Σεμινάρια σε θερινό σχολείο

Γράφει η Παναγιωτίδου Άννα-Μαρία*

Γεμάτη ενέργεια και θέληση για διάδοση και εφαρμογή όσων διδάχτηκα, επέστρεψα πριν μερικές ημέρες από το 1ο Θερινό Σχολείο του προγράμματος Pestalozzi (Pestalozzi Summer School 2013) που διοργανώθηκε για πρώτη φορά για στελέχη της εκπαίδευσης από το Συμβούλιο της Ευρώπης, στο μικρό χωριό Bad Wildbad της Γερμανίας. 

Ενέργεια και θέληση για μια καλύτερη διδασκαλία, για βελτιωτικές πράξεις που μπορούν να κάνουν τη ζωή όλων μας και κυρίως των παιδιών καλύτερη μέσα στο σχολείο. Με ένα στοίχημα στην καρδιά να προσπαθήσω κι ας είναι οι συνθήκες δύσκολες.

Δεν έχει νόημα ίσως για τους πολλούς να αναφερθώ στο παρόν με λεπτομέρειες για τα μαθήματα και τις δραστηριότητες που κάναμε στις περίπου 90 ώρες επιμόρφωσης. Μπορώ μόνο να πω πως και οι 8 μέρες ήταν πραγματικά γεμάτες. Γεμάτες με καθημερινές ώρες μαθήματος, γεμάτες με αξίες και ήθη, γεμάτες με αρχές δημοκρατίας, ισότητας, συνεργασίας, ομαδικότητας, ένταξης και συμμετοχής όλων. Εξάλλου αυτές οι αρχές και οι αξίες ήταν το κυρίως θέμα του Θερινού Σχολείου: «Κατανοώντας την ποικιλομορφία» ή πιο απλά «κατανοώντας το διαφορετικό».

Οι εκπαιδευτές και οι υπεύθυνοι του προγράμματος ήταν άριστα καταρτισμένοι και με ισχυρή μεταδοτικότητα, ευελιξία και καλή διάθεση, ενώ η προετοιμασία τους ήταν άψογα επαγγελματική, όπως επίσης και η ευγενικότατη και φιλική συμπεριφορά τους. 

Οι 8 ημέρες ήταν εντατικές με αρκετά πιεστικό πρόγραμμα και κύριο στοιχείο την άμεση πρακτική εφαρμογή. Όλα τα μαθήματα εστιάζονταν στο πώς θα έχουμε αισθητήρια ανοικτά για κατανόηση του διαφορετικού. Πώς στην πράξη (στη λειτουργία του σχολείου και με τον τρόπο διδασκαλίας μας) θα φροντίσουμε να αγκαλιάζονται όλοι οι μαθητές, να συμμετέχουν όλοι, να ακούγονται όλοι, να εκφράζονται όλοι, να είναι ίσοι όλοι, να ζουν δημοκρατικά όλοι – και προσοχή όχι ο καθένας μόνος του αλλά αυτοί οι όλοι σε συνεργασία μεταξύ τους! 

Μα θα σκεφτεί κανείς, «την ονειροπόλα, πού αναφέρεται;» Αυτή ήταν και η δική μου σκέψη κάποιες στιγμές εκεί. Εξέφρασα σε κάθε ευκαιρία τις αμφιβολίες μου για το υπό ποιες συνθήκες όλα αυτά τα ωραία είναι εφικτά. Διαπίστωσα όμως μερικά πράγματα και αυτά ακριβώς θέλω να μοιραστώ μαζί σας:

- Σχεδόν όλες τις χώρες που συμμετείχαν (ευρωπαϊκές και από το Μεξικό) υπάρχουν παρόμοια προβλήματα με αυτά της χώρας μας, λιγότερο ή περισσότερο. Σε μερικές η εκπαίδευση έχει ακόμη πιο σοβαρά προβλήματα, οι πληθυσμοί ζουν και αυτοί δύσκολα και η κοινωνική απαξίωση του εκπαιδευτικού – ακόμη και σε μερικές χώρες που εμείς θεωρούμε προηγμένες, ναι, υπάρχει και εκεί. 

Και για να ευθυμήσουμε και λίγο, το θέμα των διαδραστικών πινάκων; Αυτοί που ξαφνικά τοποθετήθηκαν στα σχολεία χωρίς να χρησιμοποιούνται όπως πρέπει μιας που δεν υφίσταται ευρέως τεχνογνωσία και χρόνος προσαρμογής; Λοιπόν συμβαίνει ακριβώς το ίδιο ακόμη και σε άλλες χώρες – ακόμη και στα Γερμανία.

- Όσο δύσκολες συνθήκες κι αν βιώνουμε (ως εκπαιδευτικοί) και όσο φτωχά μέσα κι αν διαθέτουμε, υπάρχουν απλοί, εύκολοι και ανέξοδοι τρόποι και τεχνικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε στη διδασκαλία μας για να προβάλουμε τις παραπάνω αξίες, με απώτερο σκοπό, όχι την ξερή ακαδημαϊκή γνώση, αλλά το να κάνουμε τους μαθητές μας να νιώσουν ότι ανήκουν στη σχολική κοινότητα – ειδικά στις δύσκολες μέρες που ζούμε.

