Πορεία κατάρρευσης του ΟΑΕΕ: Ένα προμελετημένο έγκλημα

Γράφει ο Βασίλης Μαμάης
Μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος της ΚΕ για τους ΕΒΕ
Τους τελευταίους μήνες έχουν πυκνώσει τα «πολεμικά ανακοινωθέντα» του αστικού Τύπου για τα ελλείμματα του Οργανισμού Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ). «Στα πρόθυρα της χρεοκοπίας το ασφαλιστικό σύστημα» («Ελευθεροτυπία»), «ΟΑΕΕ - Αυξάνεται το έλλειμμα, οι μισοί ασφαλισμένοι αδυνατούν να καταβάλλουν εισφορές» (Greek Money). Και τα στοιχεία, αποκαλυπτικά. Το ταμειακό έλλειμμα προβλεπόταν στον προϋπολογισμό του 2013 να φτάσει τα 581 εκ. ευρώ, έναντι 30,9 εκ. του 2012 (+1.880%), και με νεότερες εκτιμήσεις, αναμένεται να ξεπεράσει τα 800 εκ.

Και δε σταματούν μόνο στις διαπιστώσεις, προτείνουν και τις «ενδεδειγμένες» λύσεις. «Ανοιχτό το ενδεχόμενο μειώσεων στις συντάξεις του ΟΑΕΕ» («Επίκαιρα»), «Μειώσεις συντάξεων αν δεν ληφθούν μέτρα» («Ελευθεροτυπία»).

Είναι στη φύση του αστικού Τύπου, η περιγραφή της πραγματικότητας αποκομμένης από τις αιτίες που τη δημιούργησαν. Ετσι, είναι πιο ευκολοχώνευτη η αστική πολιτική σαν λύση ανάγκης «...εδώ που έφτασαν τα πράγματα». Ομως, δεν είναι έτσι «τα πράγματα» από τη σκοπιά των συμφερόντων των εκατοντάδων χιλιάδων αυτοαπασχολούμενων και μικρών ΕΒΕ. Και από αυτήν τη σκοπιά θα εξετάσουμε τα προβλήματα του ΟΑΕΕ και του ασφαλιστικού συστήματος των αυτοαπασχολούμενων, όπως καταγράφονται σήμερα.
Ποιος φταίει για τα χάλια του ΟΑΕΕ;

Είναι γεγονός ότι, ο ΟΑΕΕ κάθε μήνα το τελευταίο διάστημα, εισπράττει περί τα 130 - 150 εκ. ευρώ από εισφορές και καταβάλλει για συντάξεις τα διπλάσια, δηλαδή 300 εκ. Αν υπολογίσουμε και την κρατική χρηματοδότηση 800 εκ. (προϋπολογισμός 2013) ή περίπου 66 εκ. το μήνα, είναι κάτι παραπάνω από φανερό, ότι το Ταμείο είναι «μείον».

Είναι, επίσης, γεγονός ότι, σε σύνολο 774.000 ασφαλισμένων το 2012, οι 380.000, δηλαδή σχεδόν οι μισοί, δεν πλήρωσαν εισφορές. Οι καθυστερημένες οφειλές έφτασαν το 2012 το ποσό των 5,9 δισ., από 3 δισ. το 2011.

Να λοιπόν ο ένοχος, λέει η κυβέρνηση, κάτω από τις επευφημίες των αστικών μέσων ενημέρωσης, οι «μπαταξήδες» ασφαλισμένοι. Αν πλήρωναν κανονικά τις εισφορές τους, δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Οπότε τι κάνουμε, κυνηγάμε με κάθε τρόπο τους κακοπληρωτές, για να σώσουμε τις συντάξεις. Και αν δεν εισπράξουμε τις καθυστερημένες οφειλές τότε, ισχυρίζεται η κυβέρνηση, δυστυχώς, είμαστε υποχρεωμένοι να «ξανακουρέψουμε» τις συντάξεις. Το πρώτο «κούρεμα» έγινε πέρσι με την εξαΰλωση των δώρων και τις απανωτές μειώσεις στις σχετικά μεγαλύτερες συντάξεις.

