σκηνική δοκιμή : Μερσίνα Ιωακείμ
[....ένας έρημος χώρος, ένα έρημο τοπίο -στο βάθος μια πυραμίδα από ανθρώπινα οστά. Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ. Το μαγγανοπήγαδο. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ, όπως Ο ΤΡΕΛΟΣ των Ταρώ, - φορώντας το καπέλο του γελωτοποιού της Commedia dell' Arte. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ /γυρίζει το μαγγανοπήγαδο- σύμβολο του αέναου χρόνο ή της χιμαιρικής ελπίδας]
ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ
Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ : .....στο μεταξύ το τρένο ήρθε λίγο πριν τη σύλληψή μου,- ''να πηγαίνω'', είπα, -δίχως σάλτα και κουνήματα το ποτάμι γίνεται βαθύτερο και η συγκομιδή χάνεται όπως ένα βουνό ανάποδα στο ρεύμα - η ζωή τελειώνει έτσι, έσχατη υποταγή σε κάτι ανώνυμο, - μόνο που ήταν αργά -η παράνοια προφυλάγει από μια πράξη φανερής αδικίας - οι ίδιοι οι θεοί κατέχουν τη δύναμη στη θεολογία της απάτης, - διάφορες αισχρότητες ή και συμπόνιες που τελικά σκοτώνουν την καλοσύνη - και μ' αυτούς τους συλλογισμούς έμεινα χρόνια μόνος -, όπως ένα μακρινό ένστιχτο που χάνει την αφορμή του και μετά όταν σε πλησιάζουν οι πειρασμοί είναι γιατί σίγουρα σε θεωρούν κάποιο πρόσωπο μεγαλοπρεπές, σα να 'χει προηγηθεί το έγκλημα ή έχει μεγαλώσει περίεργα η νύχτα και είσαι ύποπτος/ κι οι εραστές κάθε φορά τελειώνουν μ' ένα ποίημα σκοτεινό όπως έκανε ο Auden, -''As I walked out one evening'' [1], επειδή το νερό έστριβε μαζί με το λιθόστρωτο εξουσίαζε η εντύπωση η κρυφή μουσική των δέντρων - ήμουν υπαρκτός, λοιπόν, ''τραγούδησέ μου, έλα, τραγούδησέ μου κάτι όμορφο''- ''δεν φοβάσαι;; - ''πάμε στοίχημα;;''-, οι σκιές των ηλικιωμένων ούτε τώρα γύριζαν με το μέρος μας, μου έδινε το χέρι σαν να είχε χαράξει - εξυπακούεται ένα σιωπηρό συμβόλαιο - ώσπου να μάς ξυπνήσουν ανθρώπινες σφαγές το φίλημα της πόρνης που μετανάστευσε, ας αφήσουμε τα μυστήρια, - ποιητάρη- τα αινίγματα που βάζεις τζάμπα, [μεγάλη παύση] - ''οστέα ξηρά σφόδρα'' [2] - ή πάλι σε άλλους τόπους κηδεύουν τον Άδωνι ρίχνοντας το ομοίωμά του στη θάλασσα- θα κυλήσω, λοιπόν, στην ανάμνηση - στο άρωμα μιας γυναίκας πολύ όμορφης για να την αγγίξεις - έκπτωτος,- για το μέλλον της - θα γεννιόνται χωρίς σταματημό καινούριες σάρκες η απεραντοσύνη θα επιστρέψει - θα γλιστρήσει ήσυχα προς το μέρος μας, γιατί νομίζεις σκαρφαλώνω στον βράχο που βλέπει στη μικρή παραλία ;; με μόνο τα δυο μαργαριτάρια για μάτια που αλληθώρισαν, ο θάνατος - που γράφει ''Φληβάς ο Φοίνικας'' [3], ο ήλιος στεφανώνει το κρανίο του κόκκινο ο ιερέας του Άττη ανέραστος- ''ο άντρας μου είναι νεκρός, τον πολτοποίησε - ένα τρακτέρ - στην άβυσσο πίσω από τις κυδωνιές σε κάποιο ανύπαρχτο Purgatorio ''
[Σκοτάδι.Λίγο φως]
[Ιεζεκιήλ, Κεφάλαιο 37/ ΛΖ 1-14] [2]
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......1 Το χέρι τού Κυρίου στάθηκε επάνω μου· και με έβγαλε έξω διαμέσου τού πνεύματος του Κυρίου, και με έβαλε στο μέσον μιας πεδιάδας, κι αυτή ήταν γεμάτη από κόκαλα. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ....θα πρέπει να προσέχω το χώμα μιας ποίησης με πρώιμα δάκρυα χωρίς λόγο - εκείνη η παλάμη απείχε μια αιωνιότητα από την υγρασία που θόλωνε τα τζάμια ή ο θάνατος που γινόταν μια αποφασιστικότερη και διαφορετική εκδοχή του κυρίαρχου
