Γράψε… λάθος, Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2013

Γράφει ο Σπύρος Καρτσώνης

● Όλοι μας, λίγο - πολύ, πέφτουμε σε λάθη και σολοικισμούς (συντακτικά λάθη). Όσο μάλιστα περισσότερο μιλάμε ή γράφουμε, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες να αστοχήσουμε. Είτε από βιασύνη είτε από άγνοια είτε από δοκησισοφία (δοκησίσοφος: αυτός που θεωρεί τον εαυτό του σοφό) είτε από υπερβολική αυτοπεποίθηση θα τύχει να σκοντάψουμε.

Πολλά από τα λάθη αυτά, ‘‘που αποκτούν την εφήμερη αθανασία του χαρτιού ή του γυαλιού’’ και μία θέση στη συλλογή των αλιέων ‘‘μαργαριταριών’’, προκαλούν πλούσιο γέλιο· όσα μάλιστα προκύπτουν αυθόρμητα, φαίνονται σαν να γεννήθηκαν από ένα δημιουργικό μυαλό με λογοπαικτική ικανότητα και χαρούμενη διάθεση. Ας δούμε μερικά από αυτά:

☺ «Το κατηγορητήριο που μου έχουν εκσφενδονίσει είναι διάτρητο».

Διάτρητο μεν το κατηγορητήριο που του…εκσφενδόνισαν, αλλά τον πέτυχε… κατακούτελα και δεν ξέρει τι λέει ο φουκαράς!

 

☺ «Η θερμοκρασία έφτασε στους 7 βαθμούς υπέρ του μηδενός».

Βρε την άτιμη τη θερμοκρασία να είναι υπέρ του μηδενός! Μηδενίστρια θα είναι και να με θυμηθείς!

☺ «Η σφιγγομέτρηση της κοινής γνώμης… ».

Δηλαδή, την πιάνεις την κοινή γνώμη από το λαιμό, τη σφίγγεις, τη σφίγγεις και μετράς τις αντιδράσεις της!

Μια σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης θα έδειχνε, παλικάρι μου, ότι δεν κάνεις γι’ αυτή τη δουλειά. Πρώτα πρέπει να μάθεις Ελληνικά.

☺ «… ώστε το πρόβλημα να ικανοποιηθεί ικανοποιητικά».

Απορία πρώτη: Πώς ικανοποιείται ένα πρόβλημα; Φανταζόμαστε, όταν δεν μπορεί κανείς να το λύσει. Οπότε, σου λέει (το πρόβλημα!): ‘‘είμαι ανίκητο’’! Και έτσι ικανοποιείται!

Απορία δεύτερη: Πώς είναι η ικανοποιητική ικανοποίηση; Εδώ δεν έχουμε απάντηση. Μπας και ο… δράστης είχε τίποτε άλλο στο μυαλό του;

☺ «Δεν πρόκεται ν’ απαντήσουμε σε όσα ψευδά υποστηρίζει η άλλη πλευρά».

Κύριε βουλευτή (Ο… δράστης είναι βουλευτής): πρώτον, δεν πρόκειται για πρόκεται, αλλά για πρόκειται. Προ και κείται ή, αν θέλετε, προ και κείμαι. Κέμαι (ή κέται), μάλλον δεν υπάρχει· δεύτερον, νομίζετε ότι δεν είναι επαρκώς ‘‘προοδευτικό’’ το ψευδώς; Εκτός και αν θεωρείτε ότι οι της άλλης πλευράς… ψευδίζουν!

     ☺ «Στη συνέχεια φύτευσε σε διάφορες σχολές».

Συνδυασμός του θητεύω και του φοιτώ: δύο σε συσκευασία ενός! Φυτευόμενη -η… συσκευασία- παράγει κοτσάνα!

● Η ευχή των ημερών: «Ευτυχισμένος ο καινούρ(γ)ιος  χρόνος».