Βέβαια, στα «ψιλά» γράμματα αναφέρεται ότι, η κρατική επιχορήγηση από 1.315 εκ. ευρώ το 2012 προβλέπεται να υποχωρήσει στα 800 εκ. το 2013 (-39,2%). Αλλά και εδώ, βρίσκει δικαιολογία η κυβέρνηση. Κρίση έχουμε, ζόρια τραβάμε, το κράτος δεν μπορεί να πληρώνει τις «παθογένειες» του ασφαλιστικού συστήματος, ισχυρίζεται. Βέβαια, τις υποχρεώσεις της στο μεγάλο κεφάλαιο, τρέχει πρόθυμα να τις ξεπληρώσει, αλλά αυτό το βαφτίζει αναπτυξιακή πολίτικη.

Επίσης, δεν απαντιέται, γιατί τόσοι ασφαλισμένοι δεν πληρώνουν τις εισφορές τους. Αν το ποσοστό ήταν μικρό, θα μπορούσε κάποιος να μιλήσει για εισφοροδιαφυγή. Ομως, σήμερα βρίσκεται στο 50% και συνεχώς αυξάνεται. Για να φτάσουν 380 χιλ. αυτοαπασχολούμενοι, να μην έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, να μην έχουν ασφαλιστική ενημερότητα που δημιουργεί προβλήματα με την εφορία, να υπονομεύουν τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα, σημαίνει ότι αντιμετωπίζουν οξύτατα προβλήματα επιβίωσης. Και αυτά τα προβλήματα δεν έπεσαν από τον ουρανό. Τα δημιούργησε η μονοπώληση της αγοράς και η οικονομική κρίση.

Επομένως, για το ταμειακό έλλειμμα του ΟΑΕΕ ευθύνεται η αντιασφαλιστικά πολιτική της κυβέρνησης, που μειώνει την κρατική χρηματοδότηση κάθε χρόνο, και οι φιλομονοπωλιακές πολιτικές που έφεραν τους αυτοαπασχολούμενους στην απόγνωση.

Πέρα από τα παραπάνω, ας θέσουμε δύο ερωτήματα ακόμα:
Από πού κι ως πού, οι σημερινοί ασφαλισμένοι είναι υπεύθυνοι για την πληρωμή των συντάξεων; Η εισφορά του καθενός κατατίθεται στο Ταμείο, για να δημιουργηθεί το απόθεμα εκείνο, που θα του επιτρέψει να πάρει κάποτε σύνταξη. Οποιος δεν πληρώνει την εισφορά του, ναρκοθετεί, κυρίως, τη μελλοντική του σύνταξη και όχι τις συντάξεις των άλλων.
Τι έγιναν τα χρήματα που οι σημερινοί συνταξιούχοι πλήρωσαν στο Ταμείο για να μπορούν να πάρουν σύνταξη; Δεν υπάρχει ούτε ένας συνταξιούχος του ΟΑΕΕ που να μην έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του προς το Ταμείο. Αλλιώς δεν θα έπαιρνε σύνταξη.

Τέτοιου είδους ερωτήματα μόνο στον «Ριζοσπάστη» θα τα διαβάσετε. Τα αστικά μέσα ενημέρωσης τα αποφεύγουν «σαν το διάολο το λιβάνι». Για απαντήσεις δεν το συζητάμε καν.
Τι απέγιναν τα αποθεματικά;

Πού πήγαν, λοιπόν, τα χρήματα που προαναφέραμε;

Σύμφωνα με αναλογιστική μελέτη του 2008 -του αρμόδιου, τότε, υπουργείου- ο ΟΑΕΕ θα έπρεπε να διαθέτει 48,8 δισ. ευρώ αποθεματικά, από τις συσσωρευμένες εισφορές των ασφαλισμένων τα προηγούμενα χρόνια. Τη συγκεκριμένη χρονιά είχε στα Ταμεία του μόνο 588 εκ. ευρώ.

