Ομιλία Θ. Παραστατίδη στη Βουλή για την Ανώτατη επαίδευση.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι
Συζητούμε στην ολομέλεια της Βουλής το νέο νόμο πλαίσιο του Υπουργείου Παιδείας, που χαράσσει τη νέα εθνική στρατηγική για την ανώτατη εκπαίδευση και αφορά τη δομή, τη λειτουργία, την ποιότητα και την διεθνοποίηση των ΑΕΙ.
Εδώ μπαίνει το ερώτημα, χρειάζονται αλλαγές στο ανώτατο εκπαιδευτικό σύστημα και τα Ελληνικά πανεπιστήμια; Όλοι απαντούν ναι.
Εδώ και χρόνια, συζητούνται οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στα ΑΕΙ, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Όλοι συμφωνούμε πως το πανεπιστήμιο χρειάζεται βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις μιας κοινωνίας που η γνώση θεωρείται ο θεμέλιος λίθος της.
Οι πρώτοι που εκφράστηκαν δημόσια για τα αρνητικά φαινόμενα, όπως τη λειτουργία ανεξέλεγκτων ομάδων εξουσίας μέσα στα πανεπιστήμια, την ευνοιοκρατία, τις συναλλαγές ήταν οι ίδιοι οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι.
Μου κάνει εντύπωση που οι ίδιοι τώρα πρωταγωνιστούν εναντίον του νομοσχεδίου, το οποίο νομοσχέδιο βάζει σε τάξη όλα αυτά τα αρνητικά φαινόμενα που υπήρχαν στο χώρο της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Εναντιώνονται επικαλούμενοι το επιχείρημα για δήθεν ασάφειες και αντιφάσεις που περιέχει το σχέδιο νόμου σε πολλά σημεία και πώς περιλαμβάνει σημεία ακατανόητα και χωρίς συνοχή. Αυτές είναι αστείες δικαιολογίες.
Όμως αγαπητοί συνάδελφοι, πιστεύω πως αυτό που ενοχλεί περισσότερο, είναι το Νέο Μοντέλο Διοίκησης, που ουσιαστικά σπάει τη συναλλαγή μεταξύ των υποψηφίων πρυτάνεων και φοιτητικών παρατάξεων που υπήρχε μέχρι τώρα, κάτι που επιβεβαίωναν όλοι εκείνοι οι καθηγητές, οι οποίοι δεν ήταν σύμφωνοι με τον μέχρι τώρα τρόπο διοίκησης που ασκείτο.
Το υπό κατάθεση νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας θέτει τους γενικούς κατευθυντήριους στόχους της μεταρρύθμισης και λειτουργίας, και ανοίγει τα Ελληνικά πανεπιστήμια στις δυνάμεις της οικονομίας και της κοινωνίας.
Είναι πεποίθηση όλων μας πως το ανώτατο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας:
- Διέρχεται βαθιά και χρόνια κρίση.
- Χαρακτηρίζεται από συγκεντρωτισμό, εσωστρέφεια και έλλειψη διαφάνειας.
- Παρατηρούνται φαινόμενα δημοκρατικού ελλείμματος στην εκλογή των διοικήσεων.
- Υπάρχει κατάχρηση της έννοιας του ασύλου
- Παρατηρείται ανεπάρκεια στην οικονομική και διοικητική διαχείριση
- Υστέρηση υλικοτεχνικής υποδομής και διάφορες άλλες δυσλειτουργίες.
Ο συνδυασμός όλων αυτών αποτελεί τροχοπέδη στην επίτευξη των στόχων των ΑΕΙ, που πρέπει να είναι η παραγωγή γνώσης και έρευνας, συνδεόμενα με την παραγωγική διαδικασία ώστε να μπορέσουμε να πετύχουμε τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές.
Το παρόν νομοσχέδιο, ήρθε στην βουλή μετά από ένα συνεχή, εξαντλητικό διάλογο και δημόσια διαβούλευση με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, επί ένα χρόνο περίπου, και στοχεύει κυρίως στη βελτίωση της δομής και λειτουργίας των ΑΕΙ, αποβλέποντας στην ποιοτική αναβάθμιση του συστήματος εκπαίδευσης που παρέχεται, ώστε να δοθεί η δυνατότητα να ανταποκριθούν στο σύγχρονο θεσμικό τους ρόλο, πολύ πιο ανταγωνιστικά και αποτελεσματικά όχι μόνο στο Ευρωπαϊκό αλλά και στο διεθνές περιβάλλον.
Επειδή είναι αδύνατον κανείς να αναφερθεί αναλυτικά σε όλο το περιεχόμενο του νομοσχεδίου στο χρόνο που δικαιούται, (εξάλλου έχει αναφερθεί με πολύ σαφή τρόπο η εισηγήτρια της πλειοψηφίας) θα ήθελα να επισημάνω τους βασικούς άξονες, που κατά την άποψη μου, πρέπει να διέπουν τη λειτουργία των Ελληνικών πανεπιστημίων και περιλαμβάνονται στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο,και που είναι:
το μοντέλο διοίκησης-η αξιολόγηση και η χρηματοδότηση, τα οποία όμως είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους.