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .....2 Και με έκανε να περάσω κοντά τους, γύρω-γύρω· και να, ήσαν πολλά σε υπερβολικό βαθμό επάνω στο πρόσωπο της πεδιάδας· και να, ήσαν κατάξερα. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ....δεν υπάρχει ανθρώπινο μάτι που θα με δει - δεν μπορεί να με δει κάτι - παρά μόνο ο εαυτός μου, ένας τόπος απομόνωσης στενός μια έντονη βικτοριανή περιφρόνηση στ' άδεια ξωκλήσια κατοικούν οι άνεμοι- ο Μπέρτι θα έμενε πάντοτε κοντός - τόλεγε ο Κανέτι
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .....3 Και είπε σε μένα: Γιε ανθρώπου, μπορούν αυτά τα κόκαλα να αναζήσουν; Και είπα: Κύριε Θεέ, εσύ ξέρεις. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .......ήταν δική μου η λαχτάρα για μοναξιά πιο διάφανη απ' τον αγκώνα της σιωπής κι οι άκρες των δαχτύλων ανύπαρχτες όπως το σπίτι που άδειασε ή έφυγε μια μέρα για την άλλη εποχή - το άφηνα στη διάθεση πολλών - γιατί κάποτε η ομίχλη συγκρατεί τη βροχή πριν ακουμπήσει η νύχτα στο παράθυρο, πριν μιλήσουμε για τις καμέλιες που γκρεμίζονται στον κήπο με κρότο
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ: .....4 Και μου είπε: Προφήτευε προς αυτά τα κόκαλα, και πες τους: Τα κόκαλα τα ξερά, ακούστε τον λόγο τού Κυρίου· [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .....πήρα τα λυτά μαλλιά της στα χέρια μου, είχαν μια ομορφιά από παρελθόν ή Ode to a Nightingale [4]- κάθε δρόμος για τον έρωτα κλείνει μέσα από το όνειρο
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .....5 έτσι λέει ο Κύριος ο Θεός προς αυτά τα κόκαλα: Δέστε, εγώ θα βάλω μέσα σε σας πνεύμα, και θα αναζήσετε· [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ....η θάλασσα είναι άγονη χωρίς την τρυφερότητα των σωμάτων, γλιστράς ήσυχα προς το μέρος της ζωής όπως ένα πόδι ή μια σκέψη που τα διαπερνάει η ξενιτειά - κάποτε γοητευτική αλλά σε λάθος απόχρωση
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .......6 και θα βάλω επάνω σας νεύρα, και θα βάλω επάνω σας σάρκα, και θα σας περισκεπάσω με δέρμα, και θα βάλω σε σας πνεύμα, και θα αναζήσετε, και θα γνωρίσετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .....μόνο που οι γενιές θ' αναζητήσουν το νερό σ' ένα διάδρομο άδειο από βήματα ή τα μυστικά όταν ξεγελούν πριν τη μεγάλη συνειδητή αποκάλυψη, - μια φυσική ανθρώπινη αφροσύνη που κυνήγησα το πένθος της
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ....7 Και προφήτευαν, καθώς προστάχτηκα· και, καθώς προφήτευα, έγινε ήχος, και ξάφνου, ένας σεισμός, και τα κόκαλα συγκεντρώθηκαν μαζί, το ένα κόκαλο μαζί με το άλλο κόκαλο [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ........γιατί την ίδια νύχτα ήρθε η ειδοποίηση να με τσουβαλιάσουν σαν άχρηστο βάρος στο τρένο 17, ''ο αδερφός μου είναι μέσα κι αυτός'', τους είπα, αλλά δεν με πίστευαν κι έσβησε άδοξα η διαρκής αυτοθυσία του ποιητή, περνούσε η φάτσα του τραυματισμένη σαν παλιάτσου, τα μαλλιά κατσαρωμένα με πισσόλαδο - σκέφτηκα ότι μπορώ να ανεχτώ πολλά ακόμα
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......8 Και είδα, και ξάφνου, αναφύησαν επάνω τους νεύρα και σάρκες, και δέρμα από επάνω τα περισκέπασε· όμως, πνεύμα δεν ήταν μέσα τους [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ......το αίμα δε λέει ψέμματα κι ο ήλιος να με στραβώνει - η πόλη ήταν ακόμα μακριά ''χρόνια μάς αφήνεις για πάντα κι επιστρέφεις ανέλπιστα'' -/ κι ένα πρωί το αστροπελέκι γέρνει προσχεδιασμένα σαν κλεμμένο άλογο - ο Πρώτος Καβαλάρης της Αποκάλυψης έχει φανεί....