Και πώς εξαφανίστηκαν τόσο μεγάλα χρηματικά πόσα;

Εδώ, πρέπει να εξάρουμε τις αντιασφαλιστικές εμπνεύσεις των κυβερνήσεων.

Σταχυολογούμε τα παρακάτω.
Οι ασφαλιστικοί νόμοι υποχρέωσαν για δεκαετίες τα Ταμεία να καταθέτουν χωρίς τόκο στην Τράπεζα της Ελλάδος τα αποθεματικά τους. Ακόμα και σε εποχές που ο πληθωρισμός βρισκόταν στο 25%-30%. Και δεν είναι μόνο ο πληθωρισμός που τα ροκάνισε. Τα κεφάλαια αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την, κάθε φορά, καπιταλιστική ανάπτυξη. Λεπτομέρεια με σημασία: Ο ΟΑΕΕ διαθέτει σήμερα μετοχές στις τράπεζες Εθνική και Πειραιώς. Πέρα από τα χρήματα που χάθηκαν από την πτώση της αξίας των μετοχών, με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τα χρήματα των ασφαλισμένων θα «κουρευτούν» ακόμα παραπέρα. Να πώς αλλάζουν χέρια τα χρήματα, και από τους αυτοαπασχολούμενους που τα κατέθεσαν στο Ταμείο τους γίνονται κεφάλαιο και χρηματοδοτούν τους ανταγωνιστές τους.
Το 1992, οι περιβόητοι νόμοι Σιούφα κατάργησαν την κρατική επιχορήγηση για τους μέχρι τότε ασφαλισμένους. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ τα επόμενα χρόνια, δεν πλήρωσαν ούτε τα ψίχουλα που είχαν θεσμοθετήσει οι προκάτοχοί τους για τους «νέους» ασφαλισμένους. Μια ακόμα λεπτομέρεια με σημασία. Χρειάστηκαν 10 χρόνια για να αποδοθεί με τη μορφή δεκαετών ομολόγων η επιχορήγηση των ετών 1995 - 2000. Ο «εθνικός στόχος» της ΟΝΕ δεν επέτρεπε σπατάλες!!! Τα υπολείμματα από αυτά τα ομόλογα, πιθανότατα, «κουρεύτηκαν» πρόσφατα. Να πώς χρηματοδοτήθηκαν οι κάθε λογής ευρωμονόδρομοι.
Το 1999, ενοποιείται το ελλειμματικό ΤΣΑ, με το πλεονασματικό ΤΕΒΕ. Τα ελλείμματα τα κληρονόμησε το νέο ταμείο ο ΟΑΕΕ, παρά τις υποσχέσεις της τότε κυβέρνησης για εξυγίανση. Στη συνέχεια, ακολούθησαν και άλλα μικρότερα, επίσης ελλειμματικά, ταμεία. Να γιατί πανηγύριζε η τότε κυβέρνηση για την κοσμογονία της ενοποίησης. Το λογαριασμό τον φόρτωσε στην πλάτη των ασφαλισμένων.

Οι διοικήσεις των Ταμείων, κάθε φορά που τα έξοδα δεν έβγαιναν, τραβούσαν από τα αποθεματικά. Αυτές ήταν οι κυβερνητικές κατευθύνσεις. Και όταν το Ταμείο ωρίμασε και άρχισε να δίνει συντάξεις μαζικά, οι τραβηχτικές γενικεύτηκαν. Αλλωστε, η κρατική χρηματοδότηση ήταν πάντα αναιμική. Τι πιο φυσικό, τα αποθεματικά να εξανεμιστούν.

Αποτέλεσμα;

Οι συντάξεις, τα τελευταία χρόνια, πληρώνονται, βασικά, από τις εισφορές των ασφαλισμένων.

Εδώ, θα αποτολμήσουμε μια απαισιόδοξη πρόβλεψη.