- Πρέπει οπωσδήποτε να μεταφέρω τα λεγόμενα του Διευθυντή του προγράμματος Pestalozzi στο Συμβούλιο της Ευρώπης, όπως τα απηύθυνε σε παριστάμενους υπουργούς και πολιτικά πρόσωπα στο debate που έγινε στη διάρκεια του θερινού σχολείου, ακριβώς εκεί μπροστά στους περίπου 90 εκπαιδευτικούς της Ευρώπης. 

Είπε λοιπόν: «…Αν δούμε τον κόσμο γύρω μας, κάτι δεν πάει καλά! Η μόνη μας ευκαιρία είναι μέσα από τα σχολεία να κάνουμε τις διορθωτικές αλλαγές. Αλλά!, αν θέλουμε τα σχολεία μόνο για να αναπαράγουμε την υπάρχουσα τόσο λανθάνουσα και προβληματική κατάσταση, καλύτερα να μη διδάσκουμε αρχές δημοκρατίας, ισότητας, δικαιοσύνης στα σχολεία γιατί αυτά τα άτομα βγαίνοντας από το σχολείο θα έχουν αυτά τα ιδανικά σε μια κοινωνία που δεν τα δέχεται. 

Το να διδάσκεις για τη δημοκρατία στο σχολείο όταν ο υπόλοιπος κόσμος και η κοινωνία δε θέλει να αλλάξει, είναι μια ωρολογιακή βόμβα!» Δεν ξέρω για εσάς αλλά εγώ με αυτά τα λόγια, αναθάρρησα.

Στην ίδια τρίωρη συζήτηση ειπώθηκαν και άλλες πολύ χρήσιμες απόψεις όπως το ότι η αξιολόγηση της εκπαίδευσης πρέπει να γίνεται έχοντας κατά νου ότι τα σχολεία δεν είναι εργοστάσια παραγωγής παπουτσιών για να μετράμε ποσότητες!

 «Αν θέλουμε πραγματικά αποτελέσματα πρέπει α) κάθε σχολείο να αναλάβει τη δική του ρεαλιστική αποστολή, β) να δουλέψει το σχολείο σε αυτήν την κατεύθυνση για 3-4 χρόνια και μετά γ) να πάει ο ελεγκτής να δει τι έγινε; Τι πέτυχε το σχολείο; Μόνο τότε θα μπορείς να επέμβεις και η αξιολόγηση να έχει θετικά αποτελέσματα». Ειπώθηκε επίσης πως η χρήση της τεχνολογίας πρέπει να γίνεται με σύνεση και ισορροπία και όχι πιεστικά γιατί έτσι πρέπει.

Και για να επανέλθουμε στο σήμερα και στο εδώ, αναφερόμενη στις αλλαγές που συντελούνται σήμερα στο χώρο της εκπαίδευσης στη χώρα μας, θα ήθελα να μεταφέρω στους αναγνώστες, τους δύο κύριους λόγους που με κάνουν να τολμώ να γράφω αυτό το άρθρο, καταμεσής των καταιγιστικών επεμβάσεων στην παιδεία. 

Ο πρώτος λόγος είναι γιατί έχω ηθική υποχρέωση να προτρέψω τους συναδέλφους να επιχειρήσουν να συμμετάσχουν σε κάποιο από τα πολλά και γεμάτα γνώση και τροφή σεμινάρια Pestalozzi. 

Το γράφω όμως και γιατί επιθυμώ να πω πως παρόλο ότι έχω γεύση πικρίας για το γεγονός ότι σήμερα αντιμετωπιζόμαστε σαν «περισσεύματα», τα όσα έζησα στο θερινό σχολείο του Pestalozzi με βοήθησαν να ξεκαθαρίσω μέσα μου ότι οι ιδιότητες, τα χαρακτηριστικά, το υπόβαθρο και η αγάπη για μετάδοση, είναι βαθιά ριζωμένα στον εκπαιδευτικό, και οι όποιες συνθήκες δε μπορούν να αφαιρέσουν αυτή την εσωτερική υποδομή. Αυτό μπορεί να είναι το ψυχικό στήριγμά μας στα δύσκολα – αυτό έδωσε τέλος στην εσωτερική μάχη μέσα μου.

Κλείνοντας, γνωστοποιώ στους συναδέλφους πως στη διάθεσή τους βρίσκεται έκθεση για το θερινό σχολείο και πως είμαι και η ίδια διαθέσιμη για άμεσες εξηγήσεις.

Επιπλέον, σήμερα μας δίδεται μια ευκαιρία να καταθέσουμε τις απόψεις μας ως εκπαιδευτικοί. Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο που κυκλοφορεί με σκοπό τη συλλογή στοιχείων για την έκδοση της Διακήρυξης του Εκπαιδευτικού υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης. 

Στη διακήρυξη αυτή επιθυμείται να καταγραφούν τα Οράματα της εκπαίδευσης, οι Προϋποθέσεις και η Δήλωση Δεσμεύσεων όλων των εμπλεκομένων στα εκπαιδευτικά δρώμενα. Η συλλογή αυτών των απόψεων ενέχει και θέση εθελοντικής εργασίας για εμένα αφού παρακολούθησα και το σχετικό μάθημα στο θερινό σχολείο. Μπορείτε να επικοινωνήσετε και μαζί μου σχετικά με το ερωτηματολόγιο και τους σχετικούς συνδέσμους.

*Παναγιωτίδου Άννα-Μαρία
Πληροφορικός ΠΕ-19 και Υποδ/ντρια β’ στο 1ο Γυμνάσιο Κιλκίς
MSc Πληροφορικής
ann_apana@hotmail.com