχετε εξειδικευθεί και προσφέρετε γνώση στα παιδιά μας τόσα χρόνια και που έχετε τη δυνατότητα το προϊόν του πρωτογενούς τομέα να το κάνετε να γίνει του δευτερογενούς, να προστεθεί αξία. Αυτή η αξία να αποτιμηθεί για να βάλουμε ακόμη περισσότερα χρήματα. Δηλαδή να μην έχουμε τον ανταγωνισμό σε επίπεδο παραγωγής, να πούμε το λεμόνι το δικό μας με το λεμόνι άλλης χώρας, αλλά να βάλουμε κάτι ακόμη.

Λάθος η πολιτική ανταγωνισμού φθηνότερων προϊόντων

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Αυτό ήταν μια λάθος πολιτική μας. Η χώρα μας είναι μια μικρή χώρα με ένα εξαιρετικό περιβάλλον, ένα ποικιλόμορφο περιβάλλον, έχει εξαιρετικά παραδοσιακά ποιοτικά προϊόντα. Ήταν λάθος η προσπάθεια να παίξει σε μια πολιτική ανταγωνισμού φθηνότερων προϊόντων.

            Δεν πιστεύω ότι η χώρα μας μπορεί να κάνει φθηνότερο ένα ρύζι, ή φθηνότερο ένα καλαμπόκι απ’ ό,τι το κάνει. Αντιθέτως μπορεί να κάνει ένα εξαιρετικό ρύζι γι’ αυτές τις ανάγκες των καταναλωτών, μπορεί να παίξει και να κάνει ένα εξαιρετικό ψωμί για ένα καλό στάρι. Έχουμε εξαιρετικές ποικιλίες και το περιβάλλον μας τις ευνοεί. Λίγοι άνθρωποι ξέρουν ότι το σκληρό στάρι που παράγει η Ελλάδα, είναι το πιο ποιοτικό στάρι που βγαίνει στην Ευρώπη.

            Πολλοί νομίζουν ότι η Ιταλία κάνει εξαιρετικά μακαρόνια, σιμιγδάλι κλπ., λίγοι ξέρουν όμως ότι αυτά τα μακαρόνια φτιάχνονται με το εξαιρετικό ελληνικό σκληρό στάρι.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Το μεταποιούμε αυτό το σκληρό στάρι;

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Εκεί χωλαίνουμε, λοιπόν, να κάνουμε τα καλύτερα προϊόντα μεταποίησης, στηριγμένοι στην εξαιρετική μας πρώτη ύλη.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Έως πρότινος το λάδι των Καλαμών το στέλναμε και το τυποποιούσε η Ιταλία.

Αδυναμίες παραγωγικής διαδικασίας

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Έτσι ακριβώς. Άρα ερχόμαστε ξανά στην παραγωγική διαδικασία και τι λέμε; Τώρα θίγετε ένα από τα πιο σημαντικά σημεία και αδυναμίες της παραγωγικής μας διεργασίας και αυτό είναι μια μεγάλη προτεραιότητα.

Πρώτον, οι φορείς οι παραγωγικοί από την έρευνα, από την εκπαίδευση, από τον γεωργό, από τη μεταποιητική βιομηχανία, από τον έμπορο διακινητή, την αλυσίδα διακίνησης μέχρι το τελικό χρήστη λειτουργούσαν ως τώρα ασυντόνιστα. Κανένας δεν ρωτούσε το παρακάτω βήμα τι είναι αυτό που ζητάς. Για παράδειγμα, λέγαμε στη γεωργία παράγουμε τρόφιμα για τον άνθρωπο. Θεωρούσαμε τους ανθρώπους σαν ένα ενιαίο μέσο όρο. Δεν είναι οι άνθρωποι ίδιοι μεταξύ τους. Δεν έχουν τις ίδιες διατροφικές ανάγκες τα 3 εκατομμύρια των συνανθρώπων μας που μόνο στην Ελλάδα αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν το ζάχαρό τους, 1,5 εκατομμύριο εξ αυτών κάνει καθημερινά ενέσεις ινσουλίνης και άλλα δύο εκατομμύρια παλεύουν για να κατεβάσουν το ζάχαρό τους. Γιατί αγνοούμε αυτές τις εξειδικευμένες ανάγκες των ανθρώπων; Υπάρχουν 5%-6% των οικογενειών μας σε όλη τη Δύση και στη χώρα μας που είναι άνθρωποι που είναι αλλεργικοί στη γλουτένη που έχουν τα σιτηρά. Δεν βάζουν στο σπίτι τους τέτοια προϊόντα. Δεν έχουν φάει ψωμί αυτοί οι άνθρωποι, μακαρόνια, πίτες κλπ.