Γεννάται σε πολλούς ένα ερώτημα (και σε μένα… μια απορία).

Το ερώτημα πρώτα (η απορία στο τέλος): Η λέξη καινούρ(γ)ιος γράφεται με -γ- ή χωρίς -γ-;

 Η αλήθεια είναι ότι δε συμπίπτουν οι απόψεις όλων όσοι εξέφρασαν άποψη για το θέμα αυτό. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το -γ- είναι απαραίτητο και άλλοι ότι είναι περιττό. Ας δούμε πιο αναλυτικά:

Η εξέλιξη της λέξης καινούρ(γ)ιος, λένε οι υποστηρικτές της άποψης ότι το -γ- πρέπει να γράφεται, έχει ως εξής: έργον > καινός+εργώ > καινουργώ (-έω) > καινουργής > καινουργός > καινούργιος. Πάντα, όπως φαίνεται από τα παραπάνω, η λέξη περιείχε ένα -γ-, άρα δεν υπάρχει κανένας λόγος αυτό το -γ- να αφαιρεθεί («Η γραφή καινούριος δεν δικαιολογείται ετυμολογικώς» λέει ο Γ. Μπαμπινιώτης). Ακόμη περισσότερο, αφού στον προφορικό λόγο εκφέρεται, και μάλιστα πολύ καθαρά. 

Ποτέ στον προφορικό λόγο δε λέμε καινούριος· πάντοτε λέμε καινούργιος. Υποστηρίζουν μάλιστα (όσοι θεωρούν το -γ- απαραίτητο) ότι η όλη σύγχυση προήλθε μάλλον από μια παρανόηση: στη δημοτική πολλές λέξεις που τελειώνουν σε -ριο ή σε -ρια παίρνουν στον προφορικό λόγο μετά το -ρ- ένα -γ, το οποίο βεβαίως στο γραπτό λόγο δε γράφεται. 

Έτσι γράφουμε π.χ. χωριό, αλλά λέμε χωργιό, γράφουμε θεριό, αλλά λέμε θεργιό, γράφουμε πιπεριά, αλλά λέμε πιπεργιά, γράφουμε αστέρια, αλλά λέμε αστέργια. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο με το επίθετο καινούρ(γ)ιος, -ια, -ιο. Το επίθετο αυτό είχε πάντα το -γ- και στο γραπτό και στον προφορικό λόγο, δεν προστίθεται μόνο στον προφορικό, άρα πρέπει να λέμε και να γράφουμε καινούργιος, -ια, -ιο, με -γ-.

Οι υποστηρικτές της αντίθετης άποψης παραδέχονται ότι η λέξη είχε -γ-, θεωρούν όμως ότι το -γ- είναι εντελώς περιττό ‘‘και η παρεμβολή του μεταξύ του -ρ- και του -ι- βαραίνει οπτικά την εικόνα της λέξης’’. Γι΄ αυτό και προτείνουν την -για λόγους καλαισθησίας- παράλειψή του, υποστηρίζοντας ότι η επιμονή μας στη γραφή ενός άχρηστου -γ- αποτελεί το άκρον άωτον της σχολαστικότητας.

Η άποψή μας: Από τη στιγμή που η γραφή με -γ-, καινούργιος, έχει και ετυμολογικό έρεισμα (αφού το -γ- πάντα υπήρχε στη λέξη) και φωνητικό (αφού στον προφορικό λόγο πάντοτε εκφέρεται), θεωρούμε ότι πρέπει να γράφεται όπως ακριβώς και λέμε: καινούργιος, -ια, -ιο.

Και η… απορία: γιατί ευχόμαστε να είναι ευτυχισμένος ο χρόνος και όχι… εμείς κατά τη διάρκεια του χρόνου;

Χρόνια πολλά!

Ο καινούργιος χρόνος να φέρει σε όλους υγεία, αγάπη, ελπίδα, υπομονή και πολλά χαμόγελα!

kartswnhs@gmail.com