Σε σχέση με τη διοίκηση, ο νέος νόμος εισάγει την έννοια του συμβουλίου του ιδρύματος το οποίο είναι 15μελές και αποτελείται και μετά από τις αλλαγές της κας Υπουργού από:
- 8 μέλη καθηγητές αντί 7
- ένα φοιτητή που θα εκλέγεται από ενιαίο ψηφοδέλτιο
- 6 εξωτερικά μέλη που μπορεί να είναι διάφορες διαπρεπείς προσωπικότητες.
Έτσι, μέσα από τη διαδικασία αυτή αναδεικνύεται πράγματι η διοικητική αυτονομία των πανεπιστημίων τα οποία απαγκιστρώνονται από τον σφιχτό εναγκαλισμό του κράτους, και ορθώς γίνεται αυτό.
Όμως, αυτό δεν πρέπει να οδηγεί στην αυτονομία και από την κοινωνία, την στιγμή μάλιστα που η ανώτατη εκπαίδευση κόστισε στον φορολογούμενο πολίτη το 2010 για παράδειγμα 1,5 δις περίπου. Δεν μπορεί να μην λογοδοτούν για τον τρόπο διαχείρισης και αξιοποίησης της πανεπιστημιακής περιουσίας, τα ακίνητα, τα κληροδοτήματα των οποίων κατά πληροφορίες η αντικειμενική τους αξία υπερβαίνει τα 14 εκατ. ευρώ.
Επομένως, ο έλεγχος είναι απαραίτητος και αναγκαίος προκειμένου το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων να αποκτήσει δημοκρατική και ηθική νομιμοποίηση.
Όμως για μια πιο ολοκληρωμένη και πιο αποτελεσματική διαδικασία, μαζί με τον έλεγχο επιβάλλεται και η αξιολόγηση του προσφερόμενου διδακτικού και ερευνητικού έργου των καθηγητών και των πανεπιστημίων.
Σε αντίθετη περίπτωση χωρίς τον έλεγχο και την αξιολόγηση υπάρχει πάντα ο κίνδυνος το αυτοδιοίκητο να μετατραπεί σε αυθαιρεσία.

Ο κύκλος κλείνει, με την βασική αρχή της χρηματοδότησης, η οποία χωρίς τις προηγούμενες παραμέτρους θα συνέχιζε να δημιουργεί μαύρες τρύπες στα οικονομικά των ΑΕΙ και την Ελληνική οικονομία.
Πρόσφατα είδε το φώς της δημοσιότητας η άποψη του ΟΑΣΑ για την κατάσταση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, το οποίο χαρακτήρισε ένα από τα χειρότερα που υπάρχουν.
Τον χαρακτηρισμό αυτό, δυστυχώς ουδείς από την πανεπιστημιακή κοινότητα δεν συγκινήθηκε να τον σχολιάσει.
Παρόλα αυτά μια μερίδα καθηγητών συνεχίζει να αντιδρά σε κάθε αλλαγή, όπως και στο παρελθόν, άλλοι για λόγους ιδεολογίας και άλλοι για λόγους ιδιοτέλειας. Όμως δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός πως υπάρχει και μια σημαντική μερίδα καθηγητών που εργάστηκαν προκειμένου να συμβάλλουν μέσα από τις προτάσεις τους στην προσπάθεια που γίνεται για την μεταρρύθμιση της παιδείας και των Ελληνικών πανεπιστημίων.
Μια μεταρρύθμιση που μπορεί να χαρακτηριστεί ως η σημαντικότερη, ουσιαστικότερη και αποτελεσματικότερη των τελευταίων χρόνων.
Και εδώ οφείλω να αποδώσω τα εύσημα και τα θερμά συγχαρητήρια στην ηγεσία του Υπουργείου παιδείας και σε όλους όσους συνέβαλαν στην προσπάθεια διαμόρφωσης αυτού του νομοσχεδίου.
Τέλος πρέπει να κατανοήσουμε όλοι μας, πως χωρίς αυτές τις αλλαγές τα Ελληνικά πανεπιστήμια θα οδηγηθούν σε συνεχή υποβάθμιση απονέμοντας πτυχία χωρίς αντίκρισμα.
Γιαυτό κυρίες και κύριοι συνάδελφοι θα πρέπει όλοι μας να σταθούμε με ευθύνη στο ύψος των περιστάσεων και να στηρίξουμε αυτό το νομοσχέδιο, έστω και αν κάποιοι μέσα σε αυτήν την αίθουσα διατηρούν κάποιες επιφυλάξεις.
Σε αντίθετη περίπτωση να είστε σίγουροι πως την αναγκαιότητα αυτής της μεταρρύθμισης θα την επιβάλλει η ίδια η κοινωνία.