«Καθόμαστε πάνω στις ευκαιρίες»

            Να λοιπόν μια μεγάλη ευκαιρία αυτός ο πλούτος που έχουμε σαν βιοποικιλότητα, οι σπόροι μας να αποτελέσουν τη βάση, να εξειδικευτεί, να κοπεί στην αλυσίδα της παραγωγικής διαδικασίας, να γίνει η ποιότητα, να γίνει η ονομασία, να γίνει ιχνηλασιμότητα, να γίνει η σωστή συσκευασία, αυτά να γίνουν σημαία μας. Αυτό μας λείπει. Και νομίζω ότι οι ευκαιρίες είναι εκεί. Καθόμαστε πάνω σε αυτές τις ευκαιρίες. Είναι κρίμα, πρέπει εκεί να πατήσουμε και να αναπτυχθούμε.

Να κάνουμε βατήρες τα πλεονεκτήματά μας και να πετάξουμε μπροστά. Εγώ πιστεύω ότι μπορεί να γίνει, πρέπει να γίνει, δεν έχουμε πολλούς άλλους τρόπους. Δυο-τρεις τομείς είναι και η γεωργία θα κληθεί όπως και στο παρελθόν να υποστηρίξει -ας με ακούσουν και οι άνθρωποι των αστικών κέντρων- την επίλυση πολλών προβλημάτων της κοινωνίας μας και της απασχόλησης. Η γεωργία είναι μεγάλη δεξαμενή χεριών και κάνουμε λάθος να πιστεύουμε ότι αρκούν μερικά επιδόματα για 150 ανθρώπους  που θα δουλέψουν κάπου.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ποιος θα δώσει αυτό το σύνθημα για να μπει μπροστά η αγροτική οικονομία και να δουλέψει με αυτή την αντίληψη και όχι το ότι έσπειρα το χωράφι, έβαλα και την πομόνα και ρίχνει το νερό, πάω λίγο από το καφενείο, πάω μια βόλτα;

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Προσπαθώ να αποφύγω τον εγωισμό για να πω ότι ο Υπουργός Γεωργίας πρέπει να δώσει αυτό το σύνθημα  και να βγει μπροστάρης. Όχι. Με μια αλλαγή στη στρατηγική, θα έλεγα οι τελικοί χρήστες πρέπει να είναι μπροστάρηδες, οι χρήστες πρέπει να βγουν μπροστά και να απαιτήσουν την αλλαγή. Μην κάνετε τυχαία οτιδήποτε. Η Ευρώπη και η χώρα λέει μην κάνετε οτιδήποτε. Το πετάμε και μου λέτε μετά ελάτε να το επιδοτήσουμε. Δεν έχουμε σαν Ευρώπη τέτοια περιθώρια να σπαταλάμε χρήματα. Κάντε αυτό που χρειάζεται, κάντε αυτό που απαιτείται και έχει ανάγκη η μεταποιητική βιομηχανία, ο καταναλωτής, αυτό που έχει ανάγκη ο τόπος, κάντε αυτό που ταιριάζει στον τόπο σας.

            Να πω ένα παράδειγμα, γιατί είναι πολύ χαρακτηριστικό. Η χώρα μας θέλει να λέγεται γεωργική χώρα, κάποτε ήταν αυτάρκης σε τρόφιμα και κάναμε μεγάλες εξαγωγές. Όλος ο κόσμος μίλαγε για το ελληνικό βαμβάκι, όλος ο κόσμος μίλαγε και μιλάει και σήμερα για το λάδι μας. Μιλάνε τώρα για το τυρί μας, τη φέτα μας, τα φρούτα μας. Σε λίγο θα μιλήσουν για πάρα πολλά προϊόντα. Δέστε τα τελευταία χρόνια τι γίνεται με το ελληνικό γιαούρτι, η κατανάλωση του οποίου τετραπλασιάζεται στις ΗΠΑ και τον Καναδά κάθε χρόνο, πάει τέσσερις φορές επάνω. Οι ευκαιρίες είναι εκεί, μπορούμε να τα καταφέρουμε. Δείτε όμως από την άλλη μεριά μερικά λάθη που συρρίκνωσαν ορισμένους παραγωγικούς τομείς.

