Όταν “οι ορθόδοξοι” ασελγούν κατά της ορθοπραξίας

†Ο Γουμενίσσης, Γεφύρας, Αξιουπόλεως & Πολυκάστρου Δημήτριος
«Αξιωνόμαστε να τελέσουμε κι εφέτος τον εορτασμό της Κυριακής της Ορθοδοξίας στην Ενορία Αγίας Τριάδος Πολυκάστρου, ενώ επανερχόμαστε σταδιακά σε ρυθμούς προσοχής μεν, αλλά και συνεσταλμένης άνεσης, σε μια ισορροπία μέτρου για τις αντοχές μας και για τη διασφάλιση της υγείας και της προστασίας των συνανθρώπων μας», είπε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου κ. Δημήτριος.

Παράλληλα μνημόνευσε με συντετριμμένη από την αγωνία καρδιά την τραγωδία που απλώνεται καταστροφικά και οξύνεται στην Ουκρανία. «Πρόκειται ―είπε― για ένα κράτος πολλών εθνικών υποενοτήτων. Κυρίως όμως η οξεία ένταση βιώνεται μεταξύ δύο βασικά ομοδόξων λαών με κοινές ρίζες και παράλληλη ιστορική πορεία. Επανειλημμένα έγινε ιστορία εκατέρωθεν μίσους των λαών, με ευθύνη και των εξουσιαστών, αλλά και εξωτερικών παραγόντων. Έχουμε μιαν αβάσταχτη τραγωδία που καταφρονεί ανελέητα τους ανθρώπους και βεβηλώνει ακόμη και τα μνημεία-σύμβολα του πολιτισμού (όπως ένα ιστορικό μοναστήρι που βομβαρδίστηκε μόλις σήμερα) και τελικά εισπράττεται από τις δύο πλευρές ως ανατροφοδοσία κακίας και μίσους, με απρόβλεπτες έως αθεράπευτες συνέπειες στο παρόν και στο μέλλον».

Πάνω από τις κατεστραμμένες γέφυρες μιας εκρηκτικής επικαιρότητος

Σε μιαν ατμόσφαιρα πολέμων και προσφυγιάς “μπροστά στα μάτια μας” (διαδικτυακή αμεσότητα) η πρώτη Κυριακή των νηστειών σε πολλούς φαίνεται “ανεπίκαιρη”. Σ᾽ ένα τέτοιο κλίμα ετοιμαζόμαστε και για τις ερχόμενες Κυριακές της Μεγ. Τεσσαρακοστής προευτρεπίζοντας τη Μεγ. Εβδομάδα του Πάθους.

Φέτος απρόσμενα η Μεγ. Εβδομάδα προσεγγίζεται σε ανθρωπιστική διάσταση πολύ πρόωρα! Ωσάν να μην σταυρώθηκε λυτρωτικά ο Θεός για μας και θέλουν να Τον ξανασταυρώσουν με τις δικές τους πρακτικές και το δικό τους παραλογισμό, έξω από την δική Του σωστική αιώνια επικαιρότητα (την ανακεφαλαίωση πάντων εν Χριστώ). Επιχειρούν αμετανόητοι να Τον ξανα-ταπεινώσουν μέχρι θανάτου στην αναληφθείσα ανθρωπινότητά μας. Και αποδύονται την παρουσία Του στα αντίτυπά Του τόσων κατερραγμένων υπάρξεων, τόσων παιδιών, τόσων αμάχων. Διαπολεμούνται και βεβηλώνονται τα υπαρκτικά Του δωρήματα στις συνειδήσεις τόσων αντιπολεμούντων, τόσων αλληλοσπαρασσομένων, τόσων θηριομιμημάτων.

Από πολλές άλλωστε δεκαετίες και σε πολλές μεριές, παράγεται όχι απλώς απανθρωπιά, αλλά απανθρωπισμός.

