Με την προσήκουσα λαμπρότητα, σε κλίμα εθνικής ομοψυχίας και με υψηλή θεσμική εκπροσώπηση γιορτάστηκε σήμερα η 107η επέτειος της ιστορικής μάχης του Κιλκίς.
Στα φετινά ‘’Ελευθέρια’’ την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Θεοδωρικάκος με ξεχωριστή συγκίνηση, μιας και ο παππούς του από τη μακρινή Μάνη είχε λάβει μέρος στην τιτανομαχία του Κιλκίς, υπογραμμίζοντας σε μήνυμά του ότι η κυβέρνηση αποτελεί την εγγυήτρια δύναμη της εθνικής ενότητας και οι Έλληνες εμπιστευόμενοι το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων είναι ενωμένοι για να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε επιβουλή.
Στον ιερό μητροπολιτικό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος τελέστηκε το πρωί δοξολογία προεξαρχόντων του Σεβασμιότατου Ποιμενάρχη Πολυανής και Κιλκισίου κ.κ. Εμμανουήλ και του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής κ.κ. Παντελεήμονα, ενώπιον του Υπουργού Εσωτερικών και του Δημάρχου Κιλκίς Δημήτρη Κυριακίδη, με τη συμμετοχή ιερέων της πόλης του Κιλκίς.
Ο πανηγυρικός λόγος των Ελευθερίων 2020, όπως εκφωνήθηκε από το Χρήστο Σπίγκο στον Μητροπολιτικό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Σεβασμιότατε, Αξιότιμε κ. Δήμαρχε, Αξιότιμε κ. Υπουργέ Παναγιώτη Θεοδωρικάκο, Κύριε Υφυπουργέ Γιώργο Γεωργαντά, Κυρία και Κύριε Βουλευτά, Κύριε Αντιπεριφερειάρχα, Κύριε Πρόεδρε της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, Κύριε Αντιστράτηγε Διοικητά του Γ’ Σώματος Στρατού, Κύριε Ταξίαρχε και Διοικητά της 71ης Αερομεταφερόμενης Ταξιαρχίας ‘’Πόντος’’, Κύριε Πρόεδρε του Δημοτικού Συμβουλίου, Κυρίες και Κύριοι Περιφερειακοί και Δημοτικοί Σύμβουλοι, Κύριε Πρόεδρε της Κοινότητας Κιλκίς, κ.κ. Εκπρόσωποι πολιτικών, στρατιωτικών, πολιτιστικών και κοινωνικών φορέων, Κυρίες και Κύριοι
Αποδεχόμενος την τιμητική πρόταση του Δημάρχου Κιλκίς κ. Δημήτρη Κυριακίδη, επιτρέψτε μου να καταθέσω και τον δικό μου οβολό στη σημερινή απότιση φόρου τιμής στους ηρωικώς πεσόντες και όλους τους συντελεστές της Πολιτειακής, Πολιτικής και Στρατιωτικής ηγεσίας που, στο μέτρο της ευθύνης του καθενός, συνετέλεσαν στο ηρωικό αποτέλεσμα της Μάχης του Κιλκίς την 21η Ιουνίου 1913.
Τα γεγονότα είναι γνωστά.
Ο βουλγαρικός αναθεωρητισμός, και η διπλωματικά ευεξήγητη αοριστία των όρων της Συνθήκης Ειρήνης του Λονδίνου της 17ης/30ης Μαΐου 1913, που επισφράγισε το τέλος του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, προκαλούν τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο. Το ανικανοποίητο όνειρο της Μεγάλης Βουλγαρίας της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου στρέφει στις 17/30 Ιουνίου 1913 τα όπλα της Βουλγαρίας εναντίον των χθεσινών της συμμάχων, της Ελλάδας και της Σερβίας.
Η Ελλάδα, με Αρχηγό του Στρατού τον Βασιλέα Κωνσταντίνο και επιτελάρχη τον Βίκτωρα Δούσμανη, βρίσκεται στο πλευρό του Αρχιστράτηγου Σέρβων και ευάριθμων Μαυροβούνιων βοεβόδα Πούτνικ, μετά την υπογραφή της Ελληνοσερβικής Συνθήκης Αμυντικής Συμμαχίας που υπεγράφη, έπειτα από μακρές διαπραγματεύσεις, στη Θεσσαλονίκη στις 19 Μαΐου / 1 Ιουνίου 1913. Απέναντί τους, η βουλγαρική στρατιωτική μηχανή του Αρχιστράτηγου Ράτκο Δημήτριεφ, η ισχύς της οποίας έδωσε τότε στην Βουλγαρία το προσωνύμιο «Πρωσία των Βαλκανίων».
Κατά την πρώτη φάση του αγώνα οι Βούλγαροι είχαν την πρώτη επιτυχία τους με την κατάληψη της Γευγελής. Η ελληνική επίθεση που ακολούθησε, εστρέφετο προς την αμυντικήν οργάνωση του εχθρού περί το Κιλκίς, και, ανατολικά μεν προς Λαχανά και Νιγρίτα, δυτικά δε προς Καλίνοβο (Σουλτογιαννέικα). Οι ελληνικές επιθέσεις υπήρξαν ορμητικές. Ακολούθησε σκληρή μάχη εκ παρατάξεως, συχνά σώμα με σώμα, γνωστή ως μάχη του Κιλκίς - Λαχανά - Καλινόβου, η οποία κατέληξε στη νίκη των Ελλήνων την 21η Ιουνίου (4 Ιουλίου) 1913.
Το ίδιο βράδυ, η Θεσσαλονίκη απέστειλε τηλεγράφημα νίκης στο Υπουργείο Στρατιωτικών, απόσπασμα του οποίου ευθύς αμέσως σας διαβάζω, όπως ακριβώς δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της 22ας Ιουνίου 1913.
«Εκ πληροφοριών προς Στρατηγείον περί δυνάμεως εχθρού, νίκη Κιλκίς εξαίρεται ως πολεμικόν μεγαλούργημα. Αμυνόμενοι οι Βούλγαροι ήσαν ισάριθμοι προς τους επιτιθεμένους, διότι τα αντιστάντα προ του Κιλκίς εχθρικά στρατεύματα απετελούντο εκ μιας ταξιαρχίας και άλλων ανεξαρτήτων τμημάτων.
Εν τούτοις, η ημετέρα επίθεσις ηδυνήθη να καταβάλη την ισόπαλον αριθμητικώς άμυναν διεξαγομένην από της, αληθώς φρουριακής, αμυντικής γραμμής υποστηριζομένης προσέτι διά τοπομαχικών τηλεβόλων.
Μόνον δι’ ηρωισμού ήτο δυνατόν να εκτελεσθή τοιούτο μεγαλούργημα.
Ο αυτός χαρακτηρισμός δύναται να δοθή και εις την ημετέραν προέλασιν και προς τα άλλα μέτωπα. Τα τοσούτον θριαμβευτικώς και ραγδαίως προχωρήσαντα ημέτερα στρατεύματα είχον να αλώσουν {θέσεις} οχυρωτάτους φυσικώς, ενισχυθείσας δια σειράς χαρακωμάτων και προστατευομένας σχεδόν παντού δι’ εδαφικών δυσχερειών, αι οποίαι παρεκώλυον την ταχείαν και ελευθέραν χρήσιν του πυροβολικού. Δια να ενεργήση το πυροβολικόν εδέησε να κατασκευασθώσι δρόμοι υπό του μηχανικού, αναπτύξαντος αξιοθαύμαστον και επιτυχή δραστηριότητα. Επί πλέον καθ’ όλον το μήκος των δύο τούτων μετώπων ο εχθρός ημύνετο εν αριθμητική ισότητι ισοδυνάμως. Είς τινα δε σημεία και εν υπεροπλία.