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......9 Και είπε σε μένα: Προφήτευε προς το πνεύμα, προφήτευε, γιε ανθρώπου, και να πεις προς το πνεύμα: Έτσι λέει ο Κύριος ο Θεός: Έλα, πνεύμα, από τους τέσσερις ανέμους, και φύσηξε προς αυτούς τους φονευμένους, και ας αναζήσουν. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ......οι χτύποι του ρολογιού, το βέλασμα, οι καλοί φίλοι, οι άλλοι που κατεβαίνουν το λόφο, κρεμασμένα στον τοίχο- το ένα πάνω στο άλλο- τα πουλιά μ' εκείνο το άγουρο πέταγμα για την επόμενη εποχή - το ξάφνιασμα με την άπειρη στοργή πώς κατεβαίνει το αγιόκλημα μυρίζοντας παντού ορίζοντα και φως - ο Δεύτερος Καβαλάρης της Αποκάλυψης έχει φανεί
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......10 Και προφήτευσα, όπως προστάχθηκα· και το πνεύμα μπήκε μέσα σ' αυτούς, και ανέζησαν, και στάθηκαν στα πόδια τους, ένα στράτευμα μέγα, σε υπερβολικά μεγάλο βαθμό.[παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ......σηκώθηκα όρθιος άγγιξέ με μην κλαις το μαχαίρι μου έπεσε - το στόμα μου μίλησε- όχι εγώ, έχω αφήσει το παλτό στο πιο αφηρημένο άσυλο ανιάτων για να ξεχαστεί ή πάλι όταν έρχεται νύχτα και πρέπει κάποιος να μείνει στο δωμάτιο όπως γίνεται στις ανερμήνευτες τραγωδίες ή στα περασμένα όνειρα με τις πολλές υποσχέσεις - κι έτσι φάνηκε ο Τρίτος Καβαλάρης της Αποκάλυψης
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......1 Το χέρι τού Κυρίου στάθηκε επάνω μου· και με έβγαλε έξω διαμέσου τού πνεύματος του Κυρίου, και με έβαλε στο μέσον μιας πεδιάδας, κι αυτή ήταν γεμάτη από κόκαλα. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ....θα πρέπει να προσέχω το χώμα μιας ποίησης με πρώιμα δάκρυα χωρίς λόγο - εκείνη η παλάμη απείχε μια αιωνιότητα από την υγρασία που θόλωνε τα τζάμια ή ο θάνατος που γινόταν μια αποφασιστικότερη και διαφορετική εκδοχή του κυρίαρχου
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .....2 Και με έκανε να περάσω κοντά τους, γύρω-γύρω· και να, ήσαν πολλά σε υπερβολικό βαθμό επάνω στο πρόσωπο της πεδιάδας· και να, ήσαν κατάξερα. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ....δεν υπάρχει ανθρώπινο μάτι που θα με δει - δεν μπορεί να με δει κάτι - παρά μόνο ο εαυτός μου, ένας τόπος απομόνωσης στενός μια έντονη βικτοριανή περιφρόνηση στ' άδεια ξωκλήσια κατοικούν οι άνεμοι- ο Μπέρτι θα έμενε πάντοτε κοντός - τόλεγε ο Κανέτι
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .....3 Και είπε σε μένα: Γιε ανθρώπου, μπορούν αυτά τα κόκαλα να αναζήσουν; Και είπα: Κύριε Θεέ, εσύ ξέρεις. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .......ήταν δική μου η λαχτάρα για μοναξιά πιο διάφανη απ' τον αγκώνα της σιωπής κι οι άκρες των δαχτύλων ανύπαρχτες όπως το σπίτι που άδειασε ή έφυγε μια μέρα για την άλλη εποχή - το άφηνα στη διάθεση πολλών - γιατί κάποτε η ομίχλη συγκρατεί τη βροχή πριν ακουμπήσει η νύχτα στο παράθυρο, πριν μιλήσουμε για τις καμέλιες που γκρεμίζονται στον κήπο με κρότο
