Το νέο πλαίσιο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, υπέγραψε την Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) κατάταξης των έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες για τις ανάγκες της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σε εφαρμογή του ν. 4014/2011 με τον οποίο μεταρρυθμίζεται ριζικά η περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Λόγω της ανάγκης διασφάλισης της προστασίας του περιβάλλοντος και της ανάπτυξης επιλέχθηκε η διεξαγωγή εκτεταμένης δημόσιας διαβούλευσης και η αναλυτική συζήτηση στη Βουλή πάνω στο περιεχόμενο της ΥΑ. Στη διαβούλευση, που διήρκεσε πάνω από 2 μήνες, συμμετείχαν ενεργά με σχόλια και προτάσεις οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, ενδιαφερόμενοι φορείς και επαγγελματικοί σύνδεσμοι τροποποιώντας ουσιαστικά το αρχικό σχέδιο που κατέθεσαν οι υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ.
Η νέα κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την ενεργοποίηση του νέου πλαισίου περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Η ΥΑ υπηρετεί το βασικό στόχο του νόμου που είναι η απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών και ο εξορθολογισμός τους χωρίς εκπτώσεις στο ουσιαστικό κομμάτι της περιβαλλοντικής προστασίας. Έχει σχεδιαστεί με βάση τη σημασία και το εύρος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων και δραστηριοτήτων, σε συμφωνία με τα σχετικά κριτήρια της αντίστοιχης Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Η επιδίωξη είναι να πλησιάσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε απαιτούμενο χρόνο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση (ο μέσος χρόνος σήμερα στην Ελλάδα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης για τα έργα αρμοδιότητας ΥΠΕΚΑ ξεπερνά τους 20 μήνες, ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται σε περίπου 10 μήνες) και σε αριθμό Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που διεξάγονται κάθε χρόνο (σήμερα, το σύνολο των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης ξεπερνά τις 21.500 ανά έτος, δηλ. στην κατατίθενται 1.902 μελέτες/εκ. κατοίκων, ενώ π.χ. στη Γαλλία, η οποία έχει τον υψηλότερο μέσο όρο από τις Ευρωπαϊκές χώρες, μόλις 60 μελέτες/εκ. κατοίκων).
Ήδη με την εφαρμογή μερικών μόνο από τις προβλέψεις του νόμου, όπως π.χ. η κατάργηση των συνυπογραφών των υπουργών για έργα που αδειοδοτούνται από την κεντρική διοίκηση, η κατάργηση των αδειών διαχείρισης αποβλήτων, της άδειας διάθεσης λυμάτων και της έγκρισης επέμβασης, έχουμε πετύχει σημαντική βελτίωση ως προς τον απαιτούμενο πραγματικό χρόνο αδειοδότησης.
Η ενεργοποίηση του νέου νόμου έχει ως συνέπεια την άμεση κατάργηση της υφιστάμενης υποκατηγορίας Β3 (4.200 φάκελοι ετησίως) και την κατάργηση της υποχρεωτικής προμελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (περίπου 2.800 φάκελοι ετησίως). Από τη δημοσίευση της νέας υπουργικής απόφασης, θα υπάρξει επομένως άμεση ελάφρυνση της δημόσιας διοίκησης κατά 7.000 φακέλους περιβαλλοντικής αδειοδότησης ετησίως δηλ. 30% μείωση σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση.
Τα βασικά στοιχεία της Υπουργικής Απόφασης είναι:Η κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων σε 3 υποκατηγορίες, δηλ. Α1 και Α2 που αδειοδοτούνται κατόπιν εκπόνησης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) η οποία εγκρίνεται από το ΥΠΕΚΑ και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, αντίστοιχα, και Β που λαμβάνουν Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις χωρίς να απαιτείται εκπόνηση ΜΠΕ.
Η μείωση των έργων και δραστηριοτήτων για τα οποία απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση (σήμερα η ελληνική νομοθεσία απαιτεί διεξαγωγή ΜΠΕ σε πολύ περισσότερα είδη έργων και δραστηριοτήτων απ’ ότι προβλέπει η Ευρ. Οδηγία) εφόσον δεν έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον. Πρόκειται για έργα μικρού μεγέθους ή ήπιες δραστηριότητες ή αναπτύξεις σε προρυθμισμένο περιβάλλον (π.χ. σχέδιο πόλης), οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στη νέα κατάταξη και απαλλάσσονται πλέον από την υποχρέωση περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπως π.χ. αλυκές, μικρά ξενοδοχεία εντός σχεδίου πόλης, μικρές υδρογεωτρήσεις και αγωγοί μεταφοράς νερού, μικρές κλινικές, μικρές αθλητικές εγκαταστάσεις, μικρά νεκροταφεία, μικρές αποθήκες ανακυκλώσιμων υλικών κλπ.. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να τηρείται πλήρως η περιβαλλοντική νομοθεσία κατά την κατασκευή και λειτουργία αυτών των έργων και δραστηριοτήτων.
