Εισήγηση Φορέων Πολιτών για το θέμα του Βοτανικού Κήπου Κρουσίων

Υπογράφουν

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ Ν. ΚΙΛΚΙΣ
ΟΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
ΜΕΤΩΠΟ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ 

"Νοιώθουμε ιδιαίτερη χαρά που ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας για την σημερινή μας συνάντηση. Ο σκοπός αυτής της σύσκεψης είναι να διερευνήσουμε τις πιθανές εκείνες λύσεις που μπορεί να προκύψουν για να δοθεί ένα τέλος στην αβεβαιότητα και τον μαρασμό του Βοτανικού Κήπου Κρουσίων και για την τουριστική (και όχι μόνο) αξιοποίηση όλου του ορεινού όγκου της εν λόγω περιοχής. 
Η πρωτοβουλία μας αυτή δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία. Ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς συζητήσεων και δράσεων τα τελευταία 4 χρόνια στην περιοχή του ορεινού όγκου Κρουσσίων, παρατηρώντας την εγκατάλειψη της περιοχής, την αδιαφορία της πολιτείας να δώσει λύσεις για την βιωσιμότητα του Βοτανικού Κήπου και τελευταία τις προσπάθειες μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών για το ξεκοίλιασμα της εν λόγω περιοχής για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων χρυσού.

Ας δούμε όμως τα θέματα ένα – ένα με την σειρά.

Ο ορεινός όγκος Κρουσσίων διαχρονικά ήταν και παραμένει παραμελημένος και ξεκομμένος γενικά από τον υπόλοιπο νομό. Το ότι υπάρχει μόνο ένας οδικός άξονας πρόσβασης και μάλιστα μέσα από την πόλη του Κιλκίς, είναι ενδεικτικό της εγκατάλειψης και της μέχρι τώρα απομόνωσης του 1/3, ως γεωγραφική έκταση, του νομού Κιλκίς. Τα μεταναστευτικά κύματα των δεκαετιών του 60’ και 70’ έπληξαν ανεπανόρθωτα όλη την περιοχή και μόνο τα τελευταία χρόνια, με την επιστροφή των μεταναστών είδαμε να ξαναζωντανεύουν οι περιοχές αυτές, χωρίς όμως καμία προοπτική ανάπτυξης. Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν στον αγροτικό τομέα, υπό μορφή επιδοτήσεων οδήγησαν στον μαρασμό της παραγωγής, κυρίως των σιτηρών, σε μια περιοχή με ποιοτικά χαρακτηριστικά στο παραγόμενο προϊόν και τις μεγάλες δυνατότητες σποροπαραγωγής. Διαχρονική ασχολία του τοπικού πληθυσμού παρέμεινε η κτηνοτροφία και η εκμετάλλευση του δάσους ως κύρια δραστηριότητα.

Ώσπου στα τέλη της δεκαετίας του 1990, στην προσπάθειά της η κ. Μαλούπα να βρει χώρο υλοποίησης ενός πρωτοποριακού προγράμματος για την εποχή εκείνη, εγκατάστασης ενός Βοτανικού Κήπου, Εθνικής εμβέλειας, συνδεδεμένο με το κέντρο αγροτικής έρευνας , συναντάται με την εν λόγω περιοχή και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα δημιουργείται με κοινοτικά κονδύλια ο σημερινός Βοτανικός Βαλκανικός Κήπος Κρουσσίων. Ήταν το μάννα εξ ουρανού για την περιοχή που όμως στην συνέχεια δεν θα δοθεί η πρέπουσα προσοχή ούτε από την πολιτεία, ούτε από την τοπική αυτοδιοίκηση, ούτε από την τοπική κοινωνία. Οι ανειλημμένες υποχρεώσεις της πολιτείας μετά την λήξη του προγράμματος υλοποίησης δεν εκπληρώθηκαν με αποτέλεσμα μέχρι και σήμερα να μην υπάρχει θεσμικό καθεστώς διαχείρισης και χρηματοδότησης του έργου. Δεν είμαστε εδώ για να αποδώσουμε ευθύνες αυτήν την στιγμή και δεν θα είχε και νόημα από την στιγμή που γίνεται μια προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων.

