Act Business Center

Act Business Center

Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2014

20 χρόνια μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων: Μια αποτίμηση…

Του Βλάση Αγτζίδη
Είκοσι χρόνια μετά την αναγνώριση από τη Βουλή των Ελλήνων της Γενοκτονίας στον μικρασιατικό Πόντο (και την καθιέρωση ως Ημέρας Μνήμης της 19ης Μαίου) και 15 χρόνια μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας στο σύνολο της Μικράς Ασίας (και την καθιέρωση ως Ημέρας Μνήμης της 14ης Σεπτεμβρίου), οι μόνοι που υποστηρίζουν τη συγκεκριμένη εκδοχή της Ιστορίας είναι κάποιοι λίγοι προσφυγικής καταγωγής ιστορικοί.
Η συντριπτική κοινότητα των επιστημόνων ιστορικών αγνοεί εντελώς αυτά τα ιστορικά γεγονότα ή κρατά μια επιφυλακτική στάση, ενώ αναπτύσσεται και η τάση της δημόσιας αμφισβήτησης.

Ενώ έως τώρα η αμφισβήτηση προερχόταν κυρίως από περιθωριακούς κύκλους (Νακρατζάς, Τρεμόπουλος, Κωστόπουλος, Ταχματζίδης, Νάσος Θεοδωρίδης κ.ά.) τελευταία υπάρχει μια δημόσια αμφισβήτηση από επιστήμονες ιστορικούς που επηρεάζουν ένα σημαντικό μέρος των Νεοελλήνων ιστορικών. Η δημόσια έκφραση αυτής της θέσης συμβαδίζει με μια ευρύτερη τάση υποτίμησης της Γενοκτονίας που συνέβη στην Ανατολή κατα όλων των χριστιανικών ομάδων (Αρμενίων, Ελλήνων της Ανατολής, Ασσυροχαλδαίων) και εκφράστηκε με την πρόσφατη απόφαση του ΕΔΑΔ (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων).

Η Άρνηση της Γενοκτονίας των υπόλοιπων θυμάτων;
Ο “οργανωμένος” χώρος του προσφυγικου ελληνισμού, κυρίως ο ποντιακός, δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα που υπάρχει στον αληθινό κόσμο. Λειτουργεί περιωρισμένος μέσα στο περιφρουρημένο γκέτο, αναπαράγοντας μικροεξουσίες ανταγωνιστικών ομάδων, αναμασώντας θεωρίες και ιδεολογήματα που αξίζουν μόνο για εσωτερική κατανάλωση, ενώ αναπτύσσει και προβάλλει ακόμα και περιθωριακές αντιιστορικές δοξασίες, σε λάθος πλαίσιο και με φανταστικούς αριθμούς. Προσπαθεί μέσα από την αποκλειστική «οικειοποίηση του πόνου και της Γενοκτονίας» να αποκόψει τα γεγονότα του Πόντου από το ευρύτερο ιστορικό τους πλαίσιο και να τα παρουσιάσει ως μια μοναδική διαδικασία που συνέβη εις βάρος του ποντιακού ελληνισμού.

Η παράβλεψη των άλλων μερών της ίδιας Γενοκτονίας του ελληνισμού της Ανατολής (Ιωνία, Βιθυνία, Ανατολική Θράκη) είναι μια συνειδητή και απεχθής πράξη Άρνησης της Γενοκτονίας. Αναπαράγει το ίδιο λάθος που κάνουν αρκετοί Εβραίοι και Αρμένιοι ακτιβιστές, οι οποίοι αναδεικνύουν τη μοναδικότητα της δικής τους εμπειρίας. Και στην περίπτωση αυτή του «οργανωμένου» ποντιακού κινήματος και «επιφανών» ακτιβιστών του, ισχύει αυτούσια η κατηγορία που διατύπωσε κατά Αρμενίων ακτιβιστών η Thea Halo για τις προσπάθειες οικειοποίησης της Γενοκτονίας από ένα μόνο από τα θύματα: «Είναι πραγματικά λυπηρό το γεγονός ότι ακτιβιστές του 20ου αιώνα, οι οποίοι εργάστηκαν τόσο σκληρά για να γνωστοποιηθεί η γενοκτονία… σε όλο το κόσμο, παρέλειψαν να αναφέρουν τους πάσχοντες συντρόφους τους. Ουσιαστικά δεν ήταν απλώς μια παράλειψη, αλλά ένα πραγματικό σχέδιο αποκλεισμού και άρνησης.»

Η διαχείριση μεγάλων ζητημάτων
Μεγάλα ζητήματα όπως η Ανταλλάξιμη Περιουσία, το νεοπροσφυγικό ζήτημα, η ανάπτυξη των ποντιακών κοινοτήτων των μετασοβιετικών χωρών, η δημιουργία τμημάτων μελέτης του προσφυγικού ελληνισμού στο πανεπιστήμιο κ.ά. δε φαίνεται να τον απασχόλησαν σε βάθος.