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ: .....4 Και μου είπε: Προφήτευε προς αυτά τα κόκαλα, και πες τους: Τα κόκαλα τα ξερά, ακούστε τον λόγο τού Κυρίου· [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .....πήρα τα λυτά μαλλιά της στα χέρια μου, είχαν μια ομορφιά από παρελθόν ή Ode to a Nightingale [4]- κάθε δρόμος για τον έρωτα κλείνει μέσα από το όνειρο
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .....5 έτσι λέει ο Κύριος ο Θεός προς αυτά τα κόκαλα: Δέστε, εγώ θα βάλω μέσα σε σας πνεύμα, και θα αναζήσετε· [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ....η θάλασσα είναι άγονη χωρίς την τρυφερότητα των σωμάτων, γλιστράς ήσυχα προς το μέρος της ζωής όπως ένα πόδι ή μια σκέψη που τα διαπερνάει η ξενιτειά - κάποτε γοητευτική αλλά σε λάθος απόχρωση
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .......6 και θα βάλω επάνω σας νεύρα, και θα βάλω επάνω σας σάρκα, και θα σας περισκεπάσω με δέρμα, και θα βάλω σε σας πνεύμα, και θα αναζήσετε, και θα γνωρίσετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .....μόνο που οι γενιές θ' αναζητήσουν το νερό σ' ένα διάδρομο άδειο από βήματα ή τα μυστικά όταν ξεγελούν πριν τη μεγάλη συνειδητή αποκάλυψη, - μια φυσική ανθρώπινη αφροσύνη που κυνήγησα το πένθος της
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ....7 Και προφήτευαν, καθώς προστάχτηκα· και, καθώς προφήτευα, έγινε ήχος, και ξάφνου, ένας σεισμός, και τα κόκαλα συγκεντρώθηκαν μαζί, το ένα κόκαλο μαζί με το άλλο κόκαλο [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ........γιατί την ίδια νύχτα ήρθε η ειδοποίηση να με τσουβαλιάσουν σαν άχρηστο βάρος στο τρένο 17, ''ο αδερφός μου είναι μέσα κι αυτός'', τους είπα, αλλά δεν με πίστευαν κι έσβησε άδοξα η διαρκής αυτοθυσία του ποιητή, περνούσε η φάτσα του τραυματισμένη σαν παλιάτσου, τα μαλλιά κατσαρωμένα με πισσόλαδο - σκέφτηκα ότι μπορώ να ανεχτώ πολλά ακόμα
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......8 Και είδα, και ξάφνου, αναφύησαν επάνω τους νεύρα και σάρκες, και δέρμα από επάνω τα περισκέπασε· όμως, πνεύμα δεν ήταν μέσα τους [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ......το αίμα δε λέει ψέμματα κι ο ήλιος να με στραβώνει - η πόλη ήταν ακόμα μακριά ''χρόνια μάς αφήνεις για πάντα κι επιστρέφεις ανέλπιστα'' -/ κι ένα πρωί το αστροπελέκι γέρνει προσχεδιασμένα σαν κλεμμένο άλογο - ο Πρώτος Καβαλάρης της Αποκάλυψης έχει φανεί....
