Οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι

Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
Το 0,7% των ενηλίκων του πλανήτη ελέγχει το 41,0% του παγκόσμιου πλούτου. Αυτά τα στοιχεία δημοσιοποίησε η τράπεζα Credit Suisse για το έτος 2013. Το 0,7% αντιστοιχεί σε 32 εκατομμύρια άτομα, που διαθέτουν πλούτο άνω του ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Οι «πληβείοι» ενήλικοι του πλανήτη, δηλαδή το 3.207 εκατ. με πλούτο κάτω των 10 χιλιάδων δολαρίων, κατέχουν μόνο το 3% του παγκόσμιου πλούτου.
Ενδιαφέρον βέβαια παρουσιάζει η κατανομή του πλούτου σε αυτό το ίδιο το 0,7%, όπου και εκεί κυριαρχούν ανισότητες. Η Credit Suisse δε δίνει αναλυτικά στοιχεία για την συγκεκριμένη ομάδα. Το περιοδικό Forbes όμως εκτίμησε, τον Απρίλιο του 2013, ότι 1.426 άτομα της υπό εξέταση ομάδας, κατέχουν πλούτο αξίας 5,4 τρις δολαρίων. Από υπολογισμούς δικής μας ερευνητικής ομάδας, προκύπτουν περίπου όμοια αποτελέσματα των ανωτέρω. Ειδικότερα, εκτιμάται ότι 1.485 άτομα κατέχουν 4,6 τρις δολάρια, ενώ σύμφωνα με την ίδια μεθοδολογία, διαπιστώθηκε ότι 3 ενήλικες διαθέτουν περιουσία 9 τρις δολαρίων περίπου!

Ο πλούτος του συνόλου αυτού κατανέμεται με τον ακόλουθο τρόπο: Το 22% σε ακίνητα, το 35% σε μετοχές, εταιρικά ομόλογα και venture capital, το 8% σε κρατικά ομόλογα, το 26% σε νομίσματα, χρυσό πολύτιμα μέταλλα, το 5% σε εμπορεύματα και το 4% σε έργα τέχνης και αντικείμενα πλειστηριασμών.

Διάγραμμα 1 Κατανομή του παγκόσμιου πλούτου. Έτος 2013

Τόσο το 2012 όσο και το 2011 τα πράγματα ήταν... καλύτερα για τους φτωχούς!. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την ίδια πηγή, το 2011 οι πλουσιότεροι ενήλικες του πλανήτη ήταν λιγότεροι. Αντιπροσώπευαν το 0,5% του ενήλικου πληθυσμού του ανερχόμενοι σε 29,7 εκατομμύρια άτομα. Οι φτωχοί ήταν πολύ λιγότεροι ανερχόμενοι σε 3.054 εκατ. άτομα, αντιπροσωπεύοντας το 3,3% του παγκόσμιου πλούτου. (Βλ. Διάγραμμα 2 τα στοιχεία του 2011)

Μέσα λοιπόν σε δυο μόλις χρόνια τα μερίδιο των φτωχών στον πλούτο μειώθηκε κατά 0,3% ενώ των πλουσίων (άνω του 1 εκατ. δολαρίων) κατέγραψε αντίστροφη πορεία. Διαπιστώνεται λοιπόν ότι από το 2011 έως το 2013 οι ζάπλουτοι του πλανήτη βελτίωσαν τη θέση τους, κατά 9,6 τρις δολάρια.

Ενδιαφέρουσες εξελίξεις καταγράφονται και στο σύνολο εκείνο με πλούτο από 10 χιλιάδες έως 100 χιλιάδες δολάρια. Το 2011 οι ενήλικές αυτής της ομάδας ήταν 1.066 εκ άτομα (23,6% των ενηλίκων) αντιπροσωπεύοντας το 14,5% του παγκόσμιου πλούτου (33,5 τρις δολάρια). Το 2013 αν και ο πληθυσμός αυτός δεν άλλαξε, ποσοστιαία μειώθηκε (στο 22,9% του υπό εξέταση πληθυσμού) κατέχοντας λιγότερο πλούτο απ’ ότι παλαιότερα. Ο τελευταίος ανερχόταν λοιπόν στο 13,7% του παγκόσμιου πλούτου (33 τρις δολάρια).