            Κτηνοτροφία. Η χώρα μας είναι μεγάλος εισαγωγέας κτηνοτροφικών προϊόντων, κρέατος και γαλακτοκομικών. Γιατί; Χάνουμε 2,2 δις κάθε χρόνο για εισαγωγή τέτοιων προϊόντων;

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Γιατί αφήσαμε αυτό το πεδίο να χαθεί;

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Γιατί χάσαμε τις ζωοτροφές μας. Γι’ αυτό σας λέω λάθη και παραλείψεις στρέβλωσαν την παραγωγική διαδικασία μας και τη συρρίκνωσαν.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και είχαμε εύκολο χρήμα δανεικό και κάναμε εισαγωγές.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Και αυτό. Ναι, αλλά κι αυτό τέλειωσε τώρα και δέστε που μας οδήγησε η κατανάλωση και η σπατάλη τροφίμων.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Κι αυτό τέλειωσε.

Το υβρίδιο γεωργίας και τουρισμού

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Και εν πάσει περιπτώσει αν ήσουν και μια μεγάλη βιομηχανική χώρα, θα έλεγες εντάξει, πουλάω τα Mercedes μου, πουλάω τους πυραύλους μου και θα τα παίρνω τα λεφτά. Μα, εμείς δεν έχουμε κι αυτή τη δυνατότητα. Γι’ αυτό και λέω αν δω στα δάχτυλά μου θα πω να ένα θεμέλιο που μπορεί να είναι η γεωργία, ίσως ο τουρισμός, που μπορούν να δώσουν μαζική απασχόληση η γεωργία. Είναι μεγάλες δεξαμενές χεριών.

            Εγώ μάλιστα για να κάνω ένα βήμα πιο πέρα, θα έλεγα το υβρίδιό τους είναι ακόμη πιο σημαντικό και εύρωστο. Το πάντρεμα δηλαδή της γεωργικής μας παραγωγικής διαδικασίας με τα εχέγγυα που σας έβαλα, την ποιότητα, το βιολογικό, το πιο οικολογικό, το εξειδικευμένο, το πιο ιχνηλατημένο, το πιστοποιημένο, παντρεμένα με την γαστρονομία και διατροφή θα έδιναν μεγάλη ώθηση στον τουρισμό.

Εμείς θεωρούμε τη διατροφή μας και την παραγωγική διαδικασία κομμάτι του πολιτισμού μας, είναι κομμάτι του πολιτισμού μας και αυτό, η παραγωγική διαδικασία όπως την ξέραμε και οι διατροφικές μας συνήθειες όπως τις ξέραμε και είναι σωστές. Τα όσπρια και τα τυριά κάθε περιοχής, οι πίτες, τα γλυκά μας είναι κομμάτι της παράδοσης και του πολιτισμού μας.

Για παράδειγμα τα κρασιά της Σαντορίνης, ο παραδοσιακός αμπελώνας της Σαντορίνης, αυτός ο τρόπος όπου με τον άνεμο γυρίζει-γυρίζει γύρω-γύρω ο κορμός και ουσιαστικά κάνει ένα πανέρι ο βλαστός, πρωτόγνωρος για τα βιολογικά μας δεδομένα, γίνεται προσπάθεια μάλιστα και θα το καταφέρουμε πιστεύουμε να γίνει μνημείο, να το αναγνωρίσει η ΟΥΝΕΣΚΟ ως κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, να πως και ο πολιτισμός μας μπορεί να βοηθάει τη γεωργία μας με τον ίδιο τρόπο που υποστηρίζει τον τουρισμό μας.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Γιατί ένας τουρίστας που έρχεται στην Ελλάδα, που έρχεται, έρχονται 10-20 εκατομμύρια τουρίστες σε καλές χρονιές για να απολαύσει τον ήλιο, τη θάλασσα, να δει τον πολιτισμό μας, να δει τις αρχαιότητες, και την ιστορία μας, να μην απολαύσει μια εξαιρετική διατροφή, να πει αποτοξινώθηκα απ’ όλο το προηγούμενο μοντέλο του γρήγορου φαγητού του τόπου και φεύγοντας, να γίνει διαφημιστής  των προϊόντων μας. Να πει το δοκίμασα αυτό το εξαιρετικό κρασί, το τυρί και την φακή, ώστε να το ψάξει και στον τόπο του.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Η μεσογειακή κουζίνα όμως η οποία δεν θα έχει μέσα την προτηγανισμένη πατάτα.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Αυτό ακριβώς λέω.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και πού ξέρει σε τι λάδια την έχουν τηγανίσει.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Ακριβώς. Και μπορεί να είναι πραγματικά φθηνότερο από εκεί που έρχεται αλλά τελειώνει αυτό το πράγμα. Δείτε όμως ένα πολύ απλό λάθος για να δείτε πόσο μικρά πράγματα έχουν γιγάντιες επιπτώσεις στο μέλλον.