Αι λεπτομέρειαι περί ανδρείας των ημετέρων καθ’ όλην την έκτασιν του αγώνος συγκινεί την ψυχήν διά της ευγενεστέρας υπερηφανείας. Έκαστος αξιωματικός, έκαστος οπλίτης ήτο είς ήρως. Οι στρατιώται ικέτευον τους αξιωματικούς να μην εκτίθενται εις την πρώτην γραμμήν, οι δε αξιωματικοί ματαίως παρώτρυνον τους στρατιώτας να προχωρούσι προκαλυπτόμενοι. Εν τώ πυρετώ της εφόδου η προέλασις αυτών ήτο η τελευταία σκέψις πάντων.»
(Γραφείον Στρατιωτικών πληροφοριών).
Στις 10.30 το πρωί της 21ης Ιουνίου ανυψώνεται η γαλανόλευκος στο Κιλκίς.
Η πολύνεκρη Μάχη του Κιλκίς συνετέλεσε καθοριστικά στο τελικό αποτέλεσμα των Βαλκανικών πολέμων, που επικυρώθηκε με την υπογραφείσα Συνθήκη Ειρήνης του Βουκουρεστίου στις 28 Ιουλίου / 10 Αυγούστου 1913, και την οιονεί συμπληρωματική ελληνο-τουρκική Συνθήκη των Αθηνών την 1η / 14η Νοεμβρίου του ιδίου έτους.
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι συνιστούσαν σαφώς δύο από τις τελευταίες εκφάνσεις του Ανατολικού Ζητήματος, μιας και οδήγησαν στον κατακερματισμό του μεγαλύτερου τμήματος της ευρωπαϊκής Τουρκίας, θέτοντας έτσι τις βάσεις και για μεταγενέστερες εδαφικές ρυθμίσεις και γεωπολιτικές ανακατατάξεις, ο απόηχος των οποίων φτάνει ως τις μέρες μας. Οι εδαφικές εκκρεμότητες της Συνθήκης του Βουκουρεστίου διευθετήθηκαν αργότερα με την Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, υπό το βάρος της Καταστροφής του 1922.
Αν συμμεριστούμε προς στιγμή, την άποψη του ιστορικού κοινωνιολόγου Charles Tilly, ότι ο πόλεμος φτιάχνει τα κράτη και τα κράτη φτιάχνουν τα έθνη, το πρόβλημα της καθυστέρησης του εκσυγχρονισμού στα Βαλκάνια, και της απόκτησης σύγχρονων, ισχυρών, γραφειοκρατικών και συγκεντρωτικών κρατών στην περιοχή, είχε να κάνει με την έλλειψη μεγάλων και μαζικών πολέμων μέχρι τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
Με άλλα λόγια, οι πρώτοι σύγχρονοι πόλεμοι στη Βαλκανική, που σηματοδοτούν το πέρασμα στη νέα εποχή, είναι οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, με την τεράστια πολεμική κινητοποίηση των εμπλεκόμενων στρατών, τις αιματηρότατες μάχες με τους χιλιάδες νεκρούς και την προσφυγοποίηση και κακοποίηση χιλιάδων αλλοεθνών αμάχων. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι ήταν οι πρώτοι πραγματικοί ευρωπαϊκοί πόλεμοι των βαλκανικών λαών και, υπό αυτή την έννοια, σηματοδότησαν τον όποιο επιτυχή «εξευρωπαϊσμό» της περιοχής.
Ως αποτέλεσμα των δύο Βαλκανικών Πολέμων, η ελληνική επικράτεια σχεδόν διπλασιάστηκε σε έκταση, με άμεση παρεπόμενη συνέπεια την εξασφάλιση σημαντικών στρατηγικών πλεονεκτημάτων για την χώρα σε σχέση με τον ανταγωνισμό των γειτόνων της. Η πρόσκτηση των νέων εδαφών ενίσχυαν αποφασιστικά τη γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας. Το ελληνικό κράτος ανεδεικνύετο πλέον σε σημαντική συνιστώσα της διαμόρφωσης των ισορροπιών ισχύος, όχι μόνο στη χερσόνησο του Αίμου, αλλά και στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Μεσογείου.
Η συνομολόγηση της Συνθήκης του Βουκουρεστίου υποδηλώνει μια καίρια τομή στην εξέλιξη της αλυτρωτικής πολιτικής, η οποία δεν εντοπίζεται σε μόνη, ή καθεαυτή, την πρόσκτηση εκτεταμένων εδαφών. Η σημασία της είναι, ακόμη, συναρτημένη με το μεταβολισμό της ελλαδικής εθνικής ιδέας, ως ενιαίας εθνικής στρατηγικής, στους κόλπους του αλύτρωτου ελληνισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέχρι τα ακρότερα όριά του
Μέσα σε διάστημα λίγων μόνο μηνών η Ελλάδα είχε πραγματοποιήσει σημαντικό μέρος του αλυτρωτικού προγράμματος που ευαγγελίζονταν οι οπαδοί της Μεγάλης Ιδέας, εξασφαλίζοντας τα εδαφικά εφαλτήρια για την πραγματοποίηση του ακόμα πιο φιλόδοξου - αλλά τελικά μοιραίου - άλματος προς τα δυτικά παράλια της Ιωνίας.
Ο Έλληνας αφήνει πίσω του τη χρεοκοπία του 1893 και την ταπείνωση του 1897, και βρίσκεται στη θέση του θριαμβευτή, αποδεικνύοντας ότι η προσεκτική προετοιμασία, η συνετή διαχείριση, η εξασφάλιση της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης στο εσωτερικό ως προς τον επιδιωκόμενο στόχο, η προσεκτική στάθμιση των στρατηγικών δεδομένων και η επιδέξια εκμετάλλευση της διεθνούς συγκυρίας αποτελούσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την επίτευξη οποιουδήποτε μακρόπνοου σχεδίου. Ήταν οι πρώτοι νικηφόροι πόλεμοι στην ιστορία του ελληνικού κράτους, αλλά και οι πρώτοι που είχαν κηρυχθεί με απόφαση της υπεύθυνης πολιτικής ηγεσίας της χώρας και όχι ως απόρροια ανεύθυνων ιαχών του μαζικού θυμικού.
Στις δύο αυτές βαλκανικές συρράξεις αναδείχθηκαν δύο προσωπικότητες της ελληνικής ιστορίας.
Ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, οι οποίοι πιστώνονται εξίσου το νικηφόρο αποτέλεσμα.
Ο πρώτος, ως πολιτικός με σπάνια οξυδέρκεια, απέδειξε την εξαιρετική διπλωματική του δεινότητα, η οποία, συνδυαζόμενη με τις νίκες των ελληνικών όπλων στα πεδία των μαχών, υπήρξε παράγων αποφασιστικής σημασίας για την εξασφάλιση των μέγιστων δυνατών εδαφικών κερδών για την Ελλάδα.
