Γιατί η «αξιολόγηση» οδηγεί στην κατηγοριοποίηση των σχολείων;

Γράφει ο Κώστας Σιδηρόπουλος

Μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Παιονίας & γραμματέας της Ένωσης Γονέων Κιλκίς

Με αφορμή τις διώξεις εκπαιδευτικών στο Κιλκίς, άνοιξε ξανά η συζήτηση για την αξιολόγηση και αν αυτή αναβαθμίζει ή όχι τα σχολεία.

Για να καταλάβουμε «πού πάει το πράγμα», θα χρειαστεί να επιστρέψουμε 25 χρόνια πίσω, για να δούμε «τι σχολείο» σχεδίαζαν από τότε να φτιάξουν οι κυβερνήσεις, η ΕΕ, ο ΟΟΣΑ, οι επιχειρηματικοί όμιλοι.

Θυμίζουμε δύο γεγονότα:

- Τη Λευκή και Πράσινη Βίβλο για την εκπαίδευση που βάζει τις βάσεις για τη σύνδεση του σχολείου με τις επιχειρήσεις και την τοπική διοίκηση.

- Τη Συνθήκη της Λισαβόνας που προωθεί την απαλλαγή του κεντρικού κράτους από το κόστος της εκπαίδευσης.

Αυτά τα είχαν στηρίξει στην Ευρωβουλή και τα έφεραν στην ελληνική βουλή για επικύρωση οι τότε κυβερνήσεις. Έτσι ξεκινήσαμε να ακούμε για «αποκεντρωμένο», «ανοιχτό» και «αυτόνομο» σχολείο. Αυτά, παρουσιάζονταν από τα χείλη των τότε υπουργών παιδείας (βλ. Αρσένης, Γιαννάκου, Διαμαντοπούλου, Αρβανιτόπουλος, Γαβρόγλου), όπως παρουσιάζονται σήμερα τα περί «αναβάθμισης» από τον Πιερρακάκη και πριν από την Κεραμέως.

Παράλληλα:

- Ο ΟΟΣΑ (1995) έβαζε θέμα «αποκέντρωσης της εκπαίδευσης».

- Η Κομισιόν (2018) έδινε συγχαρητήρια στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ που προχωράει την αυτονομία και την αξιολόγηση.

- Η Έκθεση Πισσαρίδη (2020) ανάμεσα σε άλλα θέτει ως πρόβλημα ότι το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών για την παιδεία είναι δημόσιες.

- Ο ΣΕΒ (2021) ζητούσε «θεσμική κατοχύρωση της αυτονομίας του σχολείου».

Αυτά τα γνώριζαν οι εκπαιδευτικοί και καταλάβαιναν πως δεν ενισχύουν ένα δημόσιο και δωρεάν σχολείο για όλα τα παιδιά, αλλά ένα σχολείο «κομματιασμένο», που ανάλογα με την τσέπη των γονιών και την εύρεση χορηγών, τα παιδιά θα μαθαίνουν ή δεν θα μαθαίνουν γράμματα.

Εξάλλου, υπήρχε η πείρα από εκπαιδευτικά συστήματα της ΕΕ, της Βρετανίας, των ΗΠΑ κ.ά., που εφάρμοζαν αυτές τις πολιτικές, και η όξυνση των ταξικών φραγμών, των ανισοτήτων και της μορφωτικής υποβάθμισης ήταν φανερά. Στα «κακά» και «φτωχά» σχολεία, οι μαθητές διδάσκονταν λιγότερα μαθήματα, χαμηλότερης ποιότητας βιβλία, συχνά ούτε καν από παιδαγωγούς. 

Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού είχε απαξιωθεί σε τέτοιο βαθμό που αξιολογούσαν αρνητικά τα σχολεία των φτωχογειτονιών για να απολύουν τους καλύτερα αμειβόμενους εκπαιδευτικούς και να προσλαμβάνουν φθηνότερους (ακόμα και με συμβάσεις μία μέρας). 

Μέσω της αρνητικής αξιολόγησης οδηγήθηκαν σχολεία στο κλείσιμο. Συχνά οι χορηγοί υποχρέωναν τους γονείς σε εθελοντική εργασία για να χρηματοδοτούν τα σχολεία. Τα παραδείγματα πολλά. 

Το αποτέλεσμα, όμως, ένα: ημιμορφωμένα παιδιά, διαλυμένες εργασιακές σχέσεις και καμία παιδαγωγική υπόσταση για τους εκπαιδευτικούς, εμπορευματοποιημένα σχολεία που τα χρηματοδοτούσαν οι γονείς ή κάποιοι επιχειρηματικοί όμιλοι που κοιτούσαν να εξασφαλίσουν το ανάλογο κέρδος από την «επένδυσή» τους, η οποία ούτε για πάντα διαρκούσε, ούτε όλα τα σχολεία αφορούσε.

