Τα μάτια του λαού το είδαν, το βίωσαν…

Παπαβασιλείου Θ. Βάϊα
Εκπαιδευτικός Α/θμιας
Έπειτα από την «ηχηρή» απουσία της κας Ρεπούση (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιστορία και Ιστορική Εκπαίδευση,Τομέας Κοινωνικών και Πολιτισμικών Σπουδών ΠΤΔΕ,ΑΠΘ νυν βουλευτής ΔΗΜΑΡ) από τη Βουλή την ημέρα που εκρινε ο πρόεδρός της κος Πολύδωρας να κρατήσουν ενός λεπτού σιγή,τα σενάρια ξετυλίγονται. Έχει το ηθικό δικαίωμα εκπρόσωπος βουλευτής να εκφράζει την προσωπική της και μόνο θέση, σε μια ιστορική χρονική περίοδο που επίσημα τιμά η ελληνική πολιτεία ως ημέρα γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Ποιες είναι οι ιστορικές μαρτυρίες οι οποίες καθοδηγούν την εν λόγω ιστορικό να έχει άλλες αντιλήψεις ως προς τα διαδραματισθέντα φρικιαστικά γεγονότα;
Ως μαρτυρίες δηλώνονται οι προφορικές αφηγήσεις που καταθέτουν οι επιζώντες ύστερα από βίαια γεγονότα, πολέμους, μετακινήσεις πληθυσμών, καταστροφές αλλά και πιο ειρηνικές καταστάσεις για αλλαγές που έζησαν, συνήθειες που τώρα έχουν χαθεί. (Άννα Βιδάλη, «Προφορικές Μαρτυρίες»)
Ο αυτόπτης μάρτυρας δεν είναι ποτέ ένα μοναχικό εγώ. Η ατομική μαρτυρία είναι πάντοτε ήδη κοινωνική, ακόμη περισσότερο όταν έχουμε να κάνουμε με τραυματική μνήμη. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η γλώσσα της μαρτυρίας εμπεριέχει τη συλλογική πολιτισμική κληρονομιά του μάρτυρα συμπεριλαμβάνει τον άλλον, τόσο ως σχέση προσωπική όσο και ως σχέση με τη ομάδα στην οποία ανήκει. Η μνήμη λοιπόν δεν είναι ιδιωτική υπόθεση ούτε ζήτημα αποκλειστικά ψυχικών μηχανισμών. Σε εποχές μεγάλης κοινωνικής έντασης επικρατούν και επιλέγονται μνήμες της κοινωνικής αλήθειας και της προσωπικής αλήθειας που σχετίζονται με τοπικές ή εθνικές προκαταλήψεις. Για το Φουκώ (M. FOYCAYLT, “Film and popular memory”, Edinburgh 77Magazine (1977), σ 18-23) τη συλλογική μνήμη τη συναντά κανείς στον κόσμο, παρά στα μυαλά των ανθρώπων. Στις συζητήσεις, τις συναναστροφές, τις προσωπικές σχέσεις, της διάφορες μορφές της κουλτούρας, τους τόπους, την αρχιτεκτονική, τα τοπία και σε σχέση με τις ιδεολογίες που εργάζονται με στόχο τον συγκερασμό απόψεων. Η συλλογική μνήμη ανακαλύπτεται και ξανα-ανακαλύπτεται κάθε φορά που έχουμε πολιτισμικές αλλαγές. Γι αυτούς τους λόγους οι προφορικές μαρτυρίες - αφηγήσεις αποτελούν αποτυπώσεις που διασώζουν την πολυμορφία της καταγραφής και της βίωσης της ιστορίας έστω και με τον εγγενή περιορισμό που ακολουθεί τον ιστορικό που χρησιμοποιεί προφορικές πηγές, και είναι η εκκίνηση της έρευνας, η οποία αρχίζει από εκείνο το σημείο του παρελθόντος στο οποίο φτάνουν οι μνήμες και οι μαρτυρίες όσων καλούνται να μιλήσουν για γεγονότα που έζησαν…Η προφορική ιστορία ερεύνησε τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν, διατηρώντας ζωντανό το παρελθόν, το οποίο στην περίπτωση της εισαγωγής αποτελεί ένα από τα πιο φρικιαστικά γεγονότα της ιστορίας των Ελλήνων του Πόντου. Τα μάτια του λαού το είδαν, το βίωσαν…