Ο δεύτερος, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ως στρατιωτικός ηγέτης των Βαλκανικών Πολέμων, απέκτησε μέσα από την πολεμική του δράση το 1912-1913 σχεδόν θρυλική διάσταση για μέγιστο μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης. Και μόνο το όνομα του στρατηλάτη διαδόχου και κατόπιν βασιλιά αρκούσε για να ανασύρει από το συλλογικό εθνικό υποσυνείδητο μύθους και προσδοκίες που συνοδεύουν την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Οι καταπληκτικές επιτυχίες του Ελευθερίου Βενιζέλου στη διπλωματική κονίστρα, έτειναν να του ενισχύσουν όχι απλώς την απόλυτη πίστη στις - πράγματι εξαιρετικές - ικανότητές του, αλλά παράλληλα και την πεποίθηση για το αλάθητο της κρίσης του.
Το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος είχε ηγηθεί προσωπικά των στρατιωτικών επιτυχιών των δύο Βαλκανικών Πολέμων και είχε έρθει, την ώρα της αναμέτρησης με τον εχθρό, σε άμεση επαφή με τους απλούς στρατιώτες, εμπέδωσε την αντίληψή του για την αδιαμεσολάβητη σχέση του με τον ελληνικό λαό, με ότι αυτό συνεπάγεται στη διαμόρφωση των σχέσεών μεταξύ Πολιτειακής και υπεύθυνης Πολιτικής ηγεσίας.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ και σ’ ένα αξιομνημόνευτο γεγονός που ήλθε να συμπληρώσει τον στρατιωτικό θρίαμβο. Κι αυτό δεν έλαβε χώρα σε πεδίο μάχης αλλά στο ναό της Δημοκρατίας, στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
Την ίδια εκείνη ημέρα, και αμέσως μετά την απελευθέρωσης του Κιλκίς, την κλαγγή των όπλων διαδέχεται ο πολιτικός λόγος της εποχής.
Το απόγευμα της Παρασκευής 21 Ιουνίου 1913 επαναλειτουργεί, έστω και καθυστερημένα εξαιτίας των εξελίξεων που οδήγησαν στην έναρξη του Β´ Βαλκανικού Πολέμου, το Ελληνικό Κοινοβούλιο, που είχε αναστείλει τη λειτουργία του λόγω των προηγηθεισών εορτών του Πάσχα της χρονιάς εκείνης.
Διαβάζοντας τα πρακτικά της Βουλής, διαπιστώνουμε ότι επρόκειτο, όπως ήταν φυσικό, για μια συνεδρίαση άκρως πανηγυρική. Στο βήμα συναντήθηκαν εν ομονοία όλοι οι τότε πολιτικοί αρχηγοί εξυμνούντες το θαύμα. Παρόντες όλοι οι Βουλευτές, και πλήθος κόσμου στα θεωρεία. Μοναδικός απών ο Αρχηγός του Ελληνικού Στρατού, ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος ο οποίος έπρεπε να παραμείνει στο πεδίο της μάχης συντονίζων την καταδίωξη του Βουλγαρικού Στρατού μετά την ήττα που υπέστη στο Κιλκίς. Η αδυναμία αυτή αντιμετωπίστηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, όταν ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, πριν κατέλθει του βήματος της Βουλής, ανέγνωσε διάγγελμα του Ανώτατου Άρχοντος προς τον Ελληνικό Λαό, μετά το τέλος του οποίου τόνισε:
«Εις τας ζητωκραυγάς του Βασιλέως υπέρ του Λαού και του Έθνους, νομίζω ότι πρέπει να ανταποκριθή η αντήχησις εν τή Βουλή υπέρ του Βασιλέως, του Στρατηλάτου και των Στρατών Αυτού». Στο σημείο αυτό ο πρακτικογράφος αναφέρει: «Πάντες οι Βουλευταί εγείρονται όρθιοι και ζητωκραυγάζουν υπέρ του βασιλέως και του στρατού, με παρατεταμένα χειροκροτήματα εκ της αιθούσης και των θεωρείων».
Με τον τρόπο αυτό, ο Ανώτατος Άρχων, μέσα από το στόμα του Πρωθυπουργού, συμμετέχει στην πανηγυρική συνεδρίαση της Βουλής συνεχώς επευφημούμενος με την προτροπή του τελευταίου.
Εικόνα απόλυτης σύμπνοιας και συνεννόησης του Πολιτειακού Παράγοντος με τον Πολιτικό κόσμο της χώρας. Μια ελπιδοφόρα εικόνα, αντάξια των αγώνων και των θυσιών του ελληνικού λαού.
Έτσι λοιπόν, η 21η Ιουνίου 1913 ήταν μια μέρα νίκης εν όπλοις και πολιτικής σύμπνοιας εν πολιτική συμπεριφορά των ηγετών του Ελληνικού Λαού, και σαν τέτοια μπορούμε να την εορτάζουμε και να την μνημονεύουμε, υποδεικνύοντας την πολιτική συνεννόηση ως τον μοναδικό οδηγό χάραξης μιας εθνικής εξωτερικής πολιτικής, που θα κληθεί να απαντήσει με αποφασιστικότητα στον συνεχιζόμενο προκλητικό νεοοθωμανικό αναθεωρητισμό της πολιτικά οπισθοδρομούσας Τουρκίας.
Δυστυχώς, παρά την, εκ μέρους μας, διαρκώς δηλούμενη πρόθεση για ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία στο πλαίσιο της μεγάλης ευρωπαϊκής μας οικογένειας, ο εξ ανατολών γείτονάς μας καθημερινά επιδιώκει την ένταση ως διπλωματική διέξοδο των εσωτερικών πολιτικών του αδιεξόδων.
Η ιστορία διδάσκει, ότι η ενδεδειγμένη απάντηση στις προκλήσεις μεταξύ κρατών προϋποθέτει ψυχραιμία, νηφαλιότητα και εσωτερική συναίνεση. Το πολιτικό μας σύστημα, ενδυναμωμένο πλέον και από την εμπειρία της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, διαθέτει τα πολιτικά εργαλεία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της γειτονικής διπλωματικής αφροσύνης.
Το επιχείρημα και η συνεννόηση, χωρίς να ακυρώνουν ή να υποβαθμίζουν τον πολιτικό διάλογο σε προσχηματική διαδικασία, αποτελούν συνειδητοποίηση εθνικού καθήκοντος.
Στο χέρι μας είναι να το καταφέρουμε!
Βιβλιογραφία
1. «Η ανάπλασις της Ευρωπαϊκής Ανατολής – Βαλκανικοί Πόλεμοι και Γαλλικός Τύπος» της Αρετής Τούντα – Φεργάδη.
2. «Θέματα Ελληνικής Διπλωματικής Ιστορίας 1912 – 1914» της Αρετής Τούντα – Φεργάδη.
3. «Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης 1821 – 1923» του Αντώνη Κλάψη.
4. «Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική 1900 – 1945» (τόμος Α’) του Κωνσταντίνου Σβολόπουλου.
5. «Πολιτική Ιστορία της Νεωτερας Ελλάδος» (τόμος Γ’) του Σπύρου Μαρκεζίνη.
6. Εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» του 1913.
7. Πρακτικά της Βουλής.
