Μήνυμα για τον εορτασμό των τριών Ιεραρχών

Γράφει
ο Γιώργος Κωνσταντινίδης

Διευθυντής Β/θμιας Εκπαίδευσης ν. Κιλκίς

Τι απόκριση θα δίναμε σήμερα στο διαχρονικό ερώτημα του Ε. Παπανούτσου εάν οι αδύναμοι και οι μικροί είναι καταδικασμένοι σε βορά των ισχυρών, των «αρματωμένων και των πανούργων», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει; Ερωτήματα ποικίλα και αμέτρητα προκαλούν ένα διαρκή μετεωρισμό και παγιώνουν την αίσθηση της αβεβαιότητας στους αδύνατους του σύγχρονου κόσμου. Η αμφιβολία δηλητηριάζει τη ζωή τους. Αλλά και οι ισχυροί αισθάνονται να έχουν χάσει τον έλεγχο της δικής τους ζωής. Η δύση της Εσπερίας, την οποία προανήγγειλε ο Σπέγκλερ, φαίνεται να πλησιάζει. Πανίσχυρες συμμαχίες και υπερεθνικοί σχηματισμοί κλυδωνίζονται στη δίνη μιας πολυεπίπεδης κρίσης. Οι βεβαιότητες του σύγχρονου ανθρώπου, κλονίζονται με εξωφρενική ταχύτητα.
Και αυτό γιατί «πήραμε τη ζωή μας λάθος» κατά τον ποιητή. Και βέβαια, η λανθασμένη διαδρομή βίου, είναι ζήτημα του ανθρωποειδώλου που προτείνει παιδεία. Ο υπερτονισμός του γνωσιολογικού προσανατολισμού της σε βάρος της πνευματικής της διάστασης οδηγεί αναπότρεπτα τους μαθητές στην υλιστική προσέγγιση του βίου, διαιωνίζοντας τον προβληματισμό για το σκοπό και το περιεχόμενο της σύγχρονης παιδείας. Η ιστορία όμως διδάσκει ότι όσο ο άνθρωπος επενδύει στην ύλη και σε εγκόσμια σχήματα, είναι καταδικασμένος να πλανάται και να προδίδεται.
Η θεώρηση της παιδείας ως καλλιέργεια της ψυχής και του σώματος εν ταυτώ, είναι έργο των Τριών Ιεραρχών, που γιορτάζουμε σήμερα. Η παιδεία τότε μόνο αναδεικνύεται σε τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών, όταν λαμβάνει τη μορφή της πνευματικής καθοδήγησης κατά το Γρηγόριο το Θεολόγο. Και φυσικά, αυτή η καθοδήγηση δεν μπορεί παρά να οδηγεί στη θέωση, σύμφωνα με τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, υπενθυμίζοντας έτσι τη θεοείδια του ανθρώπου, που επισημαίνει ο Μέγας Βασίλειος.
Μία τέτοια παιδεία, που απευθύνεται πρωταρχικά στον έσω άνθρωπο και προβάλλει ως ιδανικό την αγιότητα, απαντά εντελώς ανατρεπτικά στο ερώτημα του Ε. Παπανούτσου. Η βεβαιότητα δε στηρίζεται σε εγκόσμιες δυνάμεις και η δύναμη εντοπίζεται στην αδυναμία. Τελικά, την ευτυχία του ανθρώπου δεν την τρέφει η υπεροχή. Άνθρωποι με παιδεία, όπως αυτή που προτείνουν οι Τρεις Ιεράρχες, γνωρίζουν να μετατρέπουν την κρίση σε ευκαιρία επαναπροσανατολισμού της ζωής. Τότε, ενώ οι ισχυροί παλεύουν να στηριχθούν σε μετέωρα κοσμικά σχήματα, οι κατά κόσμον αδύνατοι ευτυχούν που επένδυσαν σ’ ένα κόσμο πιο βέβαιο, πιο σταθερό, υπερβατικό. Και τότε αναμφισβήτητα, το ερώτημα τι παιδεία επιθυμούμε για τους νέους μας, γίνεται ρητορικό...