Η ρεαλιστικότερη αποτύπωση των ενδεχόμενων περιβαλλοντικών επιπτώσεων έργων και δραστηριοτήτων που κατά το προηγούμενο αδειοδοτικό καθεστώς είχαν υπερεκτιμηθεί. Επιτυγχάνεται έτσι η ελάφρυνση των έργων αυτών από ακριβές και χρονοβόρες διαδικασίες, χωρίς περιβαλλοντικές εκπτώσεις. Στο πλαίσιο αυτό, απαλλάσσονται από τη διαδικασία των ΜΠΕ τα έργα και δραστηριότητες που έχουν τοπικές μόνο επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως, μεταξύ άλλων, π.χ. το σύνολο των ξενοδοχείων εντός σχεδίου πόλης, μικρά εργοστάσια (ιδίως αν βρίσκονται εντός οργανωμένων βιομηχανικών περιοχών), μεσαίου μεγέθους υδροληψίες, μικρά αρδευτικά έργα, μικρές οδοί, μικρά φράγματα, μεγάλο μέρος των εγκαταστάσεων επεξεργασίας νερού, μικρές εγκαταστάσεις αποθήκευσης και μεταφόρτωσης (ΣΜΑ) στερεών μη επικινδύνων αποβλήτων, μεσαίου μεγέθους πολεοδομικές εγκαταστάσεις ειδικών χρήσεων όπως γήπεδα, συνεδριακά κέντρα, εκθεσιακά κέντρα, νοσοκομεία, γκαράζ, αποθήκες, κτίρια γραφείων και αίθουσες κινηματογράφων κλπ., μικρές πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις αφαλάτωσης (πλην των μεγάλων), μικρά αιολικά πάρκα, μικροί φωτοβολταϊκοί σταθμοί και μικρά υδροηλεκτρικά. Με την προηγούμενη κατηγοριοποίηση έργων και δραστηριοτήτων, η κατηγορία αυτή περιλάμβανε 13.300 φακέλους ετησίως που πλέον δεν θα υποβάλλονται και θα λαμβάνουν πρότυπους περιβαλλοντικούς όρους (κατάταξη στην υποκατηγορία Β).
Η αποκέντρωση μεγάλου μέρους των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων της περιβαλλοντικής αδειοδότησης προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση με την υπαγωγή σημαντικού αριθμού έργων και δραστηριοτήτων στην υποκατηγορία Α2 από Α1 που ήταν έως σήμερα (περίπου το 80% των έργων και δραστηριοτήτων που απαιτούν ΜΠΕ κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α2).
Διατηρούνται στην κατηγορία Α1 έργα και δραστηριότητες που μπορεί να έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις όπως π.χ. τσιμεντάδικα, διϋλιστήρια, παραγωγή λιπασμάτων, πλαστικών και βασικών φαρμακευτικών προϊόντων με χημική μετατροπή, παραγωγή μετάλλων, ναυπηγεία, μεγάλοι σταθμοί παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, μεγάλοι οδικοί άξονες, αεροδρόμια, μεγάλα λιμάνια, μεγάλα ξενοδοχεία, χιονοδρομικά κέντρα και γήπεδα γκολφ, μεγάλοι βιολογικοί καθαρισμοί, σημαντικά έργα εξόρυξης, μεγάλες πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, ιχθυοκαλλιέργειες σε προστατευόμενες περιοχές, μεγάλα αιολικά πάρκα, εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων, μεγάλα υδροηλεκτρικά κλπ., ακόμα και σε περιπτώσεις που αυτό δεν προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία.
Εντός του πρώτου τριμήνου του 2012 θα έχουν εκδοθεί οι Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για σειρά έργων και δραστηριοτήτων κατηγορίας Β, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι σταθμοί βάσης κεραιών κινητής τηλεφωνίας, οι τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής και οι ΑΠΕ, ενώ, παράλληλα, έχουν δρομολογηθεί όλες οι ενέργειες που προβλέπονται στο νόμο για την πλήρη εφαρμογή του. Στην πλήρη ανάπτυξή του ν.4014/2011 αναμένεται ότι ο χρόνος έκδοσης των περιβαλλοντικών όρων θα είναι τέσσερις και έξι μήνες για έργα και δραστηριότητες υποκατηγορίας Α2 και Α1, αντίστοιχα, και ότι θα επιτευχθεί ο υποδεκαπλασιασμός των διοικητικών βαρών που ταλαιπωρούν τη διοίκηση, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.