           Και επειδή είναι και προσωπική μου εμπειρία, αυτή να την πω, γιατί εγώ υπέφερα θα έλεγα απ’ αυτό το πράγμα. Δηλαδή ήρθε μια εποχή κοντά στο ’80, μόλις είχα επιστρέψει από την Αμερική, η χώρα μας για χιλιάδες χρόνια, εδώ εξημερώθηκαν τα δημητριακά. Εμείς είχαμε θεά …

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Τη θεά Δήμητρα.

«Ευλογία η αμειψισπορά»

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Ναι τη θεά Δήμητρα που μας έμαθε να το κάνουμε. Στο 70% που είναι τα ξηρικά χωράφια του τόπου μας, που δεν αρδεύονται, για χιλιάδες λοιπόν χρόνια εναλλάσσονταν μια χρονιά τα δημητριακά, όπως  το στάρι, το κριθάρι και μετά την επόμενη χρονιά ο άνθρωπος έβαζε τα φασόλια,  τη φακή, τα ρεβίθια, τα κουκιά, το βίκο για ζωοτροφή, τα τριφύλλια κλπ. Έτσι εξασφάλιζε και όσπρια για τον εαυτό του και ζωοτροφή για τα ζώα του.  Ήταν μια εξαιρετική εναλλαγή καλλιεργειών. Δεν είχαμε ποτέ αρρώστιες στα σιτηρά μας, δεν είχαμε ανάγκες πολλών λιπασμάτων, δεν υπήρχαν άλλωστε λιπάσματα και φυτοφάρμακα τότε, γιατί τα όσπρια, τα ψυχανθή, λαμβάνουν αζωτούχο λίπασμα από την ατμόσφαιρα. Γεμίζουν το χωράφι λίπασμα. «Τρώει» το όσπριο να μεγαλώσει, αφήνει και για το στάρι της άλλης χρονιάς.

            Ήρθαν λοιπόν οι επιδοτήσεις και λένε θα επιδοτούνται στα ξηρικά χωράφια τα σιτηρά, ας πούμε με 100 δραχμές τότε. Γιατί μόνο τα σιτηρά; Λέγαμε ορισμένοι και εγώ προσωπικά.  Στον Κανονισμό, έβαλα με το χέρι μου «προσοχή η επιδότηση αυτή οδηγεί στη μονοκαλλιέργεια των σιτηρών στα ξηρικά χωράφια με όλες τις δυσάρεστες συνέπειες. Θα γεμίσουν ζιζάνια, θα γεμίσουν αρρώστιες των σιτηρών και θα σβήσουν τα όσπρια. Αν σβηστούν τα όσπρια τα ψυχανθή, θα σβήσει το όσπριο από το τραπέζι του Έλληνα και θα σβήσει η ζωοτροφή, άρα θα σβήσει η κτηνοτροφία».

            Χλευαστήκαμε τότε. Δείτε λοιπόν πού οδηγηθήκαμε. Και έρχεται τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση με τη νέα ΚΑΠ και λέει υποχρεωτική εναλλαγή των καλλιεργειών, με νόμο. Αυτό λέγεται αμειψισπορά στη γλώσσα  της επιστήμης. Δεν επιτρέπεται να καλλιεργείς το ίδιο πράγμα συνέχεια. Τι είχα πει εγώ; Ενισχύστε στα ξηρικά χωράφια και τα σιτηρά και τα ψυχανθή με μια προϋπόθεση, δεν θα πάρει κανένας αγρότης επιδότηση αν είχε την ίδια καλλιέργεια και τα προηγούμενα δύο χρόνια. Πολύ απλό.

