Γράψε… λάθος; Κυριακή 16 Μαρτίου 2014

Γράφει ο Σπύρος Καρτσώνης
● Ακεφιά, πλήξη και βαρεμάρα... Αποτέλεσμα; Μικρή ‘‘ψαριά’’. Ευτυχώς υπάρχει... απόθεμα που μας βγάζει από τη δύσκολη θέση. Έτσι δεν θα σας λείψουν και σήμερα τα ραδιοτηλεοπτικά και διαδικτυακά μαργαριτάρια. Πάμε, λοιπόν!

☺«Η Καθαρή Δευτέρα πέφτει πάντα Δευτέρα…».

Κοίτα να δεις κάτι συμπτώσεις… Και οι κανονικές Δευτέρες πέφτουν πάντα Δευτέρα! Είναι ποτέ δυνατόν; Άσε που και οι Κυριακές πέφτουν πάντα Κυριακή! Τέτοιες συμπτώσεις, δεν μπορεί, είναι σίγουρα σατανικές! Αλλά, βρε κοπέλα μου, πώς στο καλό το πρόσεξες; Σίγουρα ο δείκτης νοημοσύνης σου πρέπει να είναι πολύ υψηλός!

☺«Να παραιτηθεί άμεσα ο κ. Παπαθανασίου!».

Αγαπητέ μου, ο διορισμός του -σε πολιτικό επίπεδο- αποδεικνύει ότι δεν έχουμε απαλλαγεί από τον παλαιοκομματισμό, η προτροπή σου όμως -σε γλωσσικό επίπεδο- αποδεικνύει ότι δεν έχουμε απαλλαγεί από τις ακροβασίες του γλωσσικού ‘‘προοδευτισμού’’. Τι εννοώ; Διάβασε παρακάτω:

«Κακά διορίστηκε ο κύριος αυτός. Ο διορισμός του είναι τέλεια προκλητικός, τη στιγμή που δεν μας υπολόγισε ακριβά το έλλειμμα. Είναι έξοχα αντιδεοντολογικός και δεν έγινε έκτακτα, για να υπάρχει δικαιολογία. Αν χρειαστεί θα μιλήσω ιδιαίτερα στον πρωθυπουργό, για να του θίξω ότι οι διορισμοί σε τέτοιες θέσεις πρέπει να γίνονται αντικειμενικά, αδιάκριτα πολιτικών συμπαθειών».

Βάλε τώρα στη θέση των επιρρημάτων που λήγουν σε -α τα αντίστοιχα επιρρήματα που λήγουν σε -ως και θα καταλάβεις!

Αν πάλι με το άμεσα δεν εννοούσες αμέσως αλλά ‘‘ευθέως, απευθείας’’, ζητώ συγγνώμη για το λάθος μου!

☺«Στην τριμερή διάσκεψη έλαβαν μέρος εκπρόσωποι των επτά χωρών…».

Πρόκειται άραγε για νέα μαθηματικά αυτό το τρία ίσον επτά; Σίγουρα όχι! Άλλο ήθελε να πει ο δυστυχής· ήθελε να πει ‘‘στην τριήμερη διάσκεψη’’ και είπε ‘‘στην τριμερή’’. Παραδρομή; Άγνοια; Χωρίς να αποκλείουμε το δεύτερο, πιστεύουμε πως ισχύει το πρώτο.

☺«… κάποιοι τον επιλέγουν για επικεφαλής των ΕΛΠΕ, αντί να του ζητούν να απολογηθεί για τα δεινά και τα χρέη που κληρονόμησε στον ελληνικό λαό».

Κληροδότησε, αγαπητέ μου, κληροδότησε. Άλλο το δίνω, άλλο το παίρνω! Βλέπεις το ‘‘αρρωστημένο’’ πολιτικό σύστημα φροντίζει να παίρνει για τον εαυτό του μόνο τα καλά (μέσα σε αυτά είναι και όλα τα παρανόμως κτηθέντα) και να δίνει στο λαό (να του στέλνει δηλαδή το λογαριασμό) όλα ‘‘τα δεινά και τα χρέη’’!

● κληροδοτώ και κληρονομώ

Τα δύο ρήματα, αν και έχουν αντίθετη σημασία, πολύ συχνά συγχέονται. Η διαφορά ανάμεσά τους είναι σχετική με τη διαφορά μεταξύ των ρημάτων δίνω και παίρνω. Κληροδοτώ σημαίνει μεταβιβάζω σε κάποιον περιουσιακό μου στοιχείο με κληροδοσία, παραχωρώ κάτι ως κληροδότημα, αφήνω κληρονομιά. Κληρονομώ σημαίνει γίνομαι ο κληρονόμος περιουσίας ή τμήματος περιουσίας μετά το θάνατο του διαθέτη, αποκτώ κληρονομιά. Δηλαδή ο διαθέτης κληροδοτεί, ο άλλος κληρονομεί. Κληροδοσία είναι αυτό που δίνει ο πρώτος, ο κληροδότης, κληρονομία (κληρονομιά) είναι αυτό που παίρνει ο δεύτερος, ο κληρονόμος. Οι πρόγονοι κληροδοτούν, οι απόγονοι κληρονομούν. Οι όροι λέγονται και για τα πνευματικά αγαθά: «Ο Ηρόδοτος κληροδότησε το έργο του στις μελλοντικές γενιές» - «Την καλλιτεχνική ευαισθησία την κληρονόμησε από τον πατέρα του».