Με δεδομένη τη μείωση του αριθμού των αυτοαπασχολούμενων και την αδυναμία αυτών που επιβιώνουν να ανταποκριθούν στις ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις, οι σημερινές συντάξεις βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο και οι μελλοντικές θα είναι αδύνατο να αποδοθούν στους δικαιούχους.

Αυτή είναι η προοπτική που επιφυλάσσει η «αναπτυξιακή» πολιτική της κυβέρνησης.
Τι σχεδιάζει η κυβέρνηση

Η τρικομματική κυβέρνηση θέλει οπωσδήποτε να απαλλαγεί από τη χρηματοδότηση του Ταμείου, ή έστω από το μεγαλύτερο μέρος της. Και αυτό μπορεί να γίνει είτε με αύξηση των εσόδων, είτε με μείωση των εξόδων. Και για τα δύο ετοιμάζει λύσεις.

Ομως, οι ασφαλισμένοι δε βρίσκονται και στην καλύτερη οικονομική κατάσταση, ώστε να συνεισφέρουν στα έσοδα. Και οι τρέχουσες εισφορές δεν πληρώνονται, και οι παλιότερες μένουν στον αέρα. Το επόμενο βήμα είναι το μαστίγιο. Πιθανολογείται ενεργοποίηση της διάταξης, που μετατρέπει τα χρέη προς τον ΟΑΕΕ, σε χρέη προς το Δημόσιο. Που σημαίνει άμεσες κατασχέσεις. Ταυτόχρονα, σημαίνει και φυλακίσεις, από τις ποινικές ευθύνες που προκύπτουν. Θα μου πείτε πού θα φυλακίσει τόσους οφειλέτες; Μήπως, η μετατροπή ανενεργών στρατοπέδων σε κέντρα κράτησης μικροοφειλετών του Δημοσίου, που προωθεί το υπουργείο Δικαιοσύνης, είναι μια κάποια λύση;..

Πέρα από τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης, είναι απαραίτητη μια διευκρίνιση. Η «εισφοροδιαφυγή» στον ΟΑΕΕ έχει διαφορετικό χαρακτήρα από ό,τι στο ΙΚΑ. Ο αυτοαπασχολούμενος δεν παρακρατεί ξένα χρήματα, προσπαθεί με κάθε τρόπο να επιβιώσει. Έτσι  καταδικάζει τον εαυτό του να μείνει χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και σύνταξη, διογκώνοντας τα χρέη του. Η ποινικοποίηση αυτής της αδυναμίας αποτελεί αισχρό εκβιασμό στους αυτοαπασχολούμενους που βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση.

Τι άλλο απομένει; Παραπέρα ψαλίδι στις συντάξεις. Και εδώ συγκλίνουν όλοι οι ειδικοί των αστικών μέσων ενημέρωσης.

Πρόσφατα κατατέθηκε αιφνιδιαστική ρύθμιση για μείωση των συντάξεων των νέων συνταξιούχων κατά 30%-35%. Μπορεί να αποσύρθηκε, αλλά αποτελεί προσωρινό ελιγμό, για να μετρήσει τις αντιδράσεις, και είναι σίγουρο ότι θα επανέλθει με την ίδια ή παρόμοια μορφή.

Ηδη ετοιμάζεται, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, οριζόντια μείωση στις συντάξεις, ύψους 20-25 ευρώ μηνιαίως, που θα «εξοικονομήσει» 200 εκ. ευρώ. Φήμες ανεβάζουν το «κούρεμα» ακόμα και στα 50 ευρώ.

