“Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι” του 1821 και η πολιορκημένη ελευθερία μας

† Ο Γουμενίσσης, Γεφύρας, Αξιουπόλεως & Πολυκάστρου Δημήτριος

Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Πολυανής & Κιλκισίου

Με συγκρατημένο τον ενθουσιασμό (από την ταλαιπωρία της πανδημίας) αποδυθήκαμε στον οφειλόμενο πανηγυρισμό των 200 χρόνων από το 1821, από εκείνην την ανασύνταξη του νεώτερου Ρωμέϊκου εδώ στην κρατική Ελλάδα. Πάντως, η κατ᾽ ανάγκην “αποκλειστική” διαδικτυακή οργάνωση εξασφαλίζει πλείονες συμμετοχές και ενημερότητες στο εσωτερικό και το εξωτερικό (ουδέν κακόν αμιγές καλού).

Για τους γνωστούς λόγους της γεωπολιτικής ρευστότητας, του κυρίαρχου καταλύτη των σημερινών “Ιερών Συμμαχιών” και του υποχρεωτικού δημογραφικού (και πολιτισμικού) μεταβολισμού με οικονομικά διεθνικά προτάγματα, ο κρατικός μηχανισμός επιδεικνύει πολιτική αυτοσυγκράτηση απέναντι στο φετινό επετειακό οροθέσιο και στην πολλαπλή συμβολική του αναγκαιότητα. Ευτυχώς, σχεδόν οι πάντες διατηρούμε δυναμικά στοιχεία έως ικανά ιχνοστοιχεία ιστορικής ταυτότητος, οπότε αναπληρώνουμε τα οργανωτικά ελλείμματα, κατ᾽ αναλογίαν προς την εξυμνούμενη επέτειο.

Και ο ενδοελλαδικός Ελληνισμός και ο ομογενειακός Ελληνισμός (και όσοι φιλέλληνες απέμειναν στο διεθνή χάρτη) τιμάμε την 200η επέτειο της κορυφαίας αυτής πρωτο-εορτής μας με αναζωογονημένες τις μνήμες και το συλλογικό μας σεβασμό προς τους Νεομάρτυρες και τους Εθνομάρτυρες της φυλής μας, προς όλα τα δι᾽ αιώνων σκλαβιάς αδούλωτα στελέχη και τους ήρωες της εθνικής μας διάρκειας, τέλος δε προς τους αυτουργούς και τους συνεργούς της εθνικής μας παλιγγενεσίας.

Αυτός ο εξ ανάγκης ρεαλισμός του ολόψυχου και ολόθερμου και συλλογικού, πλην όμως φαινομενικά συνεσταλμένου εορτασμού, μέσα στις απρόσφορες και δεινές σύγχρονες διαδρομές, παρουσιάζει μιαν εικονική αναλογία προς τους αιώνες της σκλαβιάς, προς τους μελανείμονες αιώνες που προηγήθηκαν, αλλά και προς τα ίδια τα χρόνια της καθολικής εξέγερσης με τα δικά της αναπόδραστα μελανά σημεία (αντιπαλότητες, διχόνοιες).

Δεν ήταν η πρώτη απόπειρα εξέγερσης εναντίον του αφόρητου οθωμανικού ζυγού. Όμως, το 1821 ήταν ο ξεσηκωμός του Γένους που ευλογήθηκε και απέδωσε την σταδιακή (ανολοκλήρωτη) απελευθέρωση. Βεβαίως, σε όλες τις επαναστάσεις και τους αγώνες των λαών, όλοι αυτό εκ προοιμίου αποζητούν. Μα κανείς δεν έχει τη σιγουριά του αποτελέσματος, ως δεδομένο 100%, για να ξεκινήσει να αντιπαλαίσει τον εκασταχού επικυρίαρχο με τις λογής-λογής θυσίες και αυτοθυσίες.

Οι ημέτεροι ήρωες, μαζί με τους τότε πολιτικούς παραστάτες, απομνημόνευσαν τα περιΰμνητα κομβικά γεγονότα του Αγώνα εκ των υστέρων (όσοι επιζήσαντες). Εκ των υστέρων αποτύπωσαν με μελάνι αιμάτινο την ιστορική οργανωτική τους έμπνευση: “ο Θεός έβαλε την υπογραφή του και δεν την παίρνει πίσω”. Όπως αποδείχθηκε πάντως, εκ των προτέρων ξεκινούσαν την τόσο άνιση πάλη ενθουσιασμένοι, αλλά δίχως ξένους συμπαραστάτες και μάλιστα με την περίφημη “Ιερά Συμμαχία” ιδεολογική αντίπαλο σε τέτοιες απόπειρες στον Ευρωπαϊκό και το Βαλκανικό χώρο. 

Ακόμη κι όταν οι μεγάλες ξένες δυνάμεις παρενέβησαν τελικά υπέρ των Ρωμιών, αυτό το έπραξαν, γιατί αποζητούσαν να καρπωθούν η καθεμιά τους μείζονα οφέλη σε βάρος της Οθωμανικής εδαφικής έκτασης. Οι εξιστορήσεις και τα απομνημονεύματα καταγράφουν γεγονότα και ανατροπές, κίνητρα και αντικίνητρα, απρόβλεπτους μεταβολισμούς μεταξύ ενθουσιασμού και απογοήτευσης. Όμως το αποτέλεσμα μιας δεκάχρονης αγωνιστικής διαπάλης δικαίωσε εκείνους που βαστούσαν το Σταυρό και προσκυνούσαν την Κυρά την Δέσποινά μας.