Αυτό που έχει σημασία να δούμε είναι το γιατί από όλους αυτούς δεν έγινε κατανοητή η αξία αυτού του εγχειρήματος. Η ενασχόλησή μου με αυτό το θέμα εδώ και 8 χρόνια περίπου, με έπεισε ότι η όποια αδιαφορία για το συγκεκριμένο έργο, πέρα από προσωπικές διαφορές των υπευθύνων ή και πολιτικές αντιπαλότητες, προερχόταν κατά κύριο λόγο από την άγνοια του ρόλου που μπορεί να παίξει αυτό το έργο, όχι μόνο για την περιοχή μας αλλά γενικότερα στον πρωτογενή τομέα και σε εθνικό επίπεδο. Κατά καιρούς εκφράστηκαν ακραίες απόψεις, όπως ότι το έργο έγινε για να φαγωθούν τα λεφτά της Ε.Ε ή ότι ο κήπος είναι μόνο για τους ερωτευμένους και άλλα φανταστικά σενάρια ανάξια λόγου.

Η ουσία είναι ότι ποτέ κανείς από τους υπεύθυνους δεν κατάλαβε όσο έπρεπε ότι αυτό το έργο συνδεδεμένο με το κέντρο έρευνας αγροτικής ανάπτυξης έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα, μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα στην εκπαίδευση και να δώσει διεξόδους σε ήπιες μορφές τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής και γι’ αυτό τον λόγο δεν εντάχθηκε σε κανέναν προγραμματισμό σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο.

Αναπτυξιακό χαρακτήρα διότι για να λειτουργήσει σωστά το ερευνητικό κέντρο αγροτικής ανάπτυξης θα πρέπει η χώρα να διαθέτει ένα δίκτυο βοτανικών κήπων ανά την Ελλάδα στους οποίους θα καλλιεργεί in vivo τα αυτοφυή και ενδημικά φυτικά υποκείμενα από τα οποία θα δημιουργείται το κατάλληλο γενετικό υλικό προς αξιοποίηση στον πρωτογενή τομέα από τους ενδιαφερόμενους καλλιεργητές. Η εμπορική αξία ενός προϊόντος χωρίς τις αντίστοιχες πιστοποιήσεις είναι δύσκολο να μπει στην αγορά. Η συγκυρία το έφερε έτσι ώστε ο κήπος να βρίσκεται στην καρδιά μιας ευρύτερης περιοχής του Νομού μας για την οποία οι μελέτες δείχνουν ότι συγκεντρώνει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για ποιοτικές καλλιέργειες ξηροφυτικών ειδών.

Πρέπει να γίνει κατανοητό εδώ ότι είναι άλλο πράγμα η συγκρότηση ενός κρατικού φορέα έρευνας και πιστοποίησης του γενετικού υλικού και άλλο πράγμα η όποια πιστοποίηση να προέρχεται από ιδιωτικούς φορείς ή και πολυεθνικές εταιρείες ( βλέπε Mosanto) οι οποίες ως στόχο έχουν τον πλήρη έλεγχο της διατροφικής αλυσίδας προς ίδιον όφελος, με ότι αυτό συνεπάγεται.

Δυστυχώς η τυφλή υπακοή στις οδηγίες της GAP οδήγησε στην εγκατάλειψη των 16 ποικιλιών σταριού εξαιρετικής ποιότητας του Κιλκίς, οδήγησε σε αναδιαρθρώσεις καλλιεργειών με ποικιλίες ασύμβατες με τις εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες της περιοχής, οδήγησαν στην ανισορροπία της χλωρίδας και της πανίδας της κάθε περιοχής με την ακατάλληλη λίπανση και την χρήση φυτοφαρμάκων που επιβάρυναν το περιβάλλον.