Φραγμός δεν φαίνεται στον ορίζοντα, γιατί η μοναδική “φραγή” μετάβασης προς την ατομική και συλλογική μας ελευθερία είναι μόνον ο Ελευθερωτής της ύπαρξής μας, η ζωή και ανάστασή μας. Και αυτό δεν είναι στοιχείο θρησκειακότητας, αλλά οντολογίας.

Ευκαιρία είναι να μιλήσουμε λίγο για Κείνον, τον αθλοθέτη και διασώστη της βαθιάς ανθρωπιάς, τον Πλάστη και Θεό μας. Ευκαιρία να μιλήσουμε και λίγο για μας.

Σ᾽ Αυτόν είναι αφιερωμένη η σημερινή ημέρα: ημέρα του Κυρίου, όπως θα ᾽πρεπε να την ζούμε, ορθόδοξα. Και οι καθημερινές προσευχές(“ακολουθίες”, όπως λέγονται) είναι μια διαδικασία βιωματικής επακολούθησής Του, ως τη Μεγ. Εβδομάδα των Παθών Του και της Αναστάσεώς Του, (ουσιωδώς) σε εκκλησιαστική ταύτιση-επαναβίωση και (κατ᾽ ακολουθίαν ήθους) σε αναδοχή θεραπευτική των διανθρώπινων τραγικών οριακών εξελίξεων. Εξελίξεων που μας “παλαιώνουν”, μας “ψευτίζουν”, μας αποξενώνουν από εκείνο που (έπρεπε να) είμαστε.

Με έναν εκπληκτικό ρεαλισμό τα διαβλέπουν αυτά οι πεπειραμένοι Πατέρες μας, που θα έπρεπε να τους σεβόμαστε όλοι τουλάχιστον σαν διδάχους “ηρωϊκής εξόδου” από την ασφυκτική πολιορκία (όχι του Κιέβου, αλλά) της ανακυκλούμενης κακίας. Τι μας προτείνουν εκείνοι; «Τον παλαιόν άνθρωπον αποθέμενοι, τον νέον ενδυσώμεθα· και ώσπερ εν τω Αδάμ απεθάνομεν, ούτως εν τω Χριστώ ζήσωμεν, Χριστώ και συγγεννώμενοι και συσταυρούμενοι και συνθαπτόμενοι και συνανιστάμενοι» (αγ. Γρηγόριος ο θεολόγος). Ξεντυθείτε την πεπαλαιωμένη ανθρωπινότητα (που εκρήγνυται πεντακάθαρα στην τόση παλιανθρωπιά) και ντυθείτε τον καινούργιο άνθρωπο, τον άνθρωπο που προσέλαβε και τον καινούργιωσε ο Χριστός, τον άνθρωπο που καινουργιώνει μόνο ο Χριστός. Ταυτιστείτε με το Χριστό στη γέννηση, τη σταύρωση, το θάνατο, την ανάστασή Του (μέσα από την εκκλησιαστικότητα).

Ορθοδοξία σημαίνει για μας μια αποφασιστική βίωση και παρουσίαση ανθρωπινότητας (και ανθρωπιάς), βαπτισμένων στη σταύρωση και την ανάσταση του Χριστού, μυρωμένων από το Άγιο Πνεύμα.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού κατέχει το εναπόθετο κάλλος και το ανυπέρβλητο μεγαλείο της πίστεώς μας όπου φρυκτωρεί το άγιο Φως της θεουργικής εμπειρίας της σε εκείνους που έχουν μυσταγωγηθεί “εις την του Κυρίου αγάπησιν” (βλ. Ιερ. λη , 3).

Μπορεί κάποιοι να χλευάζουν αυτήν τη σχέση, την παραδοχή και την ομολογία μας. Η δικαίωσή μας δεν έγκειται στη διεθνική και την εθνική κατοχύρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ασφαλώς, η ενιστορική πορεία του βίου μας εκτυλίσσεται μέσα από την διακοινωνούμενη εθνική μας πορεία και διασφαλίζεται με νόμους και φόρμουλες κοινών παραδοχών, ενώ κι εφόσον δεν αντιστρατεύονται στις εντολές του Κυρίου μας.