Αρκείται σε μια υποτονική διαχείριση -χωρίς ιδιαίτερη διεκδίκηση και αναφορά σε ενοχλητικά για την εξουσία ζητήματα- η οποία εξασφαλίζει στις επικυρίαρχες ελίτ, τις καλές σχέσεις με τους τοπικούς βουλευτές και πολιτευτές, δίνοντας μια ψευδαίσθηση εξουσίας και ισχύος.

Ουδέποτε επένδυσε, τουλάχιστον σε δευτεροβάθμιο επίπεδο, στη δημιουργία μιας νέας γενιάς επιστημόνων που θα μπορούσαν να σταθούν ισότιμα στο σύγχρονο διεθνές επιστημονικό περιβάλλον και να επηρεάσουν την κοινότητα των ιστορικών ή των ανθρωπολόγων ή των κοινωνιολόγων.

Ουδέποτε προκάλεσε τη συγκρότηση πραγματικών επιστημονικών συνεδρίων -πλην αυτών που διοργάνωσε η νεολαία- όπου τουλάχιστον οι προσφυγικής καταγωγής ιστορικοί θα εξετάσουν και θα θέσουν υπό το φως μιας αντικειμενικής ανάλυσης τα μεθοδολογικά προβλήματα που προκύπτουν και σχετίζονται με το ιστορικό γεγονός της Γενοκτονίας. Ακόμα και τα ελάχιστα επιστημονικά συνέδρια που διοργανώθηκαν παρέμειναν απελπιστικά μακριά των επιστημονικών κέντρων.

Γιατί τέτοιος ανορθολογισμός;
Μια ερμηνεία που μπορεί να δοθεί, είναι ότι ειδικά ο ποντιακός χώρος αλλοτριώθηκε από τον τοπικισμό, με αποτέλεσμα να μην αντιλαμβάνεται το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, ούτε την ανάγκη υιοθέτηση του ενιαίου αφηγήματος που να αφορά όλες τις προσφυγικές ομάδες του 1922. Η διάλυση στις αρχές της πρώτης 5ετίας του νέου αιώνα της ομάδας που οδήγησε τον ποντιακό χώρο σ’ ένα αντιιστορικό τοπικισμό θα συνοδευτεί από το σταμάτημα κάθε ιδεολογικού προβληματισμού -ακόμα και δημιουργικών συγκρούσεων- πάνω στην πραγματική ιστορία. Οι συγκρούσεις εντός του ποντιακού χώρου θα πάψουν να έχουν ιδεολογική αφετηρία και θα μετατραπούν σε διεκδίκηση επιρροής και εξουσίας. Στο πλαίσιο αυτό θα αντιμετωπιστεί και η ίδια η Ιστορία. Η αναφορά στη Γενοκτονία δεν θα εκφράζει πλέον μια πραγματική ανάγκη και έννοια για τη δικαίωση των θυμάτων και την καταχώρησή της ως μελανή σελίδα στην πανανθρώπινη ιστορία. Θα μετατραπεί σε εργαλείο ανάπτυξης σχέσεων με την κάθε εξουσία, τοπική ή κεντρική, για την καταξίωση προσωπικών ταπεινών συμφερόντων. Ακριβώς γι αυτό θα αναπαράγονται θέσεις που δεν απέχουν από το να χαρακτηριστούν ως θέσεις Άρνησης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Ανατολής, εφόσον τα πραγματικά θύματα της Γενοκτονίας φτάνουν και τις 800.000 (Μικρά Ασία -δηλαδή Πόντος, Ιωνία, Βιθυνία κ.α.- και Ανατολική Θράκη).

Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο της εργαλειακής χρήσης της ιστορίας από τις ηγεσίες του ποντιακού χώρου, για ίδιον ταπεινό όφελος, θα απαλειφθούν σελίδες της Ιστορίας που ενοχλούν τους εν δυνάμει “κομματικούς συμμάχους”. Τέτοια σελίδα της Ιστορίας αποτελούν οι σταλινικές διώξεις κατά της ελληνικής μειονότητας που πραγματοποιήθηκαν μετά το 1937 και κατέστρεψαν τις ελληνικές κοινότητες (ποντιακές και μαριουπολίτικες) της τ. Σοβιετικής Ένωσης.