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......9 Και είπε σε μένα: Προφήτευε προς το πνεύμα, προφήτευε, γιε ανθρώπου, και να πεις προς το πνεύμα: Έτσι λέει ο Κύριος ο Θεός: Έλα, πνεύμα, από τους τέσσερις ανέμους, και φύσηξε προς αυτούς τους φονευμένους, και ας αναζήσουν. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ......οι χτύποι του ρολογιού, το βέλασμα, οι καλοί φίλοι, οι άλλοι που κατεβαίνουν το λόφο, κρεμασμένα στον τοίχο- το ένα πάνω στο άλλο- τα πουλιά μ' εκείνο το άγουρο πέταγμα για την επόμενη εποχή - το ξάφνιασμα με την άπειρη στοργή πώς κατεβαίνει το αγιόκλημα μυρίζοντας παντού ορίζοντα και φως - ο Δεύτερος Καβαλάρης της Αποκάλυψης έχει φανεί
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......10 Και προφήτευσα, όπως προστάχθηκα· και το πνεύμα μπήκε μέσα σ' αυτούς, και ανέζησαν, και στάθηκαν στα πόδια τους, ένα στράτευμα μέγα, σε υπερβολικά μεγάλο βαθμό.[παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ......σηκώθηκα όρθιος άγγιξέ με μην κλαις το μαχαίρι μου έπεσε - το στόμα μου μίλησε- όχι εγώ, έχω αφήσει το παλτό στο πιο αφηρημένο άσυλο ανιάτων για να ξεχαστεί ή πάλι όταν έρχεται νύχτα και πρέπει κάποιος να μείνει στο δωμάτιο όπως γίνεται στις ανερμήνευτες τραγωδίες ή στα περασμένα όνειρα με τις πολλές υποσχέσεις - κι έτσι φάνηκε ο Τρίτος Καβαλάρης της Αποκάλυψης
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......11 Και μου είπε: Γιε ανθρώπου, αυτά τα κόκαλα είναι ολόκληρος ο οίκος Ισραήλ· δες, αυτοί λένε: Τα κόκαλά μας ξεράθηκαν, και η ελπίδα μας χάθηκε· εμείς αφανιστήκαμε. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .......και χτύπησα παλεύοντας- εξ άλλου δεν εκζήτησα τη νίκη παρά μόνο μια μυρωδιά από κρασί ή ξερικό αμπέλι καθώς κανείς συχωράει τη μοίρα του λίγο πριν γυρίσει απ' το άλλο πλευρό - κι έτσι φάνηκε κι ο Τέταρτος Καβαλάρης της Αποκάλυψης
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......12 Γι' αυτό, προφήτευε, και πες τους: Έτσι λέει ο Κύριος ο Θεός. Δες, λαέ μου, εγώ ανοίγω τούς τάφους σας, και θα σας ανεβάσω από τους τάφους σας, θα σας φέρω στη γη τού Ισραήλ. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : ......Αμήν
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : ......13 Και θα γνωρίσετε ότι εγώ είμαι ο Κύριος, όταν, λαέ μου, ανοίξω τούς τάφους σας, και σας ανεβάσω από τους τάφους σας. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .......Αμήν
Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ : .....14 Και θα σας δώσω το πνεύμα μου, και θα αναζήσετε, και θα σας τοποθετήσω στη γη σας· και θα γνωρίσετε, ότι εγώ ο Κύριος μίλησα και εκτέλεσα, λέει ο Κύριος. [παύση]
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ : .....Αμήν
[Σκοτάδι. Φως. Αυλαία] // ΤΕΛΟΣ
ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] ομώνυμο ποίημα του W.H.Auden, σε μτφρ. Ερρίκου Σοφρά, βλ. περ. ΕΝΤΕΥΚΤΉΡΙΟ, 2016 τ. 109
[2] Ιεζεκιήλ λζ 1-14, μτφρ. πηγή : Διαδίκτυο - όπου Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ, η αντιστοιχία στο ιερό κείμενο σε μετάφραση
[3] βλ. Τ. Έλιοτ, Η Έρημη Χώρα, μτφρ. Γ. Σεφέρης, Ίκαρος, 2009, Ζ' Ανατύπωση
[4] Ωδή σ' ένα αηδόνι, Τζον Κιτς
[δημοσιεύτηκε και τον Μάιο-Ιούνιο 2018 στο neinnewsgr.blogspot.com με διαφορετικές φωτογραφικές επιλογές]
[Σκοτάδι. Φως. Αυλαία] // ΤΕΛΟΣ
ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] ομώνυμο ποίημα του W.H.Auden, σε μτφρ. Ερρίκου Σοφρά, βλ. περ. ΕΝΤΕΥΚΤΉΡΙΟ, 2016 τ. 109
[2] Ιεζεκιήλ λζ 1-14, μτφρ. πηγή : Διαδίκτυο - όπου Ο ΕΡΗΜΙΤΗΣ, η αντιστοιχία στο ιερό κείμενο σε μετάφραση
[3] βλ. Τ. Έλιοτ, Η Έρημη Χώρα, μτφρ. Γ. Σεφέρης, Ίκαρος, 2009, Ζ' Ανατύπωση
[4] Ωδή σ' ένα αηδόνι, Τζον Κιτς
[δημοσιεύτηκε και τον Μάιο-Ιούνιο 2018 στο neinnewsgr.blogspot.com με διαφορετικές φωτογραφικές επιλογές]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.