Η δικαίωση όμως (ομιλώ για τωρινή κι εσχατολογική δικαίωση) της επίγειας διαδρομής μας βρίσκεται σε κάτι παράλληλο και ασύγκριτα σπουδαιότερο, χειροπιαστό και μη χειροπιαστό: στην εκκλησιαστική μας πραγματική σχέση με το Χριστό.

Για να επιβιώσουμε, κρατιόμαστε από τα εθνικά μας ιδανικά, από την πολιτειακή μας συγκρότηση, από την ευρωπαϊκή θεσμικότητα κι από το χάρτη ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Για να ζήσουμε όμως αληθινά, προσπαθούμε να κρατιόμαστε όλοι μαζί και να κρατάμε το “Πιστεύω εις ένα Θεόν… και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν… και εις το Πνεύμα το Άγιον…· εις μίαν αγίαν καθολικήν και αποστολικήν εκκλησίαν…”.

Ο Θεός μας ευεργέτησε με τη δημιουργία του κόσμου, του κόσμου μας, με τη δημιουργική Του φροντίδα για όλα τα υπαρκτά και για όλους τους υπάρχοντες, με τον κατ-ενεικονισμό Του σε μας και για μας.

Μας ευεργέτησε, δείχνοντας υπομονή στην κακομοιριά της ανηκοΐας και της άρνησης. Δυστυχώς, όχι μόνο το πρώτο ανθρώπινο ζεύγος, αλλά (με μια ελευθεριότητα στο γονιδίωμά μας) η ανθρωπότητα έφτιαξε τόσο πολλούς “παραδείσους” αυταρέσκειας. Ο,τι δημιουργικό φτιάξαμε ήταν μεν απόρροια της θεϊκής δημιουργικής δωρεάς στο “είναί μας. Ο,τι όμως παραμορφωμένο στήσαμε, ήταν απόρροια της δικής μας κακοπροαίρετης προαίρεσης.

Αυτό μπορεί να φαίνεται βιβλικό η θεολογικό (“παπαδίστικα λόγια”, όπως λένε οι λογής-λογής αρνητές). Δεν είναι όμως απλά βιβλικό και θεολογικό. Είναι και ανθρώπινο, πραγματιστικό και ρεαλιστικό. Μέχρι σήμερα, με τόσην επιστημονική εξέλιξη (σε βαθμό που να σχεδιάζονται φόρμουλες διεθνικά επικυρίαρχες στο παγκόσμιο σκηνικό, με τους πολιτισμούς και τους ανθρώπους πιονάκια), ωστόσο επαναλαμβάνουμε όλοι μας λίγο-πολύ την πρώτη-πρώτη Αδαμική αποτυχία μας. Προτιμήσαμε να δομήσουμε τη μεταξύ μας σχέση αρχετυπικά ως απόσταση. Παρ᾽ όλους τους πολιτισμούς μας, κατά κανόνα βιώνουμε το συλλογικό πανανθρώπινο “είναι” μέσα από πολιτισμούς “αποστάσεων”(αποστατών από Θεού και αποστάσεων μεταξύ μας).

Η κοσμική ανθρωπινότητα ταυτοποιείται και ψηλαφάται στις τόσο εύθραυστες διανθρώπινες “διπλωματικές σχέσεις” και προσαναλώνει όλο και περισσότερα “εδάφη” τυπικής κοινωνικότητας (πρβλ. τα οικογενειακά δράματα, τα φαινόμενα βίας κ.α.).

Μέχρι σήμερα ενοχοποιούμε το Θεό για τις τραγωδίες μας, ενοχοποιοποιούμε τους διπλανούς μας για τις επιλογές μας. Ενοχοποιούμε τους άλλους, και όχι τον εαυτό μας, που εμείς οι ίδιοι τον βιώνουμε και τον πραγματώνουμε “άλλο”, διεκδικητικό (τώρα δε και “ατομιστικά δικαιωματικό”), απαιτητικό, επιθετικό, πολεμόχαρο και πολεμικό, άρπαγα και εγκληματικό, κατήγορο των απέναντι, και όχι της δικής μας φαύλης εσωτερικής εναντίωσης.