Στο ξεκίνημα του Αγώνα οι πρόγονοί μας είχαν σαν γιαταγάνι μόνο την ορμή της ψυχωμένης τους απόφασης, και σαν μπιστόλα την απόφαση του θανάτου μπροστά στα μάτια τους, και σαν μπαϊράκι και σημαία είχαν το φόβο του Θεού και την ακλόνητη πίστη την αναθρεμμένη εκκλησιαστικά στον αληθινό Θεό, στην Παναγία μας, στους Αγίους μας. Με αυτά ήταν ψυχωμένοι οι αυτουργοί της δικής μας λαμπρής παλιγγενεσίας ως εθνεγερσίας ελευθερίας και μερικής κρατικής ανασύστασης, πάντως όσο το ανέχθηκαν και το επέτρεπαν τα μετακινούμενα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων.

Κι αυτό δεν ανατρέπει σε τίποτε την ποιότητα και την καρπογονία της θυσίας των στεφανωμένων ηρώων, που τους εγκωμιάζουμε με την αναγνωριστική ρήτρα “για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία” και τους μνημονεύουμε ως πεσόντες “υπέρ πίστεως και πατρίδος”.

Αν ο σαρκωμένος Θεός ενήργησε την οικονομία της σωτηρίας του κόσμου (ημών των ανθρώπων σε ανάσταση, και των αγγέλων σε ατρεψία) μέσα από την εθελούσια ανθρώπινη έσχατη αδυναμία-ταπείνωσή Του (με εκείνο το “θανάτω θάνατον πατήσας”), γιατί να μην επέτρεπε την ιστορική ανάσταση της ρωμιοσύνης μέσα από τόσες συγκυρίες αδύναμης δυναμικής του Γένους; Ήταν άλλο ένα ιστορικό απρόβλεπτο θαύμα, που μόνο όσοι πιστεύουν στο Θεό αξιώνονται να το αποθαυμάζουν μέχρι σήμερα.

Αυτό ακριβώς φάνηκε πανηγυρικά, όταν οι δυνάστες εκπορθούσαν Πελοποννησιακά κάστρα και Μεσολόγγια και Ακροπόλεις, ενώ ο Ελληνισμός άλλοτε εκνικούσε τους διαιώνιους κατακτητές σε στεριά και θάλασσα κι άλλοτε αλληλοσπαρασσόταν. Όμως η σπορά των κορμιών στην προαιώνια ελληνική γη και η ουρανόγεια λεβεντιά των ρωμέϊκων ψυχών βραβευόταν τελικά με την αναγνώριση και την απόδοση της ελευθερίας στους “ελεύθερους πολιορκημένους” τόσων αιώνων.

Αυτοί οι αναρίθμητοι γνωστοί και άγνωστοι επώνυμοι κατά Θεόν οροθετούν το σημερινό μας τεράστιο εθνικό χρέος. Να μαθητεύουμε (λαός και κυβέρνηση και θεσμοί) και να δικαιώνουμε στις δικές μας μέρες την ακλόνητη πίστη και τον άγιο ηρωϊσμό τους, την εθνομαρτυρική αυτοθυσία τους, τα προτεταγμένα στήθη και τα αθάνατα δικαιώματα της συνεπαρμένης ψυχής τους, τον ιστορικό τους ξεσηκωμό, που τελικά καρπογονήθηκαν με το πιο τρανό τεκμήριο της θείας ευλογίας στο Γένος μας, με το ξαναστήσιμο της Ρωμιοσύνης στο νεότερο Ελλαδικό ανεξάρτητο κράτος. 

Και θα τα δικαιώσουμε, ο καθένας με το ρόλο του και τη συμμετοχή του στη συλλογικότητα, αν προχωράμε τη στράτα της ελευθερίας, πάνω απ᾽ όλα με εκείνην την άγια πνευματική ελευθερία στην οποία μας ελευθέρωσε ο Κύριος και Θεός μας. Απελεύθεροι Χριστού, κι ας μας πολιορκεί ένας συνανθρώπινος κόσμος που προγραμματίζεται να επιβιώνει αθεολόγητα, ανασπώντας τις κτιστές υπαρκτικές του ρίζες, δίχως νόημα ζωής και ελπίδα συνέχειας.

Ασφαλώς ―μέσα στην απροσδιόριστη ανθρωπίνως ιστορική διάρκεια― ο ευφυής σχεδιασμός κινήσεων στην ευρέως τοπική και στη διεθνή σκακιέρα οπωσδήποτε απαιτείται. Η επικαιροποίηση της πολιτικής και της πολιτισμικής πρακτικής σύμφωνα με τις νεάζουσες δυνατότητες-ευκαιρίες είναι αυτονόητη. Και ο μεθοδικός συλλογισμός στη λογική των οικουμενικών και διεθνικών και διακρατικών διεργασιών είναι αναπόδραστος. 

Όμως, για τους κληρονόμους του 1821, όλες αυτές οι κινήσεις προαπαιτούν ανθρώπους με προσωπική και συλλογική συνείδηση ανάλογη προς την πίστη και τη λεβεντιά εκείνων. Χρειάζεται ο συλλογικός μας σεβασμός σε ανθρώπους-σύμβολα σαν εκείνους που ανέθρεψαν το ᾽21. Όπως χρειάζεται και ανθρώπους-μορφές σαν εκείνους που έθρεψαν την απροσκύνητη διάρκειά του στα δέκα περίπου χρόνια της Επανάστασης και την διατήρησαν στα 200 συνεχόμενα χρόνια της κληροδοσίας του.

Για να αξιωθούμε να κληροδοτήσουμε κι εμείς και τα παιδιά μας τα ουσιώδη αυτά συστατικά της ηρωϊκής μας κι ευλογημένης φυλής, το άγιο καταστάλαγμα του βαπτισμένου και μυρωμένου και μαρτυρικού πολιτισμού μας.