Οι επιδοτήσεις στη γεωργία, οι ενισχύσεις σαν εργαλεία δεν σταματούν. Είναι λάθος αυτό που νομίζει ο κόσμος ότι περιορίζονται οι πόροι στο μέλλον, όχι, τα χρήματα εκεί θα δοθούν όμως με αυτούς τους κανόνες της αμειψισποράς που είναι ευλογία για μένα, δεν είναι περιορισμός για μένα η αμειψισπορά. Η Ευρώπη έχει μεγάλη ανάγκη τη γεωργία για να διασφαλίσει την επάρκεια τροφίμων για τους Ευρωπαίους πολίτες.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Κυρίες και κύριοι ακούμε έναν άνθρωπο ο οποίος δεν μιλάει τη γλώσσα του πολιτικού. Είναι όμως ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Αυτό κάνει μια εντύπωση βέβαια, γιατί δεν έχουμε τον πολιτικό ο οποίος έρχεται να αναλύσει την πλατφόρμα του και τις πλατφόρμες που έχουμε ακούσει τόσα χρόνια σαν να είναι οι γραμμές του ΟΣΕ για να μπούνε πάνω στις ράγες οι πλατφόρμες οι διαφορές μεταφοράς πολιτικών αντιλήψεων.

            Είναι ένας άνθρωπος φυσιολογικός, Καθηγητής Γενετικής και Βελτίωσης Φυτών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με δυο διδακτορικά, με μια δράση πολυποίκιλη σε ό,τι αφορά στον τομέα του, στην επιστήμη του και αυτός ο άνθρωπος θα κάνει τις σκέψεις του και τη γνώση του πολιτική στον τομέα αγροτικής ανάπτυξης.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Όχι μόνο τις δικές μου πρέπει να πω.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Προφανώς όχι.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Να το ξεκαθαρίσω αυτό, σε λίγο μόλις θ’ αφήσω το σταθμό σας,  πηγαίνω σε ένα χώρο όπου έχουν μαζευτεί 250 φορείς, όχι πρόσωπα, φορείς, για να πω «ελάτε μαζί», να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε, τι θα συμφωνήσουμε, τι πρέπει να κάνουμε για τη γεωργία μας.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Δεν το διατύπωσα σωστά. Εσείς που θα αγκαλιάσετε τους ανθρώπους, ένας που ξέρει, που δεν έρχεται πολιτικός που τα ξέρει όλα, ωστόσο ξέρει το αντικείμενό του για να κάνει πράξη αυτά που γνωρίζει. Αυτό είναι το σημαντικό.   Το φρέσκο γάλα ΜΕΒΓΑΛ μπαίνει στο σπίτι μας από το 1950 και είναι ένα προϊόν μιας βιομηχανίας η οποία είχε ενσωματώσει όλη την υψηλή τεχνολογία. Προέρχεται το φρέσκο γάλα από τα αγροκτήματα της Μακεδονίας.

Είπατε για τα ελληνικά προϊόντα, για το ελληνικό γιαούρτι, όπου η κατανάλωση των προϊόντων αυτών της ελληνικής βιομηχανίας γιατί αυτά είναι προϊόντα της προηγμένης ελληνικής βιομηχανίας, που σε αυτόν τον τομέα έχουμε κάνει πρόοδο.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Φυσικά. Και προηγμένους κτηνοτρόφους που παράγουν την πρώτη ύλη.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Την οποίαν την παραλαμβάνει η βιομηχανία σωστά;

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Και βιομηχανία που τη μεταποιεί με εξαιρετικό τρόπο.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Πολύ σωστά και είπατε ότι κάθε χρόνο ανεβαίνει.. 

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Τετραπλασιάζεται μόνον στην Αμερική και τον Καναδά η κατανάλωσή τους.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, αλλά έχουμε αντιπάλους όπως είναι ένα προϊόν πχ ενός τσομπάνη που δεν είναι καν Τούρκος, είναι Κούρδος.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Κούρδος από την Τουρκία ναι.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ο οποίος μπαίνει κι αυτός πολύ δυνατά μέσα στην αγορά των γαλακτοκομικών. Θέλω να πω ότι εμείς τα προστατεύσαμε, ως οφείλαμε, αυτά τα παραδοσιακά μας προϊόντα ή μήπως πρέπει να δουλέψουμε κι άλλο κ. Τσαυτάρη;

ΠΟΠ και προστασία προϊόντων

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Θίγεται ξανά ένα θέμα, το οποίο το ζήσαμε με τη φέτα μας. Όσο ήμουν στην Αμερική, γιατί έκανα και εκεί χρόνια Καθηγητής, έβλεπα πάρα πολλά προϊόντα να παράγονται στο Γουισκόνσιν των Ηνωμένων Πολιτειών, μάλιστα ήταν και δικοί μας πατριώτες που κάνανε εκεί τυρί, δεν είναι κακό αυτό, αλλά δεν ήταν ελληνική φέτα.