Γι’ αυτό το λόγο οι εκπαιδευτικοί αντιδρούσαν και με τους αγώνες τους μπλόκαραν και καθυστερούσαν την εφαρμογή αυτής την πολιτικής.

Μπροστά σ’ αυτές τις δυσκολίες, το κράτος επιτάχυνε την προσπάθεια εφαρμογής της, την τελευταία 10ετία. Ακόμα και στο 3ο μνημόνιο (που ψήφισαν μαζί ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ κλπ) προβλέπονται συγχωνεύσεις σχολείων, αύξηση αριθμού μαθητών ανά τάξη, μείωση κρατικής χρηματοδότησης, μεταφορά επιπλέον αρμοδιοτήτων στους δήμους, αύξηση των συμβασιούχων εκπαιδευτικών, εφαρμογή αξιολόγησης κ.ά.). Ενώ επί ΣΥΡΙΖΑ, συνδέεται με την αξιολόγηση και η μονιμοποίηση.

Έτσι φτάνουμε στους ν. Κεραμέως της ΝΔ, με τους 48 δείκτες της αξιολόγησης, όπου οι βασικοί είναι: Η ικανότητα διαχείρισης των οικονομικών πόρων, η αποτελεσματική αξιοποίηση του προσωπικού, η αξιοποίηση των σχολικών υποδομών, η διαμόρφωση εκπαιδευτικού προγράμματος… και όλα αυτά με ευθύνη του κάθε σχολείου. Σ’ αυτό το πλαίσιο δίνεται βαρύτητα στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων αντί της ολόπλευρης μόρφωσης, στη βαθμολόγηση των σχολείων, στην αναζήτηση χορηγών.

Με λίγα λόγια…

Δεν μιλάμε για μία «αξιολόγηση» - αποτίμηση, ώστε να βελτιώνεται ο δάσκαλος και το εκπαιδευτικό σύστημα, στην κατεύθυνση της ικανοποίησης των μορφωτικών αναγκών των παιδιών.

Αν υπήρχε μια τέτοια προοπτική, θα είχε αυξηθεί η κρατική χρηματοδότηση, θα είχαν επισκευαστεί και συντηρηθεί τα σχολεία, θα είχαν κατασκευαστεί νέα, σύγχρονα και ασφαλή, θα προσλαμβάνονταν προσωπικό από την 1η Σεπτέμβρη, θα ήταν εξασφαλισμένες οι μεταφορές, θα υπήρχε πρόγραμμα επιμόρφωσης όλων των εκπαιδευτικών κ.ά. και το κράτος θα έλεγχε αυτούς τους δείκτες.

Αντίθετα, η αξιολόγηση έρχεται να παρουσιαστεί ως κάτι θετικό, σε μια περίοδο που όλες οι πτυχές της δημόσιας εκπαίδευσης υποβαθμίζονται με ευθύνη του κράτους, και ταυτόχρονα προωθείται η εμπορευματοποίησή της.

Θέλουν να αξιοποιηθεί ως εργαλείο που θα επιταχύνει την κατηγοριοποίηση και την αυτονομία των σχολείων. Τον ίδιο σκοπό έρχονται να υπηρετήσουν και τα πρότυπα, πειραματικά και Ωνάσεια σχολεία. Και, ταυτόχρονα, να επιβάλει «σιγή νεκροταφείου» ώστε ο εκπαιδευτικός να μην αντιδράει, να μην διεκδικεί, να διδάσκει ό,τι του υπαγορεύει η κάθε κυβέρνηση. Έτσι, εξηγείται γιατί σήμερα έχουμε διώξεις ακόμα και εκπαιδευτικών που μιλάνε στους μαθητές για τη γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού, εκπαιδευτικών που αναδεικνύουν τις ελλείψεις των σχολείων τους κ.ά.

Και επειδή αυτά τα σχέδια δεν γίνονται αποδεκτά, και ο «κοινωνικός αυτοματισμός» δεν πέρασε, η κυβέρνηση αξιοποιεί το τελευταίο της «όπλο», παραδεχόμενη την ήττα της. Τον εκφοβισμό και την προσπάθεια ποινικοποίησης της απεργίας.

Ο αγώνας των εκπαιδευτικών, λοιπόν, δεν αφορά αποκλειστικά τους ίδιους, αλλά πρωτίστως τους μαθητές και τα μορφωτικά τους δικαιώματα. Γι’ αυτό και βρίσκει τη στήριξη γονιών, μαθητών, άλλων εργαζόμενων, ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Γιατί είναι αγώνας για το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα του σχολείου. Γι’ αυτό και θα δυναμώσει ακόμα περισσότερο και θα πετύχει!