Η επιδημία της γενιάς μας: Διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας

Γράφει η Βασιλική Μαυρογονάτου

Οικονομολόγος – Ειδική Παιδαγωγός

Από πολλούς επιστήμονες έχει χαρακτηριστεί, ως επιδημία της γενιάς μας καθώς απαντάται σε μεγάλο ποσοστό των παιδιών πλέον. Τι είναι όμως η διάσπαση ελλειμματικής προσοχής; Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η διάσπαση προσοχής, η αφηρημάδα που έλεγαν κάποτε, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα. Επίσης,χαρακτηριστικά είναι η ανάρμοστη διαγωγή και η αντικοινωνική συμπεριφορά.

Τα αίτια της ΔΕΠ-Υ είναι καταρχήν κληρονομικά, σε ποσοστό 76%, η έκθεση σε τοξικούς παράγοντες, κάποιος τραυματισμός. Επιπλέον αρκετές έρευνες κατηγορούν το κάπνισμα και τη χρήση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της κύησης.

Τα συμπτώματα είναι αρκετά, ωστόσο είναι πολλές οι φορές που μας οδηγούν σε λανθασμένο συμπέρασμα, λόγω των κοινών χαρακτηριστικών με τη δυσλεξία ή λόγω της ελλιπούς κατάρτισης του εκπαιδευτικού. Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ αντιμετωπίζουν δυσκολία συγκέντρωσης, δύσκολα ολοκληρώνουν ότι ξεκινούν. Παρασύρονται εύκολα, αν τους δοθεί η ευκαιρία για διασκέδαση και παιχνίδι και αποφεύγουν εργασίες που απαιτούν προσπάθεια. Πολύ συχνά χάνουν πράγματα και δεν αποκρίνονται άμεσα όταν τους καλείς.

Στην παιδική ηλικία συναντάμε ανωριμότητα στην συμπεριφορά και στην προσοχή. Ένα δεκάχρονο συμπεριφέρεται συνήθως σαν επτάχρονο. Επιπρόσθετα, τα παιδιά αυτά δεν ικανοποιούνται με τα δώρα τους και τα παιχνίδια τους για αρκετή ώρα. Τα παρατούν πολύ εύκολα ή και τα καταστρέφουν. Αδυνατούν να περιμένουν τη σειρά τους στο παιχνίδι.

Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό, όπως προανέφερα είναι η παρορμητικότητα. Στο σχολείο κάνουν λάθη απροσεξίας, κοιτάζουν το παράθυρο και ταξιδεύουν. Ο εκπαιδευτικός πολύ δύσκολα μπορεί να του κρατήσει την προσοχή, ιδιαίτερα όταν γράφει κάτι στον πίνακα. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ δεν σκέφτονται τις συνέπειες των πράξεών τους και απαντούν σε ερωτήσεις πριν καν ολοκληρωθούν.

Η συμπεριφορά τους φαίνεται αρκετές φορές αγενής ή εγωκεντρική, πράγμα το οποίο τους δυσκολεύει στο να διατηρήσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Από γονείς και εκπαιδευτικούς χαρακτηρίζονται ως νευρικά, αφού κουνούν τα χέρια τους ή τα πόδια τους, στριφογυρνούν ή σηκώνονται από τη θέση τους.

Τα παιδιά αυτά ηρεμούν, ύστερα από πίεση ή όταν πραγματικά έχουν εξαντληθεί σωματικά. Νοητικά τα παιδιά αυτά δεν έχουν κάποια υστέρηση. Μπορεί μόνο να έχουν κάποιες σχολικές ελλείψεις λόγω της απουσίας συγκέντρωσης. Συχνά υστερούν στις αθλητικές δραστηριότητες γιατί είναι λίγο άγαρμπα, σκοντάφτουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις κυρίως στα αγόρια, όπου το σύνδρομο αυτό συναντάται πιο συχνά, μπορεί να υπάρξει καθυστέρηση στον προφορικό λόγο, κάτι το οποίο βελτιώνεται εύκολα, ιδιαίτερα με τη βοήθεια λογοθεραπευτή.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα ενός ατόμου με ΔΕΠ-Υ είναι το σχολείο. Πολύ συχνά εκδηλώνουν αίσθημα κατωτερότητας, αφού έρχονται αντιμέτωποι συνεχώς με την απόρριψη τόσο από τους εκπαιδευτικούς, όσο και από τους συμμαθητές τους, προσφωνώντας τους ως αφηρημένους και ακοινώνητους.

Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ δεν ανοίγονται εύκολα και συνηθίζουν να εκδηλώνουν αρνητική συμπεριφορά προς τους συνομήλικούς τους. Πολύ συχνά παρουσιάζουν προβλήματα με τον ύπνο. Γενικά κοιμούνται λιγότερο και ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Τη ΔΕΠ-Υ την αντιλαμβανόμαστε στην παιδική ηλικία, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει και στην ενήλικη ζωή. Οι ενήλικες με ΔΕΠ-Υ δυσκολεύονται να ακολουθούν οδηγίες και να είναι συνεπής. Αντιμετωπίζουν εργασιακά προβλήματα, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν προσανατολίζονται εύκολα και με δυσκολία ελέγχουν τον θυμό τους. Επίσης, είναι συχνά επιρρεπής σε καταχρήσεις.

Η ΔΕΠ-Υ διαγιγνώσκεται στα ΚΕΔΔΥ με συνέντευξη, κλίμακες μέτρησης, παρατήρηση και διάφορες άλλες μεθόδους.

Η ΔΕΠ-Υ ενέχει θεραπεία ή έστω βελτίωση. Η μητέρα παίζει καθοριστικό ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση, η οποία βλέποντας κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά μπορεί να αναζητήσει συμβουλές και να βοηθήσει στην πρόληψη του προβλήματος. Επιπλέον χορηγείται φαρμακευτική περίθαλψη, κυρίως με διεγερτικά. Όταν βέβαια υπάρχει συννοσηρότητα (ύπαρξη δηλαδή παραπάνω από ένα σύνδρομα) πχ κατάθλιψη, τα πράγματα καθίστανται πιο δύσκολα. 

Άλλη προσέγγιση των παιδιών με ΔΕΠ-Υ είναι η συμπεριφορική μεταχείριση. Οι γονείς πρέπει να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν για το πώς θα πρέπει να συμπεριφέρονται στα παιδιά. Είναι εύλογο βέβαια πως δεν πρέπει να υπάρχουν ενδοοικογενειακές συγκρούσεις και στρεσογόνες καταστάσεις στο σπίτι.

Από τη μεριά τους οι γονείς θα πρέπει να δίνουν κίνητρα στα παιδιά, όταν παρουσιάζουν «καλή συμπεριφορά». Να κάνουν συχνά διαλείμματα κατά τη διάρκεια του διαβάσματος. Να επιβραβεύουν τα παιδιά όταν συμπεριφέρεται κόσμια σε σουπερ μαρκετ (χαρακτηριστικό των παιδιών με ΔΕΠ-Υ να χτυπιούνται στο πάτωμα για να πάρουν κάτι) εκκλησία ή κοινωνική εκδήλωση.

Στο σχολείο, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει με τη βοήθεια ειδικού να παρέχει εξατομικευμένη εκπαίδευση. Ορισμένες στρατηγικές που βελτιώνουν τη συμπεριφορά του παιδιού αυτού είναι η παροχή περισσότερου χρόνου στο παιδί αυτό για την διεκπεραίωση των εργασιών του. Στην τάξη να υπάρχουν αναρτημένοι καλαίσθητοι πίνακες με κανόνες συμπεριφοράς. Τοποθέτηση του θρανίου κοντά στην έδρα και μακριά από παράθυρα. Χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, με σαφείς κανόνες και δυνατότητα να επιλέξει το παιδί την σχολική του εργασία.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν σταματά στην μετάδοση γνώσεων. Οφείλει να καλλιεργήσει θετικό κλίμα ανάμεσα στους συμμαθητές και να προωθεί το παιδί με ΔΕΠ-Υ να συμμετέχει στις σχολικές δραστηριότητες. Συνεπώς η αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ απαιτεί συλλογική και υπεύθυνη προσέγγιση. Ασφαλώς η περίπτωση κάθε παιδιού είναι διαφορετική και χρειάζεται να αντιμετωπίζεται σε εξατομικευμένη βάση και να αξιολογείται συνεχώς η πορεία και η εξέλιξη.

Ας έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί για να προλαμβάνουμε χειρότερες καταστάσεις.

* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Facebook
* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Twitter
* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Pinterest
* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Google+
* Ακολουθήστε τη Γνώμη στο Dailymotion