Η ραγδαία επιδείνωση των οικονομικών στοιχείων του ΟΑΕΕ, θα δώσει το σύνθημα για νέα αντιασφαλιστικά μέτρα της κυβέρνησης το αμέσως επόμενο διάστημα. Ο ΟΑΕΕ, πιθανόν να χρησιμοποιηθεί σαν «λαγός» για γενικότερο σφαγιασμό των ασφαλιστικών δικαιωμάτων και στους εργαζομένους και τους αγρότες.
Οι «πρόθυμοι» των συμβιβασμένων ηγεσιών

Πώς αντιμετωπίζουν οι πλειοψηφίες των συνδικαλιστικών οργανώσεων αυτήν την κατάσταση που διαμορφώνεται στο Ασφαλιστικό;

Μα φυσικά με «κοινωνικούς διάλογους». Εχουν πάρει μέρος σε όλους. Αυτό είναι το δυνατό τους χαρτί. Και οι επιστολές πάνε κι έρχονται.

Από πρόσφατη επιστολή της ΓΣΕΒΕΕ προς τον υπουργό Εργασίας, αντιγράφουμε δυο χαρακτηριστικές θέσεις:
Εγγυημένη και επαρκής κρατική χρηματοδότηση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης.
Παροχή της δυνατότητας στον ασφαλισμένο, να επιλέξει ελεύθερα ασφαλιστική κατηγορία, πληρώνοντας μόνο τις τρέχουσες εισφορές του.

Η λογική που διαπερνά αυτές τις θέσεις είναι μακριά από τα συμφέροντα των εκατοντάδων χιλιάδων αυτοαπασχολούμενων. Ας δούμε γιατί.
«Εγγυημένη κρατική χρηματοδότηση» ποιας κοινωνικής ασφάλισης, με ποιο ύψος σύνταξης, για ποιες παροχές και με ποιες εισφορές;
Ούτε κουβέντα για τα αποθεματικά του ΟΑΕΕ που ληστεύτηκαν. Ποιος ευθύνεται;
Μήπως η εθελοντική αλλαγή ασφαλιστικής κατηγορίας σημαίνει και μειωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα; Αρα προτείνουν μικρότερες συντάξεις. Μα το ίδιο λέει και η κυβέρνηση.

Και ένα απόσπασμα από προηγούμενη ανάλογη επιστολή.

«...Για τη ΓΣΕΒΕΕ, ...η λύση στη χρηματοδότηση του ΟΑΕΕ πρέπει να αναζητηθεί... στην είσπραξη του μεγαλύτερου μέρους των οφειλόμενων εισφορών, αλλά και στην άμεση "επαναδραστηριοποίηση" της πλειοψηφίας των οφειλετών. Ετσι θα μπορεί ο Οργανισμός τουλάχιστον να εισπράττει τις τρέχουσες εισφορές τους, χρηματοδοτώντας με αυτόν τον τρόπο τις συντάξεις, χωρίς να διαταράσσει την κοινωνική σταθερότητα ή να επιβαρύνει επιπρόσθετα τον κρατικό προϋπολογισμό».

Τι άλλο κάνει ο υπουργός από το να υλοποιεί παρόμοιες θέσεις. Σε μια τέτοια κατεύθυνση βρίσκονται τα μέτρα που παίρνει η κυβέρνηση.

Και οι αγώνες εκτός ημερήσιας διάταξης. Θα μου πείτε, με τέτοιες θέσεις τι σόι αγώνες να κάνουν. Και αντίστροφα, όποιος δε θέλει αγώνες κάτι τέτοιες προτάσεις σκαρφίζεται.

Γι' αυτό λέμε ότι έχουν σοβαρές ευθύνες αυτές οι ηγεσίες. Με τις θέσεις τους και τη στάση τους προσπάθησαν να αποκοιμίσουν τους αυτοαπασχολούμενους. Τους τάισαν «επιχειρηματικότητα» και «ανταγωνιστικότητα» μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στις σημαίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όμως, είναι γραμμένα όλα αυτά τα αντιλαϊκά μέτρα.
Από τη σκοπιά των αναγκών

Οι θέσεις του ΚΚΕ βρίσκονται στον αντίποδα της πολιτικής της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αναγνωρίζουν τις πραγματικές ανάγκες των αυτοαπασχολούμενων και αυτές υπηρετούν.