Ο Θεός δεν παύει να μας ανέχεται και να μας ευεργετεί, με παρεχόμενη διαρκώς και συντηρούμενη όλη τη φυσιολογική μας υπαρκτική δομή(που είναι δώρο δικό Του στον καθ᾽ ένα μας).

Ο Θεός δεν παύει να μας ευεργετεί με την υπομονή Του απέναντι στις εμπαθείς, τις αρρωστημένες και νεκροποιούς, τις απορριπτικές εμμονές μας, τις συλλογικές και τις ατομικές (πρβλ. τα σύγχρονα οικογενειακά δράματα και τα κοινωνικά εγκλήματα και τους πολέμους γύρω μας και την οικονομική-πολιτική επιθετική κι αντεπιθετική “γλώσσα”). Επί αιώνες προκαλούμε και παράγουμε πολέμους, σε ποικίλες εκδοχές και διαβαθμίσεις, ακόμη και γενοκτονίες και ολέθρους. Χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται (Φ. Ντοστογιέφσκι). Δημιουργικότητα συναντά κανείς μόνο εκεί όπου προκοπή και πολιτισμός, επιστήμη και κοινωνικότητα “θυμούνται ανεπαίσθητα” και “θυμίζουν” τη θεόσδοτη συστατική μας ύπαρξη…

Ο Θεός δεν παύει να μας ευεργετεί προπαντός με τον ίδιο Του τον εαυτό ενανθρωπισμένο (προαιώνια εγνωσμένο Θεάνθρωπο). Την απόστασή μας (απόσταση όχι τόπου, αλλά φύσεως) την γεφύρωσε, με το να ρθει ανάμεσά μας, “επί της γης” (που ο Ίδιος μας την έφτιαξε)“και τοις ανθρώποις συναναστρεφόμενος” (που ο Ίδιος μας έπλασε και μας συντηρεί μέσα στην απερινόητη αγάπη Του, κι ας μην την διεκδικούμε)!

Η τραγικότερη ΑΠΟΤΥΧΙΑ της πανανθρώπινης ενιστορικής παρουσίας είναι ότι δεν θέλουμε να διεκδικήσουμε την αγάπηση του Χριστού και να Τον “κατακτήσουμε”.

Η παγκόσμια ενιστορικότητα αρνείται την ολοκληρία της μέσα στο “πλήρωμα” του Χριστού. Και αστοχεί συνεχώς επί αιώνες από την υπαρκτική της σύσταση και σωτηρία.

Κάποτε ωστόσο… “ξαστοχεί” απ᾽ αυτήν την εθελοταλαιπωρία της φθοράς και ανακαλύπτει-συναντιέται με τον αποκαλυπτόμενο Θεό της δημιουργίας και σωτηρίας και εσχατολογίας. Και βιώνοντας την ανθρωπιά και φιλοτιμία, μόνο τότε “οσμίζεται” την παρουσία της ευλογίας του Θεού και “ανασαίνει” την αληθινότητά της, αυτό που ομολογούσαν με ενθουσιασμό όλοι οι αιώνιοι της σωτηρίας, το “εν Χριστώ Ιησού”.

Ο παγκόσμιος συναγερμός για τα θύματα του μαινόμενου πολέμου στην Ουκρανία, για τα θύματα των πολέμων όπου γης, για τα θύματα των φυσικών καταστροφών δείχνει ωσάν να θέλει μέσα από την ανθρωπιά να προσεγγίσει τον φιλάνθρωπο Θεό και Σωτήρα.