Στα φετινά ‘’Ελευθέρια’’ την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Θεοδωρικάκος με ξεχωριστή συγκίνηση, μιας και ο παππούς του από τη μακρινή Μάνη είχε λάβει μέρος στην τιτανομαχία του Κιλκίς, υπογραμμίζοντας σε μήνυμά του ότι η κυβέρνηση αποτελεί την εγγυήτρια δύναμη της εθνικής ενότητας και οι Έλληνες εμπιστευόμενοι το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων είναι ενωμένοι για να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε επιβουλή.
Στον ιερό μητροπολιτικό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος τελέστηκε το πρωί δοξολογία προεξαρχόντων του Σεβασμιότατου Ποιμενάρχη Πολυανής και Κιλκισίου κ.κ. Εμμανουήλ και του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής κ.κ. Παντελεήμονα, ενώπιον του Υπουργού Εσωτερικών και του Δημάρχου Κιλκίς Δημήτρη Κυριακίδη, με τη συμμετοχή ιερέων της πόλης του Κιλκίς.
Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο πολιτικός επιστήμονας Χρήστος Σπίγκος τονίζοντας στο λόγο του ότι η 21η Ιουνίου 1913 ήταν μια μέρα νίκης εν όπλοις και πολιτικής σύμπνοιας εν πολιτική συμπεριφορά των ηγετών του Ελληνικού Λαού, και σαν τέτοια μπορούμε να την εορτάζουμε και να την μνημονεύουμε.
Το πρόγραμμα εορτασμού ολοκληρώθηκε στο Ηρώο Μάχης του Κιλκίς με επιμνημόσυνη δέηση την οποία τέλεσε ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής, προσκλητήριο νεκρών, κατάθεση στεφάνων, τήρηση σιγής ενός λεπτού και ανάκρουση του εθνικού μας ύμνου από την Φιλαρμονική του Γ’ Σώματος Στρατού.
Ο Υπουργός Εσωτερικών, συνοδευόμενος από το Δήμαρχο Κιλκίς, και την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του τόπου ξεναγήθηκε στις εγκαταστάσεις του Πολεμικού Μουσείου Κιλκίς.
Μετά το πέρας των εκδηλώσεων ο κ. Θεοδωρικάκος προχώρησε στην ακόλουθη δήλωση:
‘’Είναι μια ιστορική μέρα για το Κιλκίς αλλά και για όλη την πατρίδα. Πριν από 107 χρόνια η πόλη του Κιλκίς απελευθερώθηκε ύστερα από μια πάρα πολύ σκληρή και φονική μάχη που έδωσε ο ελληνικός Στρατός. Δεν ξεχνάμε ποτέ τους στρατιώτες μας που έδωσαν και τη ζωή τους για να ζούμε σήμερα εμείς ελεύθεροι.
Το πρόγραμμα εορτασμού ολοκληρώθηκε στο Ηρώο Μάχης του Κιλκίς με επιμνημόσυνη δέηση την οποία τέλεσε ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής, προσκλητήριο νεκρών, κατάθεση στεφάνων, τήρηση σιγής ενός λεπτού και ανάκρουση του εθνικού μας ύμνου από την Φιλαρμονική του Γ’ Σώματος Στρατού.
Ο Υπουργός Εσωτερικών, συνοδευόμενος από το Δήμαρχο Κιλκίς, και την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του τόπου ξεναγήθηκε στις εγκαταστάσεις του Πολεμικού Μουσείου Κιλκίς.
Μετά το πέρας των εκδηλώσεων ο κ. Θεοδωρικάκος προχώρησε στην ακόλουθη δήλωση:
‘’Είναι μια ιστορική μέρα για το Κιλκίς αλλά και για όλη την πατρίδα. Πριν από 107 χρόνια η πόλη του Κιλκίς απελευθερώθηκε ύστερα από μια πάρα πολύ σκληρή και φονική μάχη που έδωσε ο ελληνικός Στρατός. Δεν ξεχνάμε ποτέ τους στρατιώτες μας που έδωσαν και τη ζωή τους για να ζούμε σήμερα εμείς ελεύθεροι.
Οι Έλληνες στα 107 χρόνια που πέρασαν από τότε όταν ήμασταν ενωμένοι μεγαλουργήσαμε. Όταν διχαστήκαμε, χωρίς λόγο και αιτία, βρεθήκαμε μπροστά σε τραγωδίες, τις οποίες έπρεπε μετά να ξεπεράσουμε. Τους τελευταίους μήνες ο ελληνικός λαός είναι περισσότερο ενωμένος από ποτέ.
Και η Ελλάδα που τα τελευταία δέκα χρόνια είχε δοκιμαστεί από την πολύ μεγάλη οικονομική κρίση έγινε θετικό παράδειγμα για ολόκληρη τη γη για το πόσο αποτελεσματικά μπόρεσε να αντιμετωπίσει την κρίση του κορωνοϊού.
Έτσι ενωμένοι πρέπει να συνεχίσουμε για να αντιμετωπίσουμε κάθε πρόβλημα που έχουμε μπροστά μας. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη εγγυάται την ενότητα των Ελλήνων. Εκπροσωπεί όλους τους Έλληνες χωρίς διακρίσεις και κινείται με σχέδιο και αποτελεσματικότητα.
Τέτοιες μέρες πάντοτε η μνήμη μας, φυσικά, βρίσκεται και στις Ένοπλες Δυνάμεις του τόπου. Η Ελλάδα σήμερα είναι μια ισχυρή ευρωπαϊκή χώρα με φιλικές σχέσεις και άριστες οικονομικές σχέσεις με τους γείτονές μας.
Εκείνοι όμως που επιβουλεύονται την εθνική μας ανεξαρτησία και την εδαφική μας ακεραιότητα, γνωρίζουν ότι οι Έλληνες εμπιστευόμαστε την ισχύ, τη δύναμη και την αξιοπιστία των Ενόπλων Δυνάμεων και δεν έχει κανείς καμιά αμφιβολία ότι ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε επιβουλή’’.
Ο Υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Γιώργος Γεωργαντάς τόνισε μεταξύ άλλων:
"Τιμούμε σήμερα στο Κιλκίς τη νικηφόρα μάχη του 1913 που θωράκισε την απελευθέρωση της Μακεδονίας μας, μια μάχη που απέδειξε ότι η σύμπνοια και η ομοψυχία του λαού μας πάντα οδηγούσε σε κραταιές νίκες. Τη μεγάλη αυτή ημέρα για όλους τους Κιλκισιώτες τιμά με την παρουσία του ο Υπουργός Εσωτερικών γεγονός που καταδεικνύει την ισχυρή σημασία που δίνει η κυβέρνηση στην επική αυτή μάχη και την καθοριστική της σημασία στην ιστορική μας διαδρομή. Χρόνια Πολλά στο Κιλκίς."
Στη χαιρετιστήρια δήλωσή του ο Δήμαρχος Κιλκίς Δημήτρης Κυριακίδης επισήμανε τα εξής:
"Στις 21 Ιουνίου 1913 ο ελληνικός στρατός όρμησε με ενθουσιασμό στο πεδίο της μάχης ανοίγοντας το δρόμο για την απελευθέρωση της πόλης μας και την υπεράσπιση της ιερής μας γης. Η πολύνεκρη μάχη του Κιλκίς αποτέλεσε το καθοριστικό προγεφύρωμα για τη νικηφόρα έκβαση του Β’ Βαλκανικού Πολέμου και έβαλε τα θεμέλια για την ελευθερία της Μακεδονίας μας. Στην ιστορική μνήμη, η εποποιία του Κιλκίς παραμένει ισχυρό σύμβολο ηρωισμού, απαράμιλλου θάρρους και ανδρείας και μας παραδίδει μαθήματα ενότητας, εθνικής ομοψυχίας και συμφιλίωσης. Χρόνια Πολλά στο Κιλκίς, Χρόνια Πολλά σε όλους τους Κιλκισιώτες."