Ενώ συμβαίνουν όλα αυτά στους οικονομικά ευπορότερους, εκτιμάται φέτος ότι: θα πεθάνουν από πείνα 7.615.360 άτομα, ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα σε δυο θανάτους λόγω έλλειψης τροφίμων είναι 3,6 δευτερόλεπτα, 1,5 εκ. παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν από ασιτία κάθε έτος και τέλος στις 5-7-2013 πέθαναν από τον ίδιο λόγο, μόνο σε μια ημέρα λοιπόν, 20.864 άτομα! (Πηγή:World Food Programme)

Ως προς τις υπόλοιπες ομάδες, ο πλούτος της ομάδας με εισοδήματα από 100 χιλιάδες έως 1 εκατ. δολάρια δεν κατέγραψε ιδιαίτερα πτωτική πορεία κατά τα δυο εξεταζόμενα έτη. Αν και μειώθηκε ο πληθυσμός της σε δυο μόλις χρόνια, (το 2011 ανερχόταν σε 367 εκ. άτομα ενώ το 2013 μειώθηκε σε 361) ο πλούτος της σε απόλυτα νούμερα κρατήθηκε γύρω στα 101 τρις δολάρια. Ο πλούτος αυτός, ως ποσοστό του συνολικού παγκόσμιου, έχασε λίγο έδαφος.

Τα ανωτέρω καταδεικνύουν πόσο αληθής είναι η θέση που υποστηρίζει ότι υφίσταται ένα άνοιγμα της παγκόσμιας ψαλίδας του πλούτου υπέρ των πολύ πλουσίων. Επίσης, ποσοτικοποιούν τα δεδομένα του πλούτου ανά ομάδα πληθυσμού θέτοντας εύλογα ένα ερώτημα: Ποιος εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες που δημιουργεί είτε η κάθε κρίση, είτε η δυναμική που προκαλεί η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας;

Διάγραμμα 2 – Κατανομή του παγκόσμιου πλούτου. Έτος 2011

Τέλος, αν υποθέσουμε ότι τα 32 εκατομμύρια των ατόμων της υψηλότερης οικονομικής κλίμακας «μισθοδοτούν» σε όλο τον πλανήτη με ένα εκατομμύριο δολάρια ετησίως 100 χιλιάδες πολιτικούς, στρατιωτικούς γραφειοκράτες και γενικά άτομα που με κάθε μορφής παρεμβάσεις, (π.χ. δηλώσεις αιφνίδιες που οδηγούν στη χειραγώγηση του χρηματιστηρίου από την παγκόσμια πλουτοκρατία κ.ά) τους προσφέρουν οικονομική δύναμη, τότε από το σύνολο του πλούτου τους θα πρέπει να αφαιρέσουν μόνο 100 δις δολάρια. Το «χαρτζιλίκι» αυτό αντιπροσωπεύει λοιπόν το 0,1% του πλούτου των εν λόγω 32 εκατομμυρίων ατόμων, ποσότητα χρημάτων αμελητέα για τα δικά τους βαλάντια. Θα ήταν επίσης άνευ αξίας, αν το ποσοστό αυτό ήταν της τάξης του 1%!

Από τα προαναφερθέντα συνάγεται ότι στο πεδίο ενός διαρκούς παγκόσμιου πολέμου, το 1% περίπου των ενηλίκων του πλανήτη, που κινεί τα νήματα της πολιτικής των κρατών, μπορεί άνετα να στραφεί ή ακόμη στρέφεται κατά του υπόλοιπου 99%. Οι θάνατοι από πείνα, η γενοκτονία που λαμβάνει χώρα στην Αφρική, η χρεοκοπία των οικονομιών, η χειραγώγηση των αγορών, η εκμετάλλευση των πρώτων υλών στρατηγικής σημασίας και οι πόλεμοι, εμφύλιοι ή μη, που φυτρώνουν όπου κρίνεται απαραίτητο, είναι λοιπόν μέρος του παιγνιδιού που ελέγχει απόλυτα αυτό το 1%!