Όσοι επιθυμούν να ενεικονίσουν ενεργητικά τον Χριστό στην προσωπική τους (και κοινωνική) μοναδικότητα, οφείλουν να ξανοιχθούν από την ασφυξία της παθιασμένης φιλαυτίας και να γυρέψουν να βρουν τον εαυτό τους στην απεγνωσμένη θέση, στο απελπισμένο “είναι”, στην αδιέξοδη τραγικότητα, στον μετέωρο πόνο των αναριθμήτων εκείνων που “δεν έχουν στον ήλιο μοίρα” (όπως λέει ο λαός). Κατατρεγμένοι από τους διεθνικούς και τους περιφερειακούς σχεδιαστές και ανασχεδιαστές, μιας ιστορίας δίχως ανθρώπινους ανθρώπους, αποζητούν το χαμόγελο του Χριστού στα δικά μας πρόσωπα. Αναμένουν όχι μεγαλοστομίες θρησκευτικού καθωσπρεπισμού, αλλά τη μεγαλοψυχία της ελεημοσύνης του Θεού στο βλέμμα και την ολοπροσφορά μας. Για να γίνουμε κι εμείς ―μέσα από τη δική τους ανάσα― ανθρωπινότεροι. Και να συν-ελεηθούμε μαζί τους. Και για χάρη τους να βρούμε μαζί το στόχο μας, να γίνουμε χριστοφόροι, θεανθρώπινοι, λυτρωμένοι, αληθινά ορθόδοξοι.

Αδελφοί μου,

από χρόνια έχουμε περάσει σε μια “νέα” σελίδα της πανανθρώπινης ιστορίας. Το παγκόσμιο σκηνικό μεταβολίζεται ραγδαία. Πόλεμοι συμφερόντων και διαχειρίσεις κατεξουσιασμού μεταφράζονται σε μετακινήσεις πληθυσμών, σε καταστροφές πολιτισμών, σε ενοποιήσεις υποτελών, σε αποδομήσεις και ανασυνθέσεις μαζοποίησης. Μαγειρέματα με νέες συνταγές της παλιάς αμαρτίας.

Καιρός είναι να αναθεωρήσουμε τις εγω-προωθητικές μας παρορμήσεις, μεταβολίζοντάς τες σε συν-αίσθηση και μετά-νοια εμπρός στη θέα του Χριστού, εμπρός στον ενεικονισμό Του σε κάθε άνθρωπο και στην πανανθρωπότητα. Η αθεεί ζωή είναι η χειρότερη πανδημία που μας λυμαίνεται επί χιλιετίες. Εάν “εις εαυτούς” έλθουμε, θα ανακαλύψουμε τη θνησιγενή πορεία μας. Και θα αναζητήσουμε να επαναπατρισθούμε όχι απλά σε χωροθεσίες κατεξουσιασμού, αλλά στον οίκο του Πατέρα μας. Θα ανακαλύψουμε επιτέλους την οντολογία μας ως σχέση και κοινωνία αληθινά ανθρώπινη, θεανθρώπινη.

Βεβαίως, δεν θα αλλάξουμε εμείς την πανανθρώπινη εθελοταλαιπωρία στον καμβά της ιστορικής αναμονής. Το ζητούμενο για μας είναι να ζούμε και να εμπνέουμε “την ελπίδα των ψυχών ημών”. Να ομολογούμε με μια βιούμενη φυσικότητα την εκκλησιαστική-συλλογική μας σχέση με τον Παντοκράτορα των ναών μας ως Κύριο των καρδιών μας. Να ζούμε και να ομολογούμε τον Παντευεργέτη των απάντων, τον Θεάνθρωπο της ορθόδοξης πίστης και του ορθόδοξου ήθους μας.

Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως

Στην ιερουργία ο Ποιμενάρχης μας συνυπουργείτο από τον ηγούμενο της Ι.Μονής Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης Γρίβας αρχιμ. Βησσαρίωνα Βάσσου, τους εφημερίους π. Εμμανουήλ Λεβαντή και π. Αθανάσιο Παπαδόπουλο, και τους ιεροδιακόνους π. Μιχαήλ, π. Ραφαήλ και π. Σεραφείμ.