Τις εκδηλώσεις των Ελευθερίων τίμησαν με την παρουσία τους και ο Υφυπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Καράογλου, οι βουλευτές της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς Ειρήνη Αγαθοπούλου, Γιώργος Φραγγίδης, ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, ο Αντιπεριφερειάρχης Κιλκίς Ανδρέας Βεργίδης, ο Δήμαρχος Παιονίας Κωνσταντίνος Σιωνίδης ο Αντιστράτηγος Διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού Δημήτριος Κούκος, ο ταξίαρχος της 71ης Αερομεταφερόμενης Ταξιαρχίας ‘’Πόντος’’ Θωμάς Δημόπουλος , ο Υποδιοικητής της 71ης Α.Μ. Ταξιαρχίας ‘’Πόντος’’ Βασίλης Τσάμης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κιλκίς Παύλος Θωμαϊδης, οι Αντιδήμαρχοι Γιάννης Χατζηαποστόλου, Ανέστης Πογέλης, Αικατερίνη Γιαννακούλα – Ζιούτα, Γιώργος Μπαλάσκας, Θεμιστοκλής Κοσμίδης, Κώστας Πουντζουκίδης,δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Κιλκίς Αθανάσιος Καριοφύλλης, ο Γεν. Γραμματέας του Δήμου Κιλκίς Νίκος Ιντζέλης, ο Αστυνομικός Διευθυντής Κιλκίς Δημήτριος Χαραλαμπίδης, ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κιλκίς Κωνσταντίνος Τσάγκαλος, ο Αντιπρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου Κιλκίς Κωνσταντίνος Βιολιτζής, ο Διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Κιλκίς Γιάννης Ανδρίτσος, ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής Εκλογικής Περιφέρειας ΝΔ ν. Κιλκίς Μηνάς Παπαδόπουλος, ως εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ η κα Έφη Ναβροζίδου του ΚΙΝΑΛ η κα Μαρία Μιχαηλίδου και του κόμματος ‘’Δημιουργία Ξανά’’ ο κ. Νίκος Τριανταφυλλίδης ο Πρόεδρος της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού ν. Κιλκίς Ευάγγελος Μαυρογόνατος, ο Γεν. Γραμματέας του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών ν. Κιλκίς Γιώργος Ηλιάδης, ο Πρόεδρος της Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, εκπρόσωποι της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ν. Κιλκίς, του Κέντρου Κοινωνικής Στήριξης, του παραρτήματος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Κιλκίς, της Θρακικής Εστίας Κιλκίς, οι πρώην βουλευτές Κώστας Κιλτίδης, Θεόδωρος Πασσαλίδης, ο πρώην Δήμαρχος Κιλκίς Αναστάσιος Αμανατίδης και πολίτες.
Στο περιθώριο της παραμονής του στην πόλη του Κιλκίς ο Υπουργός Εσωτερικών είχε μια πρώτη συνάντηση γνωριμίας με εκπροσώπους του Δήμου Κιλκίς και Παιονίας και ζήτησε τη στενή συνεργασία τους για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των πόρων του νέου αυτοδιοικητικού προγράμματος ‘’Αντώνης Τρίτσης’’.
Ο Δήμαρχος Κιλκίς παρέθεσε γεύμα στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Κιλκίς προς τιμήν του Υπουργού Εσωτερικών.
Ο Υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Γιώργος Γεωργαντάς τόνισε μεταξύ άλλων:
"Τιμούμε σήμερα στο Κιλκίς τη νικηφόρα μάχη του 1913 που θωράκισε την απελευθέρωση της Μακεδονίας μας, μια μάχη που απέδειξε ότι η σύμπνοια και η ομοψυχία του λαού μας πάντα οδηγούσε σε κραταιές νίκες. Τη μεγάλη αυτή ημέρα για όλους τους Κιλκισιώτες τιμά με την παρουσία του ο Υπουργός Εσωτερικών γεγονός που καταδεικνύει την ισχυρή σημασία που δίνει η κυβέρνηση στην επική αυτή μάχη και την καθοριστική της σημασία στην ιστορική μας διαδρομή. Χρόνια Πολλά στο Κιλκίς."
Στη χαιρετιστήρια δήλωσή του ο Δήμαρχος Κιλκίς Δημήτρης Κυριακίδης επισήμανε τα εξής:
"Στις 21 Ιουνίου 1913 ο ελληνικός στρατός όρμησε με ενθουσιασμό στο πεδίο της μάχης ανοίγοντας το δρόμο για την απελευθέρωση της πόλης μας και την υπεράσπιση της ιερής μας γης. Η πολύνεκρη μάχη του Κιλκίς αποτέλεσε το καθοριστικό προγεφύρωμα για τη νικηφόρα έκβαση του Β’ Βαλκανικού Πολέμου και έβαλε τα θεμέλια για την ελευθερία της Μακεδονίας μας. Στην ιστορική μνήμη, η εποποιία του Κιλκίς παραμένει ισχυρό σύμβολο ηρωισμού, απαράμιλλου θάρρους και ανδρείας και μας παραδίδει μαθήματα ενότητας, εθνικής ομοψυχίας και συμφιλίωσης. Χρόνια Πολλά στο Κιλκίς, Χρόνια Πολλά σε όλους τους Κιλκισιώτες."
Τις εκδηλώσεις των Ελευθερίων τίμησαν με την παρουσία τους και ο Υφυπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Καράογλου, οι βουλευτές της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς Ειρήνη Αγαθοπούλου, Γιώργος Φραγγίδης, ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, ο Αντιπεριφερειάρχης Κιλκίς Ανδρέας Βεργίδης, ο Δήμαρχος Παιονίας Κωνσταντίνος Σιωνίδης ο Αντιστράτηγος Διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού Δημήτριος Κούκος, ο ταξίαρχος της 71ης Αερομεταφερόμενης Ταξιαρχίας ‘’Πόντος’’ Θωμάς Δημόπουλος , ο Υποδιοικητής της 71ης Α.Μ. Ταξιαρχίας ‘’Πόντος’’ Βασίλης Τσάμης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κιλκίς Παύλος Θωμαϊδης, οι Αντιδήμαρχοι Γιάννης Χατζηαποστόλου, Ανέστης Πογέλης, Αικατερίνη Γιαννακούλα – Ζιούτα, Γιώργος Μπαλάσκας, Θεμιστοκλής Κοσμίδης, Κώστας Πουντζουκίδης,δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Κιλκίς Αθανάσιος Καριοφύλλης, ο Γεν. Γραμματέας του Δήμου Κιλκίς Νίκος Ιντζέλης, ο Αστυνομικός Διευθυντής Κιλκίς Δημήτριος Χαραλαμπίδης, ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κιλκίς Κωνσταντίνος Τσάγκαλος, ο Αντιπρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου Κιλκίς Κωνσταντίνος Βιολιτζής, ο Διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Κιλκίς Γιάννης Ανδρίτσος, ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής Εκλογικής Περιφέρειας ΝΔ ν. Κιλκίς Μηνάς Παπαδόπουλος, ως εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ η κα Έφη Ναβροζίδου του ΚΙΝΑΛ η κα Μαρία Μιχαηλίδου και του κόμματος ‘’Δημιουργία Ξανά’’ ο κ. Νίκος Τριανταφυλλίδης ο Πρόεδρος της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού ν. Κιλκίς Ευάγγελος Μαυρογόνατος, ο Γεν. Γραμματέας του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών ν. Κιλκίς Γιώργος Ηλιάδης, ο Πρόεδρος της Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, εκπρόσωποι της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ν. Κιλκίς, του Κέντρου Κοινωνικής Στήριξης, του παραρτήματος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Κιλκίς, της Θρακικής Εστίας Κιλκίς, οι πρώην βουλευτές Κώστας Κιλτίδης, Θεόδωρος Πασσαλίδης, ο πρώην Δήμαρχος Κιλκίς Αναστάσιος Αμανατίδης και πολίτες.
