Γράψε… λάθος! Ο μύθος του Hellenic Quest (β΄ μέρος)

Γράφει ο Σπύρος Καρτσώνης

Ο μύθος του Hellenic Quest, του προγράμματος ηλεκτρονικής εκμάθησης της ελληνικής, στην πραγματικότητα δεν είναι ένας μύθος, αλλά πολλοί μύθοι μαζί, μια συλλογή, θα λέγαμε, από μύθους, που αρχικά μάλλον ξεκίνησε (περί το 1997-98) με τον τίτλο ‘‘Ελληνικά - γλώσσα άνευ ορίων’’. Από εκεί και μετά άρχισε να διαδίδεται και να ανασκευάζεται, με τη δημοσίευσή του στην αρχή σε άγνωστα έντυπα, αλλά στη συνέχεια σε έγκριτες εφημερίδες και δικτυακές πύλες (στη ‘‘Μεσόγειο’’ της Κρήτης, στο in.gr, στην ‘‘Ημερησία’’, στο ενημερωτικό δελτίο του ΤΕΕ, στοδελτίο της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, σε περιοδικό που εκδίδει η πρεσβεία μας στην Ουάσιγκτον (!), σε άρθρα [‘‘Έθνος’’], σε εφημερίδα… ως θέμα έκθεσης κ.λπ.). Ακόμη και ο -το 2008- υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Ευριπίδης Στυλιανίδης, για να αποδείξει τη σπουδαιότητα της ελληνικής γλώσσας, αναπαρήγαγε το μύθο κατά τη διάρκεια ομιλίας του και απέσπασε πολλά επικριτικά σχόλια από τον Τύπο!

Και τώρα οι παρατηρήσεις μας (κυριότερη πηγή μας το βιβλίο του Νίκου Σαραντάκου ‘‘Γλώσσα μετ’ εμποδίων’’:

  

- Καμία αναφορά δεν υπάρχει στις σελίδες της Apple και του CNN αλλά και στον ειδικό Τύπο για το πρόγραμμα  Hellenic Quest. Γιατί άραγε; Απλώς, διότι πρόκειται για ένα ανύπαρκτο πρόγραμμα.

- Ο Τζον Σκάλι (John Sculley), δηλώσεις του οποίου αναφέρει το κείμενο, εδώ και πολλά χρόνια δεν είναι πρόεδρος της Apple. Ήταν πρόεδρος της Apple από το 1983 έως το 1993. Από τότε παραιτήθηκε και ανέλαβε ο ιδρυτής της Στιβ Τζόμπς (Steve Jobs), που ως γνωστόν πέθανε πριν από 3 χρόνια.

- Στο κείμενο γίνεται διάκριση μεταξύ ‘‘νοηματικών’’ και ‘‘σημειολογικών’’ γλωσσών. Αν και η ορολογία είναι επιστημονικοφανής το σχετικό απόσπασμα δε στέκει. Κατ’  αρχάς να τονίσουμε ότι στη γλωσσολογία ‘‘νοηματική’’ γλώσσα είναι η γλώσσα των κωφών. Έπειτα: Υπάρχει σύγχυση μεταξύ ετυμολογίας και σημειολογίας. Το ότι η λέξη ‘‘γεωμετρία’’ προέρχεται από το ‘‘γη’’ και το ‘‘μετρώ’’ δε σημαίνει ότι μόνον τα ελληνικά έχουν ‘‘πρωτογένεια’’. Στα γερμανικά, για παράδειγμα, η λέξη τηλεόραση λέγεται ‘‘Fernsehen’’, από το ‘‘Fern’’, που σημαίνει ‘‘μακριά’’ και το ‘‘sehen’’, που σημαίνει ‘‘βλέπω’’.  Άρα, όση ‘‘πρωτογένεια’’ έχουν τα ελληνικά έχουν και τα γερμανικά (επί τη ευκαιρία: η ετυμολογία της λέξης ‘‘άνθρωπος’’ είναι αβέβαιη, με μεγάλη πιθανότητα να προέρχεται από το άνδρ-ωπος = αυτός που έχει όψη ανδρός. Και βέβαια λέξη ‘‘οπωπάς’’ δεν υπάρχει).

- Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές καταλαβαίνουν πρωτογενώς μία και μόνη γλώσσα: τον κώδικα μηχανής (machine code), μία σειρά από δυαδικά ψηφία, δηλαδή μόνο το 0 και το 1, ας πούμε 0010 1000 1100 0010. Για να μπορούν να την καταλαβαίνουν και οι άνθρωποι έχουν φτιαχτεί οι λεγόμενες γλώσσες προγραμματισμού.