            Η ελληνική φέτα όμως τώρα πήρε ΠΟΠ, όπως πήρε ΠΟΠ το ελληνικό λάδι, η ελιά, το φασόλι κ.α. Θα πρέπει να προστατεύσουμε τα προϊόντα μας αυτά και να τα προστατεύσουμε με αυστηρή πιστοποίηση, να τα προστατεύσουμε με αυστηρή ιχνηλασιμότητα.

Ειδικά τώρα, με βάση το DNA μπορεί εύκολα να βρει κανείς αν ένα προϊόν είναι ή δεν είναι φάβα Σαντορίνης, είναι και τα αντικείμενά μου αυτά με τα οποία δουλεύω. Σήμερα όλα αυτά τα γονιδιώματα αλληλουχήθηκαν, τα διαβάσαμε πλήρως στο DNA κι είναι πάρα πολύ εύκολο. Γι΄ αυτό σας το λέω, ένα DNA bar coding system για την ιχνηλασιμότητα όλων των προϊόντων ΠΟΠ, της φάβας της Σαντορίνης, της φακής, του ελληνικού ελαιολάδου, τα φασόλια, το μεγαλόσπερμα, το έχουμε ήδη κάνει.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ποιος θα το κάνει αυτό;

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Ο ΕΦΕΤ μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητες αυτές, μαζί με τα εργαστήριά μας, για το σκοπό αυτό.

            Δεν μπορεί αν η χώρα κάνει μια μεγάλη προσπάθεια να πατήσει τη γεωργία της σε μια ποιότητα, να ανεχθούμε παρατυπίες. Βέβαια είναι και η ευθύνη όλων μας -για να πω και κάτι για να μην τα ρίχνουμε όλα στο κράτος- το κράτος όπως και ο οργανισμός μας αμύνεται σε οτιδήποτε αντιγόνο μπαίνει μέσα. Αν λοιπόν μόλις έρχονται οι έλεγχοι λένε υπάρχουν ψευδή στοιχεία; Θα περιμένουν πότε θα πάει ο γεωπόνος, πότε θα πάει ο κτηνίατρος, να ελέγξει, να πιστοποιήσει, θα κάνει τρεις μήνες. Λένε βαλτώνουν οι επιδοτήσεις. Βαλτώνουν διότι όλοι φταίμε. Θέλω να είμαστε συμμέτοχοι κι αυτό θα είναι και το μήνυμα που θα δώσω και στο σημερινό συνέδριο. Μαζί στο σχεδιασμό, μαζί στην επιτυχία, μαζί στις ευθύνες.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Έχετε τους νέους αγρότες και τι μήνυμα τους δίνετε; Γιατί έχω εγώ τώρα ένα μήνυμα μέσω internet για να το διαβάσουμε, αλλά εσείς τι θα πείτε σήμερα στους νέους αγρότες;

Υπάρχει μέλλον στην ύπαιθρο: το ανθρώπινο δυναμικό ο πιο σημαντικός πόρος

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Εγώ θέλω να πω στους ανθρώπους να μείνουν στην ύπαιθρο. Υπάρχει ένα μεγάλο μέλλον στην ύπαιθρο.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ή να μετακινηθούν κάποιοι από την πόλη που δεν μπορούν να βρουν δουλειά.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Και αυτό.

            Το ανθρώπινο δυναμικό στη γεωργία είναι ο πιο σημαντικός πόρος και ο πιο αδύναμος πόρος αυτή τη στιγμή. Το τονίζω και επιτρέψτε μου να το ξαναπώ. Μπορούμε να φάμε λίγο ψωμί, έστω και με λιγότερο λίπασμα θα έχουμε λίγο στάρι και χωρίς φυτοφάρμακο θα φάμε κάτι και με μια παλιά ποικιλία σταριού.

            Αν δεν υπάρχει ο άνθρωπος δίπλα, δεν υπάρχει παραγωγή. Γι΄ αυτό και η πιο μεγάλη μας έμφαση αυτή την ώρα στην πολιτική στη γεωργία είναι να υποστηρίξουμε, να ενισχύσουμε το ανθρώπινο δυναμικό. Δηλαδή να μείνουν οι νέοι, να μη φύγουν κι αυτοί που είναι εκεί υποστηρίζοντάς τους και ταυτόχρονα να υποστηρίξουμε κι αυτούς που γυρίζουν πίσω, φεύγοντας από τα αστικά κέντρα.

Τι ζητούν για να το κάνουν οι άνθρωποι; Ζητούν ένα σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον, να ξέρουν ότι εκεί που θα δημιουργήσουν την οικογένειά τους θα φορτωθούν στην πλάτη τους την επίλυση όλων αυτών των προβλημάτων, της απασχόλησης, της προστασίας του περιβάλλοντος, της εξασφάλισης τροφής.