Στο περιθώριο της παραμονής του στην πόλη του Κιλκίς ο Υπουργός Εσωτερικών είχε μια πρώτη συνάντηση γνωριμίας με εκπροσώπους του Δήμου Κιλκίς και Παιονίας και ζήτησε τη στενή συνεργασία τους για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των πόρων του νέου αυτοδιοικητικού προγράμματος ‘’Αντώνης Τρίτσης’’.
Ο Δήμαρχος Κιλκίς παρέθεσε γεύμα στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Κιλκίς προς τιμήν του Υπουργού Εσωτερικών.
Ο πανηγυρικός λόγος των Ελευθερίων 2020, όπως εκφωνήθηκε από το Χρήστο Σπίγκο στον Μητροπολιτικό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Σεβασμιότατε, Αξιότιμε κ. Δήμαρχε, Αξιότιμε κ. Υπουργέ Παναγιώτη Θεοδωρικάκο, Κύριε Υφυπουργέ Γιώργο Γεωργαντά, Κυρία και Κύριε Βουλευτά, Κύριε Αντιπεριφερειάρχα, Κύριε Πρόεδρε της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, Κύριε Αντιστράτηγε Διοικητά του Γ’ Σώματος Στρατού, Κύριε Ταξίαρχε και Διοικητά της 71ης Αερομεταφερόμενης Ταξιαρχίας ‘’Πόντος’’, Κύριε Πρόεδρε του Δημοτικού Συμβουλίου, Κυρίες και Κύριοι Περιφερειακοί και Δημοτικοί Σύμβουλοι, Κύριε Πρόεδρε της Κοινότητας Κιλκίς, κ.κ. Εκπρόσωποι πολιτικών, στρατιωτικών, πολιτιστικών και κοινωνικών φορέων, Κυρίες και Κύριοι
Αποδεχόμενος την τιμητική πρόταση του Δημάρχου Κιλκίς κ. Δημήτρη Κυριακίδη, επιτρέψτε μου να καταθέσω και τον δικό μου οβολό στη σημερινή απότιση φόρου τιμής στους ηρωικώς πεσόντες και όλους τους συντελεστές της Πολιτειακής, Πολιτικής και Στρατιωτικής ηγεσίας που, στο μέτρο της ευθύνης του καθενός, συνετέλεσαν στο ηρωικό αποτέλεσμα της Μάχης του Κιλκίς την 21η Ιουνίου 1913.
Τα γεγονότα είναι γνωστά.
Ο βουλγαρικός αναθεωρητισμός, και η διπλωματικά ευεξήγητη αοριστία των όρων της Συνθήκης Ειρήνης του Λονδίνου της 17ης/30ης Μαΐου 1913, που επισφράγισε το τέλος του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, προκαλούν τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο. Το ανικανοποίητο όνειρο της Μεγάλης Βουλγαρίας της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου στρέφει στις 17/30 Ιουνίου 1913 τα όπλα της Βουλγαρίας εναντίον των χθεσινών της συμμάχων, της Ελλάδας και της Σερβίας.
Η Ελλάδα, με Αρχηγό του Στρατού τον Βασιλέα Κωνσταντίνο και επιτελάρχη τον Βίκτωρα Δούσμανη, βρίσκεται στο πλευρό του Αρχιστράτηγου Σέρβων και ευάριθμων Μαυροβούνιων βοεβόδα Πούτνικ, μετά την υπογραφή της Ελληνοσερβικής Συνθήκης Αμυντικής Συμμαχίας που υπεγράφη, έπειτα από μακρές διαπραγματεύσεις, στη Θεσσαλονίκη στις 19 Μαΐου / 1 Ιουνίου 1913. Απέναντί τους, η βουλγαρική στρατιωτική μηχανή του Αρχιστράτηγου Ράτκο Δημήτριεφ, η ισχύς της οποίας έδωσε τότε στην Βουλγαρία το προσωνύμιο «Πρωσία των Βαλκανίων».
Κατά την πρώτη φάση του αγώνα οι Βούλγαροι είχαν την πρώτη επιτυχία τους με την κατάληψη της Γευγελής. Η ελληνική επίθεση που ακολούθησε, εστρέφετο προς την αμυντικήν οργάνωση του εχθρού περί το Κιλκίς, και, ανατολικά μεν προς Λαχανά και Νιγρίτα, δυτικά δε προς Καλίνοβο (Σουλτογιαννέικα). Οι ελληνικές επιθέσεις υπήρξαν ορμητικές. Ακολούθησε σκληρή μάχη εκ παρατάξεως, συχνά σώμα με σώμα, γνωστή ως μάχη του Κιλκίς - Λαχανά - Καλινόβου, η οποία κατέληξε στη νίκη των Ελλήνων την 21η Ιουνίου (4 Ιουλίου) 1913.
Το ίδιο βράδυ, η Θεσσαλονίκη απέστειλε τηλεγράφημα νίκης στο Υπουργείο Στρατιωτικών, απόσπασμα του οποίου ευθύς αμέσως σας διαβάζω, όπως ακριβώς δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της 22ας Ιουνίου 1913.
«Εκ πληροφοριών προς Στρατηγείον περί δυνάμεως εχθρού, νίκη Κιλκίς εξαίρεται ως πολεμικόν μεγαλούργημα. Αμυνόμενοι οι Βούλγαροι ήσαν ισάριθμοι προς τους επιτιθεμένους, διότι τα αντιστάντα προ του Κιλκίς εχθρικά στρατεύματα απετελούντο εκ μιας ταξιαρχίας και άλλων ανεξαρτήτων τμημάτων.
Εν τούτοις, η ημετέρα επίθεσις ηδυνήθη να καταβάλη την ισόπαλον αριθμητικώς άμυναν διεξαγομένην από της, αληθώς φρουριακής, αμυντικής γραμμής υποστηριζομένης προσέτι διά τοπομαχικών τηλεβόλων.
Μόνον δι’ ηρωισμού ήτο δυνατόν να εκτελεσθή τοιούτο μεγαλούργημα.