Φυσικά, ανεξάρτητα από τις απόψεις τις στάσεις και τις συμπεριφορές των “ηγετικών ομάδων” η δραστηριοποίηση με σημαντικά αποτελέσματα συνεχίζεται. Σ’ αυτή την κατεύθυνση εκδόθηκε πρόσφατα στις ΗΠΑ το συλλογικό έργο The Genocide of the Ottoman Greeks (Melissa, Νέα Υόρκη), αλλά και τα «Πρακτικά»του Συνεδρίου του Σικάγο. Tη δυναμική του ιστορικού γεγονότος ανέδειξε το κορυφαίο Διεθνές επιστημονικό συνέδριο που έγινε στις Βρυξέλλες στις 20 και 21 Φεβρουαρίου 2014, οργανωμένο από τη Βασιλική Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Καλών Τεχνών του Βελγίου, με θέμα “Γενοκτονία και σφαγές των Ελλήνων της Μαύρης Θάλασσας: Το ζήτημα της αναγνώρισης των θυμάτων“. Να σημειωθεί ότι ουδέποτε κάποιο ελληνικό πανεπιστήμιο, ούτε φυσικά η Ακαδημία Αθηνών, έλαβαν αντίστοιχη πρωτοβουλία. Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της καχεξίας που χαρακτηρίζει την επίσημη ελλαδική πανεπιστημιακή προσέγγιση των θεμάτων που σχετίζονται με την ιστορία των Ελλήνων της Ανατολής, είναι το γεγονός ότι ούτε καν στην «πόλη των προσφύγων», στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει τμήμα που να μελετά αυτή τη σημαντική σελίδα της νεοελληνικής ιστορίας. Και ακόμα πιο απογοητευτικό είναι ότι ουδέποτε ο «οργανωμένος» χώρος αγωνίστηκε για την αναβάθμιση των σπουδών για τον ελληνισμό της Ανατολής.

Μπορεί να αλλάξει το κλίμα;
Υποστηρίζεται από αρκετούς ότι το αρνητικό αυτό κλίμα μπορεί να αλλάξει, αρκεί οι νέες ηγεσίες -και κυρίως της μεγαλύτερης ομοσπονδίας του ποντιακού χώρου (που συσπειρώνει 420 οργανώσεις)- να λειτουργήσουν περισσότερο ορθολογικά. Εάν αυτό συμβεί θα υπάρξει αλλαγή του κλίματος και θα διευρυνθεί η συνεργασία τόσο με τις άλλες ομοσπονδίες του ποντιακού χώρου όσο και με τις ομοσπονδίες του υπόλοιπου προσφυγικού ελληνισμού. Τα οφέλη από μια τέτοια εξέλιξη είναι προφανή: Καμιά εξουσία, όσο κυνική και να είναι, δεν μπορεί να αγνοήσει μια δύναμη που περιλαμβάνει περί τις 1000 κοινωνικές οργανώσεις.

Παρότι βέβαια οι σκεπτικιστές υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει δυνατότητα ανατροπής των εδραιωμένων ομάδων εξουσίας που βασίζονται πάνω σε μηχανισμούς ελέγχου της βάσης και αναπαράγουν την εξουσία τους μετατρέποντας σε γκέτο τον «οργανωμένο» χώρο, εντός του οποίου κυριαρχούν. Πιστεύουν ότι μόνο με μικρές ευέλικτες περιφερειακές ενώσεις μπορεί να αυξηθεί η κατά τόπους αποτελεσματικότητα και ότι ένα αποτελεσματικό πανελλαδικό δευτεροβάθμιο πρέπει να λειτουργεί με όρους αποκέντρωσης, σεβασμού και υποστήριξης της περιφερειακής έκφρασης. Κάτι που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποτρέψουν οι ομάδες που επιδιώκουν τον κεντρικό έλεγχο των ποντιακών συλλόγων μέσω από ένα ιεραρχικά δομημένο συγκεντρωτικό σχήμα, που στερεί κάθε ικμάδα από την περιφέρεια.

Όσον αφορά την παγκόσμια οργάνωση του ποντιακού ελληνισμού -που η έλλειψή της αναδείχθηκε πρόσφατα με την κρίση στην Ουκρανία και την άμεση απειλή που δέχτηκαν οι Έλληνες τόσο της Κριμαίας όσο και της Ανατολικής Ουκρανίας (Μαριούπολη, Ντονιέτσκ, Χάρκοβο κ.λπ.)- η πρωτοβουλία ανήκει στις ποντιακές ομοσπονδίες της Δύσης (Ευρώπης και ΗΠΑ-Καναδά), που καλούνται να πάρουν την πρωτοβουλία και εντίμως να διαφοροποιηθούν από τα όποια ψευδώνυμα, τάχα παγκόσμια, σχήματα. Να συνεννοηθούν με τις ομοσπονδίες των πρώην σοβιετικών χωρών, να συγκροτήσουν μια νέα και πραγματικά παγκόσμια οργάνωση, ξεπερνώντας τις ελλαδικές αγκυλώσεις, καθώς και τα πρόσωπα που με τους εγωισμούς τους υπονόμευσαν τις όποιες προσπάθειες είχαν γίνει έως τότε και βαρύνονται με τη διάλυση των παγκόσμιων δομών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.

Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.

Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.