Τα πολλά και διακεκριμένα στελέχη της ενοριακής ζωής, ακόμη και οι ιερόπαιδες, από ιδίαν φιλοτιμία ολοπρόθυμα συνεισέφεραν πάλι με οργανωμένο τον εθελοντισμό τους από τον προϊστάμενο του Ναού αρχιμ. Δωρόθεο Πάπαρη. Σημειωτέον ότι στο διώροφο αυτό Ναό κάθε Κυριακή και εορτή εδώ και δύο χρόνια τελούνται διαδοχικά δύο θείες λειτουργίες, με την παιδική χορωδία να ψάλλει στη δεύτερη Λειτουργία στον ημιϊσόγειο ναό των Αγίων Πάντων. Σήμερα, όμως, τελέστηκε μόνο μία θεία Λειτουργία λόγω του πανηγυρισμού της ημέρας.

Ανταποκρινόμενες οι τοπικές Αρχές έδωσαν από πολύ νωρίς το παρών, με το δήμαρχο Παιονίας κ. Κωνσταντίνο Σιωνίδη, αντιδημάρχους και δημοτικούς συμβούλους, την υπεύθυνη πολιτιστικών κα Γαρυφαλλιά Καρβουνιάρη, τους πρώην δημάρχους της Παιονίας κ. Χρήστο Γκουντενούδη (σημ. αρχηγό της μείζονος πλειοψηφίας) και του Πολυκάστρου (κ.κ. Δημήτριο Κουλίνα και Δημήτριο Σμυδάκη), τον Αντιδήμαρχο κ. Χρήστο Δραγανίδη, το διοικητή της 33ης Μ/Κ Ταξιαρχίας ταξίαρχο κ. Γεώργιο Στεφανίδη με αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, το διοικητή της Π.Υ. Γουμένισσας κ. Χρήστο Γκαντίδη, την εκπρόσωπο του Αστυνομικού Τμήματος Πολυκάστρου υπαστ. κ. Χαρίκλεια Μεζαρλή.

Με το πέρας της θείας Λειτουργίας, έγινε η λιτανεία των ιερών εικόνων πέριξ του μεγαλοπρεπούς ναού, με τους ιερείς βαστάζοντες τις εικόνες και τους τοπικούς άρχοντες επίσης βαστάζοντες εικονίσματα που τους επιδόθηκαν κατά το ειωθός.

Αισιόδοξη εικόνα για τους ωριμότερους τα μικρά παιδιά που συμμετείχαν στις λειτουργικές εισόδους με τα εξαπτέρυγα και τις λαμπάδες, μετείχαν όλα στη θεία κοινωνία και προπορεύονταν στη ι. λιτανεία (υπόδειγμα πρακτικής λειτουργικής κατηχήσεως των παιδιών στο εκκλησιαστικό ήθος, από μια καρποφόρο ενοριακή ποιμαντική φροντίδα και κοινωνική-οικογενειακή ανταπόκριση).

Με χρηματοδοτική προσφορά του Ομίλου Εταιριών Τιρεκίδη, ο Όρθρος και η θεία Λειτουργία μεταδίδονταν τηλεοπτικά από την “ΔΙΟΝ TV”, ώστε να μετέχουν συλλατρεύοντες νοερά και οι απολειφθέντες, μια ποιμαντορική προσπάθεια αφυπνίσεως και τροφοδοσίας του συνεκτικού εκκλησιαστικού ήθους.

Επακολούθησε δεξίωση στο παρακείμενο ενοριακό Κέντρο, όπου ο Σεβασμιώτατος ενημέρωσε δι᾽ ολίγων και για την εκκλησιαστική κατάσταση στην Ουκρανία, περί της οποίας επανειλημμένα τοποθετήθηκε επίσημα και δημόσια. Τόνισε μάλιστα πως κάθε ενδοεκκλησιαστική ρήξη συνακολουθείται κι από πολιτικές και πολιτειακές εντάσεις και πολέμους. «Αυτό μπορεί να ερμηνεύεται αντίστροφα από την κρατούσα λογική, με την έννοια ότι μεθοδευόταν μια επιπλέον ερμηνεία του πολέμου με αιτιογένεση και στην εκκλησιαστική ένταση· η αλήθεια όμως του πνευματικού νόμου είναι ρεαλιστικότερη», είπε ο Σεβασμιώτατος.