Ο αυτός χαρακτηρισμός δύναται να δοθή και εις την ημετέραν προέλασιν και προς τα άλλα μέτωπα. Τα τοσούτον θριαμβευτικώς και ραγδαίως προχωρήσαντα ημέτερα στρατεύματα είχον να αλώσουν {θέσεις} οχυρωτάτους φυσικώς, ενισχυθείσας δια σειράς χαρακωμάτων και προστατευομένας σχεδόν παντού δι’ εδαφικών δυσχερειών, αι οποίαι παρεκώλυον την ταχείαν και ελευθέραν χρήσιν του πυροβολικού. Δια να ενεργήση το πυροβολικόν εδέησε να κατασκευασθώσι δρόμοι υπό του μηχανικού, αναπτύξαντος αξιοθαύμαστον και επιτυχή δραστηριότητα. Επί πλέον καθ’ όλον το μήκος των δύο τούτων μετώπων ο εχθρός ημύνετο εν αριθμητική ισότητι ισοδυνάμως. Είς τινα δε σημεία και εν υπεροπλία.
Αι λεπτομέρειαι περί ανδρείας των ημετέρων καθ’ όλην την έκτασιν του αγώνος συγκινεί την ψυχήν διά της ευγενεστέρας υπερηφανείας. Έκαστος αξιωματικός, έκαστος οπλίτης ήτο είς ήρως. Οι στρατιώται ικέτευον τους αξιωματικούς να μην εκτίθενται εις την πρώτην γραμμήν, οι δε αξιωματικοί ματαίως παρώτρυνον τους στρατιώτας να προχωρούσι προκαλυπτόμενοι. Εν τώ πυρετώ της εφόδου η προέλασις αυτών ήτο η τελευταία σκέψις πάντων.»
(Γραφείον Στρατιωτικών πληροφοριών).
Στις 10.30 το πρωί της 21ης Ιουνίου ανυψώνεται η γαλανόλευκος στο Κιλκίς.
Η πολύνεκρη Μάχη του Κιλκίς συνετέλεσε καθοριστικά στο τελικό αποτέλεσμα των Βαλκανικών πολέμων, που επικυρώθηκε με την υπογραφείσα Συνθήκη Ειρήνης του Βουκουρεστίου στις 28 Ιουλίου / 10 Αυγούστου 1913, και την οιονεί συμπληρωματική ελληνο-τουρκική Συνθήκη των Αθηνών την 1η / 14η Νοεμβρίου του ιδίου έτους.
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι συνιστούσαν σαφώς δύο από τις τελευταίες εκφάνσεις του Ανατολικού Ζητήματος, μιας και οδήγησαν στον κατακερματισμό του μεγαλύτερου τμήματος της ευρωπαϊκής Τουρκίας, θέτοντας έτσι τις βάσεις και για μεταγενέστερες εδαφικές ρυθμίσεις και γεωπολιτικές ανακατατάξεις, ο απόηχος των οποίων φτάνει ως τις μέρες μας. Οι εδαφικές εκκρεμότητες της Συνθήκης του Βουκουρεστίου διευθετήθηκαν αργότερα με την Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, υπό το βάρος της Καταστροφής του 1922.
Αν συμμεριστούμε προς στιγμή, την άποψη του ιστορικού κοινωνιολόγου Charles Tilly, ότι ο πόλεμος φτιάχνει τα κράτη και τα κράτη φτιάχνουν τα έθνη, το πρόβλημα της καθυστέρησης του εκσυγχρονισμού στα Βαλκάνια, και της απόκτησης σύγχρονων, ισχυρών, γραφειοκρατικών και συγκεντρωτικών κρατών στην περιοχή, είχε να κάνει με την έλλειψη μεγάλων και μαζικών πολέμων μέχρι τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
Με άλλα λόγια, οι πρώτοι σύγχρονοι πόλεμοι στη Βαλκανική, που σηματοδοτούν το πέρασμα στη νέα εποχή, είναι οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, με την τεράστια πολεμική κινητοποίηση των εμπλεκόμενων στρατών, τις αιματηρότατες μάχες με τους χιλιάδες νεκρούς και την προσφυγοποίηση και κακοποίηση χιλιάδων αλλοεθνών αμάχων. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι ήταν οι πρώτοι πραγματικοί ευρωπαϊκοί πόλεμοι των βαλκανικών λαών και, υπό αυτή την έννοια, σηματοδότησαν τον όποιο επιτυχή «εξευρωπαϊσμό» της περιοχής.
Ως αποτέλεσμα των δύο Βαλκανικών Πολέμων, η ελληνική επικράτεια σχεδόν διπλασιάστηκε σε έκταση, με άμεση παρεπόμενη συνέπεια την εξασφάλιση σημαντικών στρατηγικών πλεονεκτημάτων για την χώρα σε σχέση με τον ανταγωνισμό των γειτόνων της. Η πρόσκτηση των νέων εδαφών ενίσχυαν αποφασιστικά τη γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας. Το ελληνικό κράτος ανεδεικνύετο πλέον σε σημαντική συνιστώσα της διαμόρφωσης των ισορροπιών ισχύος, όχι μόνο στη χερσόνησο του Αίμου, αλλά και στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Μεσογείου.
Η συνομολόγηση της Συνθήκης του Βουκουρεστίου υποδηλώνει μια καίρια τομή στην εξέλιξη της αλυτρωτικής πολιτικής, η οποία δεν εντοπίζεται σε μόνη, ή καθεαυτή, την πρόσκτηση εκτεταμένων εδαφών. Η σημασία της είναι, ακόμη, συναρτημένη με το μεταβολισμό της ελλαδικής εθνικής ιδέας, ως ενιαίας εθνικής στρατηγικής, στους κόλπους του αλύτρωτου ελληνισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέχρι τα ακρότερα όριά του
Μέσα σε διάστημα λίγων μόνο μηνών η Ελλάδα είχε πραγματοποιήσει σημαντικό μέρος του αλυτρωτικού προγράμματος που ευαγγελίζονταν οι οπαδοί της Μεγάλης Ιδέας, εξασφαλίζοντας τα εδαφικά εφαλτήρια για την πραγματοποίηση του ακόμα πιο φιλόδοξου - αλλά τελικά μοιραίου - άλματος προς τα δυτικά παράλια της Ιωνίας.
Ο Έλληνας αφήνει πίσω του τη χρεοκοπία του 1893 και την ταπείνωση του 1897, και βρίσκεται στη θέση του θριαμβευτή, αποδεικνύοντας ότι η προσεκτική προετοιμασία, η συνετή διαχείριση, η εξασφάλιση της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης στο εσωτερικό ως προς τον επιδιωκόμενο στόχο, η προσεκτική στάθμιση των στρατηγικών δεδομένων και η επιδέξια εκμετάλλευση της διεθνούς συγκυρίας αποτελούσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την επίτευξη οποιουδήποτε μακρόπνοου σχεδίου. Ήταν οι πρώτοι νικηφόροι πόλεμοι στην ιστορία του ελληνικού κράτους, αλλά και οι πρώτοι που είχαν κηρυχθεί με απόφαση της υπεύθυνης πολιτικής ηγεσίας της χώρας και όχι ως απόρροια ανεύθυνων ιαχών του μαζικού θυμικού.
Στις δύο αυτές βαλκανικές συρράξεις αναδείχθηκαν δύο προσωπικότητες της ελληνικής ιστορίας.
Ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, οι οποίοι πιστώνονται εξίσου το νικηφόρο αποτέλεσμα.
Ο πρώτος, ως πολιτικός με σπάνια οξυδέρκεια, απέδειξε την εξαιρετική διπλωματική του δεινότητα, η οποία, συνδυαζόμενη με τις νίκες των ελληνικών όπλων στα πεδία των μαχών, υπήρξε παράγων αποφασιστικής σημασίας για την εξασφάλιση των μέγιστων δυνατών εδαφικών κερδών για την Ελλάδα.
