Η διακυβέρνηση είναι τέχνη!

Του Δημήτρη Μάρδα

Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, π. Αν. Υπουργού Οικονομικών

Όταν ο παρονομαστής ενός κλάσματος είναι κοινός σε πολλές χώρες (με στοιχεία όπως λόγου χάριν τον Covid-19, την παγκοσμιοποίηση, το ευρώ…) ενώ το αποτέλεσμά του διαφέρει, τότε ο αριθμητής κάνει τη διαφορά. Και ο αριθμητής στο χώρο της οικονομίας είναι η εθνική πολιτική.

Όταν ο ΟΟΣΑ μήνες πριν πρόβλεπε μοναδική καθίζηση της οικονομικής δραστηριότητας (κατά 34%) για την Ελλάδα σε σύνολο 50 χωρών στη βραχυχρόνια περίοδο –άμεση δυνητική αρχική επίπτωση– η συμπεριφορά της οικονομικής μας πολιτικής δεν έπρεπε να είχε πολλά κοινά με εκείνων των κρατών που θα κατέγραφαν πολύ καλύτερες επιδόσεις! Όφειλε να ήταν πιο επιθετική.

Το ταλέντο των κυβερνόντων στην κρίση του Covid-19 φαίνεται στο ακόλουθο: Στον συγκερασμό των δυο συστημάτων της Υγείας και της Οικονομίας, τα οποία αλληλεξαρτώνται και αλληλοεπηρεάζονται. Ο επιτυχής συγκερασμός οδηγεί σε «χλιαρές» δυσμενείς επιπτώσεις εις βάρος της οικονομίας ενώ οι κακότεχνες κινήσεις ή οι ακατάλληλοι χειρισμοί οδηγούν στον εκτροχιασμό του δεύτερου συστήματος. Η πολιτική του «βλέποντας και κάνοντας» δεν συνάδει με τα προαναφερθέντα. Δίνει διαφορετικούς αριθμητές και ως εκ τούτου διαφορετικά αποτελέσματα.

Παρόμοια συζήτηση –άκρως επίκαιρη στην εποχή μας– σε ένα άλλο επίπεδο βέβαια, αφορά στην αποβιομηχάνιση της χώρας. Πολλά ακούστηκαν γι’ αυτήν την κακή πορεία. Η Ενιαία Αγορά της ΕΕ του 1993 θεωρήθηκε ως μια κύρια αιτία. Ως δεύτερη αιτία εξίσου σημαντική, προτάθηκε η παγκοσμιοποίηση που ολοκληρώνεται με τη βοήθεια των πολυμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων (των Γύρων Ντίλον, Κένεντυ, Τόκυο, Ουρουγουάης, Ντόχα…), στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (πρώην GATT), ή των διμερών προσπαθειών (π.χ. Εμπορική Συμφωνία ΕΕ-Καναδά). Τέλος, πολλοί πρόταξαν ως αιτία το ευρώ, το οποίο δεν επιτρέπει τις διολισθήσεις/υποτιμήσεις του ανύπαρκτου πλέον εθνικού νομίσματος στο όνομα της βελτίωσης της ανταγωνιστικής θέσης μιας χώρας.

Η απάντηση στα όσα προτείνονται είναι η εξής: Ως προς τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, εδώ συμμετέχουν πλέον των 150 κρατών σήμερα, όταν στα πρώτα βήματά της (αρχές της δεκαετίας του 1960) συμμετείχαν γύρω στα εξήντα. Τις επιπτώσεις της «Ενιαίας Αγοράς» τις βίωσαν όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ενώ εκείνες του ευρώ τα κράτη-μέλη που συμμετέχουν στο κοινό νόμισμα. Παρόλα αυτά η αποβιομηχάνιση της χώρας μας αποτελεί μια εξαιρετική εξέλιξη και όχι μόνο στο πλαίσιο της ΕΕ!

Οι ερμηνευτικές μεταβλητές της εξεταζόμενης κατάστασης είναι πολλές. Μια γεύση από αυτές παίρνουμε στις εκθέσεις του Global Competitiveness Report, όπου καταγράφονται πλέον των 100 αιτιών που οδηγούν στο μη φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον το οποίο διαπερνά τη χώρα. Έτσι, η Ελλάδα βαθμολογείται ως «κακός μαθητής», κατέχοντας την 59η θέση σε σχέση με άλλα 141 κράτη. Όλοι οι εν λόγω παράγοντες έχουν σημείο εκκίνησης της εθνική πολιτική. Αυτή ερμηνεύει, ως ο αριθμητής του κλάσματος, κατά κύριο λόγο τις αιτίες που οδήγησαν στην αποβιομηχανοποίηση της χώρας.

Η διοίκηση είναι τέχνη. Αυτό ήταν το κεντρικό νόημα της επιστολής του Ισοκράτη το 370 π.Χ. προς τον Νικοκλέα, βασιλιά της Σαλαμίνας. Η επιστολή αναφερόταν στην τέχνη περί σωστής διοίκησης μιας πόλης-κράτους και της επιτυχούς άσκησης των πολιτικών εξουσιών… Οι αιώνες πέρασαν, η ρήση του Ισοκράτη παραμένει ζωντανή ιδίως σε περιόδους κρίσεων και ρευστών καταστάσεων όπου οι κυβερνόντες/διοικούντες οφείλουν να δείξουν το ταλέντο τους ή άλλως την γνώση της τέχνης αναφορικά με τη διακυβέρνηση της χώρας.