Καμία μείωση στις συντάξεις, οι συνταξιούχοι του ΟΑΕΕ πλήρωσαν και με τις εισφορές τους και με τη δουλειά τους για δεκαετίες. Και πλήρωσαν πολύ περισσότερα από τα 700 ευρώ που είναι η μέση σύνταξη του ΟΑΕΕ. Αξίζουν πραγματικές συντάξεις και όχι φιλοδωρήματα.

Κρατική χρηματοδότηση, για να καλυφτούν τα ελλείμματα του Ταμείου. Υπεύθυνοι για τα οικονομικά αδιέξοδα του ΟΑΕΕ είναι, διαχρονικά, όλες οι αστικές κυβερνήσεις. Με την πολιτική τους καταλήστευσαν τους πόρους του Ταμείου προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου και των μονοπωλίων. Αυτοί χρωστούν στο Ταμείο και πρέπει να πληρώσουν. Οι αυτοαπασχολούμενοι, με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα, είναι θύματα των φιλομονοπωλιακών πολιτικών που εφαρμόζονται, δεν είναι εγκληματίες για να σύρονται στα δικαστήρια.

Δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους μέσα από δημόσιο σύστημα Υγείας. Οσοι αδυνατούν να πληρώσουν τις εισφορές τους, όσοι δεν άντεξαν και έβαλαν λουκέτο, έχουν τις ίδιες ανάγκες στην ιατροφαρμακευτική και τη νοσοκομειακή περίθαλψη. Η Υγεία δεν είναι εμπόρευμα να πουλιέται και να αγοράζεται, γι' αυτό χρειάζεται κατάργηση της εισφοράς για την Υγεία.

Η Κοινωνική Ασφάλιση είναι δικαίωμα που προκύπτει από την κοινωνική εξέλιξη, γι' αυτό ανήκει σε όλους όσοι εργάζονται και τις οικογένειές τους και πρέπει να είναι κάτω από την ευθύνη του κράτους. Δεν χαρίζεται από κανέναν. Αντίθετα, η κοινωνία την οφείλει στα μέλη της που παράγουν τον πλούτο. Η ιδιωτική ασφάλιση, που προωθεί η κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν είναι για όλους, είναι ακριβότερη και ξαναμοιράζει τον πλούτο προς όφελος του κεφαλαίου.

Το ΚΚΕ καλεί τους αυτοαπασχολούμενους να παλέψουν με αυτό το πλαίσιο αιτημάτων, μέσα από τις γραμμές των αντιμονοπωλιακών δυνάμεων στο συνδικαλιστικό κίνημα.

Η πανελλαδική κινητοποίηση της ΠΑΣΕΒΕ στις 12 Ιουνίου μπορεί να γίνει αφετηρία για πιο μαζικούς και αποτελεσματικούς αγώνες. Να ανοίξει ο δρόμος της κοινής δράσης μαζί με τους εργαζομένους και τους αγρότες που βρίσκονται αντιμέτωποι με την ίδια αντιασφαλιστική πολιτική.

Να θυμίσουμε ότι αυτά τα δικαιώματα, για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκαν ολοκληρωμένα και καθολικά στη Σοβιετική Ενωση. Και από εκεί τα εμπνεύστηκαν, και με την πάλη τους είχαν κατακτήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση, οι λαοί και των άλλων χωρών. Είναι αυτές οι κατακτήσεις που σήμερα χτυπιούνται από τις αστικές κυβερνήσεις.

Επομένως, ταυτόχρονα με την καθημερινή πάλη για την υπεράσπιση του δικαιώματος στην Κοινωνική Ασφάλιση και τη δημόσια υγεία, είναι απαραίτητη και η πάλη για τη σταθεροποίηση των κατακτήσεων αυτών, για τη διεύρυνσή τους. Και αυτό, μπορεί να γίνει μόνο με την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, με τη λαϊκή εξουσία. Αυτό αποδεικνύει η Ιστορία.

Πηγή: ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