Ουσία και εξ-ουσία

Γράφει ο Νίκος Κωνσταντινίδης

Εκπαιδευτικός-συγγραφέας, μέλος του Σύριζα-ΠΣ Κιλκίς

Η λέξη άριστος παραπέμπει ετυμολογικά στο επίθετο «αγαθός» και συγκεκριμένα στο συγκριτικό του βαθμό «αρείων», από όπου και το όνομα του θεού του πολέμου Άρης. Άριστος σήμαινε αρχικά τον δυνατό στον πόλεμο. (Μέγα Ετυμολογικό Λεξικό). Η λέξη άριστος συνδέεται, επίσης, γλωσσικά και με τη λέξη αριστερά, καθόσον έχουν ίδια ετυμολογική ρίζα. Αντίθετα με το επίθετο αριστερός, το επίθετο δεξιός παραπέμπει ετυμολογικά στο ρήμα δέχομαι ή επί το αρχαιότερο δέκομαι. Δεξιός λέγεται αυτός που δέχεται κάτι. Γι’ αυτό κι ένας δικαστής που δεν δωροδοκείται, που δεν τα «παίρνει» κοινώς, λέγεται αδέκαστος.

Τα παραπάνω για να αποδώσουμε στις λέξεις τη σωστή τους ερμηνεία. Τη Δημοκρατία, τη συναντάμε σε καλύτερη μορφή στην Ελλάδα του Χρυσού αιώνα του Περικλή, παρά στη Νέα Δημοκρατία του Μητσοτάκη, μετά από την πολλαπλή φθορά που έχει υποστεί τελευταία, καθώς οι έννοιες αλλάζουν κι αυτές σημασία στην πορεία του χρόνου. Παλιά το επίθετο «αγαθός» σήμαινε «άγαν θεϊκός». Σήμερα σημαίνει ως και «βλάκας»!

Εκτός από την σημασιολογία υπάρχει και η «ουσία», η στόφα στον βαθύ πυρήνα της λέξης. Αλλά και η «ουσία» ως λέξη παραπέμπει στο ρήμα «ειμί» και συγκεκριμένα στη μετοχή του ενεστώτα «ούσα», δηλώνοντας το «είναι» για το καθετί. Το ρητό «αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις» τα λέει όλα, σε όσους έχουν εντρυφήσει στην ελληνική και γνωρίζουν, όταν συζητάνε, τι λένε.

«Αν ήταν δίκαιο να μεγαλώσει αυτός ο τόπος, δεν ήταν για να έχουμε περισσότερους βουλευτές, νομάρχες ή χωροφύλακες. Ήταν για να μπορέσει ν' αναπτυχθεί σε μια γωνιά της γης ο Ελληνισμός, αυτή η ιδέα της ανθρώπινης αξιοσύνης και της ελευθερίας… Δεν πιστεύω σ' αυτούς τους ανθρώπους που φλυαρούν, ή στους άλλους που δεν ξέρουν τι κάνουν… Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου, τίποτα δεν είναι πιο πικρό…», γράφει ο Σεφέρης.

Ρωτήθηκε κι ο έτερος νομπελίστας ποιητής, ο Ελύτης να μιλήσει για την κακοδαιμονία του τόπου μας: «Θα σας το πω αμέσως. Όλα τα διοικητικά μας συστήματα, οι κοινωνικοί μας θεσμοί, τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, αρχής γενομένης από τους Βαυαρούς, πάρθηκαν με προχειρότατο τρόπο… κόπηκαν και ράφτηκαν επάνω σ' ένα σώμα με άλλες διαστάσεις και άλλους όρους αναπνοής...», απάντησε ο ποιητής.

Η ίδια κακοδαιμονία έκτοτε ταλανίζει τη χώρα. Η παιδεία αποτελεί το διαρκές πείραμα για τον κάθε αρμόδιο υπουργό. Πέρασαν διακόσια χρόνια απ’ όταν γίναμε κράτος και παιδεία με την εθνική του όρου σημασία, δεν έχουμε. Ειδικότερα τώρα, όπου με το καταστροφικό σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων, ως και οι άριστοι έμειναν έξω από τις σχολές που ήθελαν!

Η γιορτή της αποκατάστασης της Δημοκρατίας έμοιαζε φέτος με μια φιέστα από ελάχιστους Αντιστασιακούς, αρκετούς κοσμικούς και μερικούς λάτρεις της πάλαι ποτέ χούντας. Έμοιαζε με παραμύθι του Αισώπου, όπου πήγαν στο ίδιο πάρτι ο σκύλος με τη γάτα, η αλεπού με τον κόκορα, ο λύκος με το πρόβατο....Ένα συνονθύλευμα κόσμου, παντελώς άσχετου με τον αντιδικτατορικό αγώνα. Μια επίδειξη μόδας από καλλιστεία με ψιμυθιωμένα πρόσωπα…

Τη δημοκρατία την τίμησαν φέτος πιο πολύ αυτοί που άξιζαν να πάνε αλλά αρνήθηκαν προς τιμήν τους. Οι περισσότεροι από όσους πήγαν εκπροσωπούν το σύγχρονο life style παρά την αγωνιζόμενη, την αντιδικτατορική Ελλάδα.

Η αδιαφορία αμβλύνει γενικά την κρίση και μικραίνει τη θέληση. Προσθέτει δύναμη σε ό,τι αδιαφορούμε και αφαιρεί από ό,τι ποθούμε. Όπου υπάρχει καθολική αδράνεια, χάνει σε ισχύ η κοινωνία. Η υποτονική υπεράσπιση δημοκρατικών ιδεών περιστέλλει την ελευθερία και συστέλλει τις ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο. «Βουνό που το φοβόμαστε κερδίζει σε ύψος» λέει η παροιμία.

Αν ο καθένας, αντί να αδιαφορεί, αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί ο κόσμος μας θα ήταν πολύ πιο καλύτερος. Είτε πολιτικός είναι κανείς είτε δημοσιογράφος έχει χρέος απέναντι στη δημοκρατία να μιλά και να γράφει για ό,τι ξέρει σωστά και να σιωπά για ό,τι τον ξεπερνά.«Λάλει α δει και ό,τι δει» έλεγαν οι σοφοί μας πρόγονοι.

Στα χρόνια μας αρκετοί πολιτικοί λειτουργούν ως σχολιαστές από το να δίνουν λύσεις στα σημαντικά θέματα. Οι βαθιές θάλασσες είναι για τα μεγάλα καράβια και οι βαθιές πολιτικές τομές για τις τολμηρές ψυχές. Στις ανάβαθες ψυχές μέσα οι ωραίες ιδέες "πνίγονται". Πολιτικοί με ηχηρή φωνή, αλλά ρηχή ψυχή δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο «Αλλήλων τα βάρη βαστάζετε» του Χριστού ούτε και μπορούν να εφαρμόσουν τη συνώνυμη με αυτήν πολιτική της κοινωνικής αλληλεγγύης.