Άρα λοιπόν η όλη προσπάθειά μας είναι να σιγουρέψουμε το εισόδημά τους, να μειώσουμε όσο το δυνατόν το κόστος παραγωγής τους διότι αυτό είναι ένα μεγάλο μειονέκτημα στον τόπο μας, να διασφαλίσουμε τις πωλήσεις των προϊόντων κάτι που είναι σίγουρο εφόσον είναι εξαιρετικά προϊόντα.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ακούστε όμως και τι άλλο ζητάει ένας αγρότης που τώρα μας ακούει.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Να πάρει γρήγορα τις επιδοτήσεις του. Δυο εβδομάδες τώρα παιδεύομαι κάθε μέρα να παίρνουν οι άνθρωποι τα χρήματά τους, στην ώρα τους, ειδικά στη σημερινή κρίσιμη οικονομική συγκυρία.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Γι΄ αυτό και τσακωνόμαστε διαρκώς. Κύριε Τσαυτάρη, κάτι λέγατε στο διάλειμμα για την ελληνική κτηνοτροφία και ότι ζητείται σήμερα βιολογικό κρέας.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Ναι και γαλακτοκομικά προϊόντα.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Που τα έχουμε, αλλά τα παρατήσαμε, αν κι εδώ είχαμε πραγματική βιολογική κτηνοτροφία και τα ζώα ελεύθερα.

Βιολογικό κρέας: έχουμε το πλεονέκτημα

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Δεν υπάρχει για μένα και το δηλώνω σαν επιστήμονας, είναι και πρόδηλο άλλωστε, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος, πιο εκτατικός, πιο βιολογικός, με εξαιρετικές τροφές, από τον τρόπο που σήμερα κάνουμε την αιγοπροβατοτροφία μας. Δεν υπάρχει καλύτερο κρέας.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Αμολημένα και τρώνε στο βουνό.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Αν διαχειριστούμε μάλιστα σωστά και αειφόρα τους βοσκοτόπους μας και τις ζωοτροφές, δεν υπάρχει ούτε καλύτερος τρόπος να κάνουμε κρέας, ούτε να κάνουμε καλύτερο βιολογικότερο γάλα, τυρί, γιαούρτι κ.α. Να το πλεονέκτημα που σας είπα, πέστε στον Έλληνα και ξένο καταναλωτή, ότι αυτό είναι ελληνικό, παράγεται από αυτά τα ζώα, είναι βιολογικό, έχει αυτές τις προδιαγραφές και δεν θα ανησυχήσει καθόλου.

Σύνδεση της επιστήμης με την παραγωγή

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Πρέπει να το αποδείξεις όμως, θα πρέπει να πεισθεί.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Μα εδώ είναι η επιστημονική και η τεχνολογική μας κοινότητα, υποστηρίξτε και την έρευνα που θα βοηθήσει τον τόπο μας να επιλύσει τα συγκεκριμένα προβλήματα.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Να πως δένουμε τώρα το πανεπιστήμιο με την έρευνα.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Εκπαιδεύστε τους ανθρώπους, τους γεωτεχνικούς, οι γεωτεχνικοί τους γεωργούς, δείξτε τους ότι έχουν κάθε συμφέρον να το κάνουν αυτό γιατί αν πραγματικά, όπως είπε ο ακροατής σας ο Γιώργος, θέλει πραγματικά να στήσει την οικογένειά του και να ζήσει αυτός τα παιδιά του και τα εγγόνια του αύριο ή μεθαύριο, όπως έκαναν και οι πατεράδες μας, έχει κάθε συμφέρον να βρεθούν δίπλα του και να τον βοηθήσουν.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Από πού κατάγεστε;

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Εγώ μεγάλωσα σε ένα μικρό χωριό της Δράμας, Νικοτσάρας λέγεται, επιτρέψτε μου να το πω τιμής ένεκεν. Έχω βοσκήσει αγελάδες και πρόβατα ξυπόλητος, χωρίς παπούτσι. Οι γονείς μου ήταν ακτήμονες γονείς, δεν είχαν δηλαδή χωράφια και είναι προς τιμήν τους που μέσα σε αυτές τις δυσκολίες κατάφεραν να σπουδάσουν γενιές ανθρώπων, να τους μάθουν γράμματα, να αναπτύξουν τον τόπο, να κάνουν δρόμους, σχολειά κλπ

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Πως θα μπουν όλα αυτά μπροστά κ. Τσαυτάρη, πως το βλέπετε;

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Κάνουμε σημαντικές ενέργειες προς το σκοπό αυτό καθημερινά, για τους νέους  και για συγκεκριμένους κλάδους.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Στον αντίποδα κι αυτό είναι το τελευταίο που σας ρωτώ κ. Τσαυτάρη σε αυτή τη φάση και σας περιμένω με την πρώτη ευκαιρία να ξανάρθετε πάλι να πούμε κι άλλα, γιατί ειλικρινώς χαίρομαι πολύ για την επικοινωνία.