Ο δεύτερος, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ως στρατιωτικός ηγέτης των Βαλκανικών Πολέμων, απέκτησε μέσα από την πολεμική του δράση το 1912-1913 σχεδόν θρυλική διάσταση για μέγιστο μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης. Και μόνο το όνομα του στρατηλάτη διαδόχου και κατόπιν βασιλιά αρκούσε για να ανασύρει από το συλλογικό εθνικό υποσυνείδητο μύθους και προσδοκίες που συνοδεύουν την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Οι καταπληκτικές επιτυχίες του Ελευθερίου Βενιζέλου στη διπλωματική κονίστρα, έτειναν να του ενισχύσουν όχι απλώς την απόλυτη πίστη στις - πράγματι εξαιρετικές - ικανότητές του, αλλά παράλληλα και την πεποίθηση για το αλάθητο της κρίσης του.
Το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος είχε ηγηθεί προσωπικά των στρατιωτικών επιτυχιών των δύο Βαλκανικών Πολέμων και είχε έρθει, την ώρα της αναμέτρησης με τον εχθρό, σε άμεση επαφή με τους απλούς στρατιώτες, εμπέδωσε την αντίληψή του για την αδιαμεσολάβητη σχέση του με τον ελληνικό λαό, με ότι αυτό συνεπάγεται στη διαμόρφωση των σχέσεών μεταξύ Πολιτειακής και υπεύθυνης Πολιτικής ηγεσίας.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ και σ’ ένα αξιομνημόνευτο γεγονός που ήλθε να συμπληρώσει τον στρατιωτικό θρίαμβο. Κι αυτό δεν έλαβε χώρα σε πεδίο μάχης αλλά στο ναό της Δημοκρατίας, στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
Την ίδια εκείνη ημέρα, και αμέσως μετά την απελευθέρωσης του Κιλκίς, την κλαγγή των όπλων διαδέχεται ο πολιτικός λόγος της εποχής.
Το απόγευμα της Παρασκευής 21 Ιουνίου 1913 επαναλειτουργεί, έστω και καθυστερημένα εξαιτίας των εξελίξεων που οδήγησαν στην έναρξη του Β´ Βαλκανικού Πολέμου, το Ελληνικό Κοινοβούλιο, που είχε αναστείλει τη λειτουργία του λόγω των προηγηθεισών εορτών του Πάσχα της χρονιάς εκείνης.
Διαβάζοντας τα πρακτικά της Βουλής, διαπιστώνουμε ότι επρόκειτο, όπως ήταν φυσικό, για μια συνεδρίαση άκρως πανηγυρική. Στο βήμα συναντήθηκαν εν ομονοία όλοι οι τότε πολιτικοί αρχηγοί εξυμνούντες το θαύμα. Παρόντες όλοι οι Βουλευτές, και πλήθος κόσμου στα θεωρεία. Μοναδικός απών ο Αρχηγός του Ελληνικού Στρατού, ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος ο οποίος έπρεπε να παραμείνει στο πεδίο της μάχης συντονίζων την καταδίωξη του Βουλγαρικού Στρατού μετά την ήττα που υπέστη στο Κιλκίς. Η αδυναμία αυτή αντιμετωπίστηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, όταν ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, πριν κατέλθει του βήματος της Βουλής, ανέγνωσε διάγγελμα του Ανώτατου Άρχοντος προς τον Ελληνικό Λαό, μετά το τέλος του οποίου τόνισε:
«Εις τας ζητωκραυγάς του Βασιλέως υπέρ του Λαού και του Έθνους, νομίζω ότι πρέπει να ανταποκριθή η αντήχησις εν τή Βουλή υπέρ του Βασιλέως, του Στρατηλάτου και των Στρατών Αυτού». Στο σημείο αυτό ο πρακτικογράφος αναφέρει: «Πάντες οι Βουλευταί εγείρονται όρθιοι και ζητωκραυγάζουν υπέρ του βασιλέως και του στρατού, με παρατεταμένα χειροκροτήματα εκ της αιθούσης και των θεωρείων».
Με τον τρόπο αυτό, ο Ανώτατος Άρχων, μέσα από το στόμα του Πρωθυπουργού, συμμετέχει στην πανηγυρική συνεδρίαση της Βουλής συνεχώς επευφημούμενος με την προτροπή του τελευταίου.
Εικόνα απόλυτης σύμπνοιας και συνεννόησης του Πολιτειακού Παράγοντος με τον Πολιτικό κόσμο της χώρας. Μια ελπιδοφόρα εικόνα, αντάξια των αγώνων και των θυσιών του ελληνικού λαού.
Έτσι λοιπόν, η 21η Ιουνίου 1913 ήταν μια μέρα νίκης εν όπλοις και πολιτικής σύμπνοιας εν πολιτική συμπεριφορά των ηγετών του Ελληνικού Λαού, και σαν τέτοια μπορούμε να την εορτάζουμε και να την μνημονεύουμε, υποδεικνύοντας την πολιτική συνεννόηση ως τον μοναδικό οδηγό χάραξης μιας εθνικής εξωτερικής πολιτικής, που θα κληθεί να απαντήσει με αποφασιστικότητα στον συνεχιζόμενο προκλητικό νεοοθωμανικό αναθεωρητισμό της πολιτικά οπισθοδρομούσας Τουρκίας.
Δυστυχώς, παρά την, εκ μέρους μας, διαρκώς δηλούμενη πρόθεση για ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία στο πλαίσιο της μεγάλης ευρωπαϊκής μας οικογένειας, ο εξ ανατολών γείτονάς μας καθημερινά επιδιώκει την ένταση ως διπλωματική διέξοδο των εσωτερικών πολιτικών του αδιεξόδων.
Η ιστορία διδάσκει, ότι η ενδεδειγμένη απάντηση στις προκλήσεις μεταξύ κρατών προϋποθέτει ψυχραιμία, νηφαλιότητα και εσωτερική συναίνεση. Το πολιτικό μας σύστημα, ενδυναμωμένο πλέον και από την εμπειρία της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, διαθέτει τα πολιτικά εργαλεία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της γειτονικής διπλωματικής αφροσύνης.
Το επιχείρημα και η συνεννόηση, χωρίς να ακυρώνουν ή να υποβαθμίζουν τον πολιτικό διάλογο σε προσχηματική διαδικασία, αποτελούν συνειδητοποίηση εθνικού καθήκοντος.
Στο χέρι μας είναι να το καταφέρουμε!
Βιβλιογραφία
1. «Η ανάπλασις της Ευρωπαϊκής Ανατολής – Βαλκανικοί Πόλεμοι και Γαλλικός Τύπος» της Αρετής Τούντα – Φεργάδη.
2. «Θέματα Ελληνικής Διπλωματικής Ιστορίας 1912 – 1914» της Αρετής Τούντα – Φεργάδη.
3. «Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης 1821 – 1923» του Αντώνη Κλάψη.
4. «Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική 1900 – 1945» (τόμος Α’) του Κωνσταντίνου Σβολόπουλου.
5. «Πολιτική Ιστορία της Νεωτερας Ελλάδος» (τόμος Γ’) του Σπύρου Μαρκεζίνη.
6. Εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» του 1913.
7. Πρακτικά της Βουλής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.