Άρα: Κληροδοτώ σε κάποιον. Κληρονομώ από κάποιον.

● Το τελικό -ν (γ΄ μέρος)

Τα δύο προηγούμενα σημειώματα δεν ήταν αρκετά για να χωρέσουν όλα όσα θέλουμε να πούμε για το τελικό -ν. Συνεχίζουμε και σήμερα, χωρίς και πάλι να τελειώνουμε:

- Άλλοτε φυλάγουν και άλλοτε χάνουν στην αιτιατική το τελικό -ν (ακολουθούν δηλαδή τον κανόνα της γραμματικής) και οι παρακάτω αντωνυμίες αρσενικού γένους, όταν συνοδεύουν ουσιαστικά (και επομένως είναι επίθετα [αντωνυμικά επίθετα]): αυτός, (ε)τούτος, εκείνος, τέτοιος, τόσος, ποιος, πόσος, όποιος, όσος, κανένας, κάποιος, κάμποσος, άλλος, ο ίδιος. Επίσης, ακολουθούν τον κανόνα και τα επίθετα λίγος, αρκετός, πολύς, όλος (στην αιτιατική). Παραδείγματα: Τέτοιον άνθρωπο δε βρίσκεις εύκολα. Τέτοιο δάσκαλο θα ήθελα κι εγώ. Πού ήσουνα τόσον καιρό; Με τέτοιον καιρό θα μείνεις μέσα; Σε ποιον ταχυδρόμο το έδωσες; Πόσον κόπο έκανες! Μ΄ όποιο δάσκαλο καθίσεις. Έχεις όσον καιρό θέλεις. Δεν είχαμε κανέναν επίσημο. Κάποιον τρόπο θα βρεις. Κάναμε κάμποσο δρόμο. Δε βρήκα άλλον τρόπο. Μένουμε στον ίδιον τόπο. Η συναυλία είχε πολύν κόσμο.

Στις περιπτώσεις όμως που οι παραπάνω αντωνυμίες είναι μόνες τους στη φράση, όταν δηλαδή δε συνοδεύουν ουσιαστικό, αλλά οι ίδιες επέχουν θέση ουσιαστικού (και όχι επιθέτου) ή όταν ακολουθεί σημείο στίξης, τότε διατηρείται πάντοτε το τελικό -ν στην αιτιατική του αρσενικού, για να αποφεύγεται η σύγχυση με το ουδέτερο. Παραδείγματα: Αυτόν θα ψηφίσω. Αυτό θα διαλέξω. Ψήφισα αυτόν. Διάλεξα αυτό. Ετούτον ή εκείνον θα διαλέξεις; Ετούτο ή εκείνο θα πάρεις; Όχι αυτόν, τον άλλον. Όχι αυτό, το άλλο. Ποιον απ΄ όλους θα διαλέξεις; Ποιο από τα δύο θέλεις; Περιμένεις κάποιον; Δεν περιμένω κανέναν.

- Οι αντωνυμίες αυτός, τούτος, εκείνος, τέτοιος, ποιος, όποιος, οποιοσδήποτε, κανένας, καθένας, κάποιος, άλλος παίρνουν στην αιτιατική του ενικού το τελικό -ν μόνο όταν τις χρησιμοποιούμε χωρίς άρθρο. Παραδείγματα: Έχω εμπιστοσύνη σ΄ αυτόν. Εκείνον ψήφισε. Δε σε περίμενα τέτοιον. Ποιον βλέπεις καλύτερο; Κάλεσε όποιον θέλεις. Κάλεσε οποιονδήποτε συναντήσεις. Σε καθέναν αναλογεί τόσο.

Αντιθέτως, όταν υπάρχει άρθρο δεν παίρνουν τελικό -ν. Παραδείγματα: Δε μιλάμε στον καθένα. Θα μιλήσω με τον άλλο.

Επίσης δεν παίρνουν τελικό -ν όταν προτάσσεται άλλη (επιθετική) αντωνυμία (εφόσον το παίρνει εκείνη). Παραδείγματα: Δεν πιστεύω κανέναν άλλο. Κάποιον άλλο αγαπάς.

- Στις αντωνυμίες αυτόν, εκείνον, τούτον όταν ακολουθεί άρθρο χάνεται συνήθως το τελικό -ν, όταν φυλάγεται το τελικό -ν της αιτιατικής του άρθρου: αυτό(ν) τον άνδρα, αυτό(ν) τον κανόνα, αλλά φυλάγεται όταν το χάνει το άρθρο: εκείνον το βαρκάρη. Έτσι ξεχωρίζεται, όπου χρειάζεται, το αρσενικό από το ουδέτερο.

Και πάλι δεν τελειώσαμε. Θα συνεχίσουμε την επόμενη Κυριακή.

kartswnhs@gmail.com