- Σχετικά με τα προγράμματα ‘‘Ίβυκος’’, ‘‘Γνώσις’’ και ‘‘Νεύτων’’, που δήθεν «αναπαριστούν τους λεκτικούς τύπους της Ελληνικής σε ολοκληρώματα και σε τέλεια σχήματα παραστατικής, πράγμα που αδυνατούν να κάνουν για τις άλλες γλώσσες»: ‘‘Ίβυκος’’ υπάρχει, αλλά δεν είναι πρόγραμμα, παρά μόνον ένας παλιός υπολογιστής, που τον χρησιμοποιούσαν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 για την αποθήκευση κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στο Thesaurus Linguae Graecae (TLG). Και το ‘‘Νεύτων’’ όμως δεν είναι πρόγραμμα αλλά ένας υπολογιστής τσέπης (Newton), που κυκλοφόρησε από την Apple το 1993 με σκοπό να αναγνωρίζει χειρόγραφα στα αγγλικά, αλλά λόγω εμπορικής αποτυχίας (προβλήματα στην αναγνώριση χειρογράφων και υψηλή τιμή) σταμάτησε η παραγωγή του το 1998. Όσο για το ‘‘Γνώσις’’ ή κάτι ανάλογο συμβαίνει ή αναφέρεται στο σύστημα ‘‘Gnosis’’, που σχεδιάστηκε από πανεπιστήμιο της Χιλής και αναπτύχθηκε με hard-ware Apple Macintosh Plus.

- Φυσικά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα το ότι Άγγλοι επιχειρηματίες προτρέπουν τα ανώτερα στελέχη τους να μάθουν (αρχαία) ελληνικά. Δεν αληθεύει επίσης το ότι την προτροπή αυτή την κάνουν και Ιάπωνες επιχειρηματίες ή ο ίδιος ο Μπιλ Γκέιτς, όπως βλέπουμε σε άλλες παραλλαγές του κειμένου.

- Ο καθηγητής Μπρούνερ ήταν ο πρώτος διευθυντής του TLG, δεν ήταν όμως καθηγητής ηλεκτρονικής αλλά κλασικής φιλολογίας. Ο καθηγητής Πάκαρντ ανέπτυξε μία μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε στους Η/Υ για την επεξεργασία κυρίως των πολυτονικών ελληνικών κειμένων. Ουδεμία σχέση είχαν, βεβαίως, και οι δύο με το… Hellenic Quest.

- Τα περί 6 εκατομμυρίων λέξεων και 78 εκατομμυρίων λεκτικών τύπων της ελληνικής δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα, η οποία, όσο και να μη μας αρέσει είναι η εξής: λίγο πάνω από τις 200.000 οι λέξεις-λήμματα και λίγο πάνω από το 1.500.000 οι λεκτικοί τύποι (θα μιλήσουμε στο επόμενο σημείωμα με περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό).

- Ακόμη, δεν αληθεύουν και τα περί Ισπανών (ή Βάσκων) ευρωβουλευτών που ζητούν να καθιερωθεί η ελληνική ως επίσημη γλώσσα της Ε.Ε. Κι εδώ κάπως αλλιώς έχουν τα πράγματα (και αυτό το θέμα θα το εξετάσουμε σε άλλο σημείωμα).

Και τώρα το ερώτημα: Υπάρχει κόκκος αλήθειας στο Hellenic Quest; Ναι, ο εξής: Κυκλοφορεί ένα πρόγραμμα εκμάθησης της αγγλικής (και όχι της ελληνικής) γλώσσας, που λέγεται English (και όχι Hellenic) Quest  2000. Το πρόγραμμα αυτό στην αρχική του έκδοση ήταν για υπολογιστές Mac (να η σχέση με την Apple) και χρησιμοποιεί για την εκμάθηση πολυμέσα, μεταξύ άλλων και δελτία ειδήσεων του CNN (να η σχέση με το CNN).

 Τελειώνοντας: Όσο και να θέλαμε να μην είναι μύθος τα ανωτέρω, πρέπει να έχουμε στο νου μας τη ρήση του Σολωμού: «Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό». Άλλωστε κανείς δεν αμφισβητεί ότι η ελληνική γλώσσα, που μιλιέται εδώ και 3.000 χρόνια χωρίς διακοπή, είναι μια γλώσσα όμορφη, άρτια, εκφραστική, ευέλικτη, καλλιεργημένη, με μεγάλη ζωντάνια και τεράστια αφομοιωτική δύναμη, που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και της πιο βαθιάς πνευματικής λειτουργίας. Δε χρειαζόμαστε λοιπόν μύθους για να αποδείξουμε την αξία της. Απλώς έχουμε την υποχρέωση να τη χρησιμοποιούμε με σεβασμό και καλαισθησία, να την αγαπάμε και να την προστατεύουμε.

kartswnhs@gmail.com