Αυτό με το οποίο θα ήθελα να κλείσουμε κ. Τσαυτάρη είναι το εξής: Στον αντίποδα εκείνου του κρατικού παρεμβατισμού που έκανε δημόσιους υπαλλήλους τους αγρότες μας, οι οποίοι μάλιστα για να τηρούν και την παράδοση κλείνανε και κανένα εικοσαήμερο κανένα μήνα τους δρόμους για να πάρουν ακόμη περισσότερα, τι λέτε εσείς, πως θα αντισταθμιστεί αυτός ο κοινωνικός παρεμβατισμός και με τι για να μπορέσουν οι άνθρωποι να αναπτυχθούν περαιτέρω;

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Όλα αυτά που περιγράφετε ήταν εργαλεία πολιτικής. Εμένα οι δάσκαλοί μου στο πανεπιστήμιο λέγανε: Προσοχή στις επιδοτήσεις, είναι εργαλεία της πολιτικής, ένας γεωργός που καλλιεργεί ένα ροδάκινο ή ένα σταφύλι που είναι επιτραπέζιο δε θα το αλλάξει εύκολα για να κάνει ένα σταφύλι που είναι οινοποιήσιμο, να κάνει δηλαδή κρασί.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και όχι ως πρόσθετο εισόδημα στο ήδη υπάρχον.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Μπράβο, αυτόν τον κανόνα τώρα λοιπόν έρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση στη νέα ΚΑΠ και λέει δε θα σου στερήσω τα χρήματά σου, θα σου τα δώσω, θέλω όμως να ακολουθήσουμε αυτούς τους κανόνες, να κάνουμε τη γεωργία μας πιο πράσινη, να σεβαστούμε τη διαχείριση των φυσικών πόρων για να μπορούν και τα εγγόνια σου και τα δισέγγονά σου..

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Να μπορούν ακόμη να έχουν τη γη.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Όπως δηλαδή ο Κύκλωπας είχε γάλα για να κάνει τυριά και μας λέγανε οι μύθοι μας χιλιάδες χρόνια πριν, πρέπει και ένας μελλοντικός Κύκλωπας δυο χιλιάδες χρόνια από τώρα να ξέρει ότι εδώ θα βρει χορτάρια, θα βρει πρόβατα, θα βρει τρόπο να τα μεταποιεί, για να τρώνε κι αυτοί οι άνθρωποι γάλα και κρέας. Αλίμονο αν ο τρόπος που διαχειριζόμαστε αυτή τη στιγμή τις εισροές και τους φυσικούς πόρους..

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Να είναι μόνο για μας.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Να είναι μόνο για μας και για μια γενιά υπέρκαταναλωτική και σπάταλη.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, όταν στον κάμπο η γεώτρηση έφτασε τα 400 μέτρα για να βρουν νερό.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Ναι και βουλιάζει όμως ο κάμπος.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και βουλιάζει ο κάμπος και θέλουμε τον ποταμό, να ρίξουμε κι άλλο νερό μέσα.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Σας ευχαριστώ πολύ και χάρηκα πολύ για τη γνωριμία κ. Τσαυτάρη και σας περιμένω σε επόμενη συνάντηση να κάνουμε τόσο απλή και ουσιαστική συζήτηση.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Ευχαριστώ.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και πολιτική πάνω απ΄ όλα, γιατί τόσα χρόνια όταν άκουγες Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, πολιτικό, σου έλεγε για πλατφόρμες ιδεολογικές, γιατί δεν είχε ιδέα, γρι δεν καταλάβαινε, ούτε είχε πιάσει, ούτε είχε δει ποτέ ντομάτα.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Καλά, μην υποτιμάτε τους ανθρώπους.

Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Καλημέρα σας, χάρηκα πολύ, να είστε καλά.

Α. ΤΣΑΥΤΑΡΗΣ: Να είστε καλά, ευχαριστώ πολύ και καλημέρα.