Δεν ξέρω αν αυτά τα λίγα λόγια, όσον αφορά τον αναπτυξιακό χαρακτήρα αυτού του έργου, μπορούν να δώσουν το μέγεθος και την αξία του στην ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα. Ίσως σε αυτό το θέμα πρέπει να υπάρξει μια ειδική ημερίδα με πολύ μεγαλύτερο ακροατήριο και αυτό είναι ευθύνη άλλων φορέων που έχουν άμεση σχέση με τον πρωτογενή τομέα και το επιστημονικό δυναμικό στον χώρο αυτό.

Δεύτερο έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα, όχι μόνο γιατί θα τον επισκέπτονται τα σχολεία αλλά θα μπορεί να είναι ο φυσικός χώρος εκπαίδευσης των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο στενάχωρος χώρος του κέντρου έρευνας της Θέρμης δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των εκπαιδευτικών προγραμμάτων των Πανεπιστημιακών σχολών. Τα προγράμματα εράσμους είναι ένα από τα προγράμματα που καθιστούν το κήπο γνωστό και σε διεθνές επίπεδο.

Και τρίτο η βιωσιμότητα του κήπου θα δώσει διέξοδο και σε ήπιες μορφές τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής. Ήδη η κοινή γνώμη πανελλαδικά έχει ακουστά λίγο ή πολύ για την ύπαρξή του και είναι θέμα οργανωμένης προβολής του στα ΜΜΕ για να πάρει άλλες διαστάσεις η επισκεψημότητά του και η χρήση του για συνεδριακό τουρισμό για πολιτιστικούς και περιβαλλοντικούς σκοπούς. Οι ενδεχόμενες δε εικαστικές παρεμβάσεις μπορούν να δώσουν ιδέες για την αισθητική του χώρου και της εξωτερικής διακόσμησης. Θεωρώ ότι, από τουριστικής πλευράς, η ανάπτυξη του κήπου είναι η «βαριά βιομηχανία» της περιοχής. Θα συμπαρασύρει μια σειρά άλλων δραστηριοτήτων, θα ενισχύσει τις υπάρχουσες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την δημιουργία νέων. Απαραίτητη προϋπόθεση για μια ολοκληρωμένη τουριστική ανάπτυξη της περιοχής είναι η βελτίωση του δρόμου που συνδέει τον Δήμο Ηράκλειας και την λίμνη Κερκίνη με τον Βοτανικό Κήπο.

Δεν σας κρύβουμε όμως τις σοβαρές ανησυχίες μας για τις σχεδιαζόμενες εξορύξεις χρυσού στην περιοχή, προοπτική που θα δυναμιτίσει συθέμελα οποιαδήποτε από τις παραπάνω δραστηριότητες. Δεν μπορεί μία πρόσκαιρη αμφιβόλου απόδοσης επένδυση χωρίς κανένα δημόσιο όφελος να αντιπαρατίθεται με την αειφόρο ανάπτυξη μιας περιοχής που έχει άμεση σχέση με το μέλλον το δικό μας αλλά και των επόμενων γενεών.

Μετά από αυτήν την σύντομη αναφορά στην περιοχή και τις δυνατότητες που κρύβει για μια νέα αναπτυξιακή προοπτική, ας επικεντρωθούμε στον λόγο για τον οποίο σας καλέσαμε. Η βιωσιμότητα του Βοτανικού κήπου περνάει μέσα από την βούληση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και του προγράμματος ΔΗΜΗΤΡΑ να ενταχθεί θεσμικά στις δραστηριότητες του κέντρου έρευνας και από την βούληση των τοπικών φορέων για την συνδιαχείριση και λειτουργία του έργου στο κομμάτι που δεν έχει σχέση με την επιστημονική έρευνα. Επικουρικά δε στην συνέχεια και άλλοι φορείς, όπως επιστημονικοί σύλλογοι, πολιτιστικοί σύλλογοι, οικολογικές οργανώσεις θα μπορούσαν να ενταχθούν στις δραστηριότητες του κήπου.

Ζητάμε, αν μπορούμε να πούμε ότι εκφράζουμε την κοινή γνώμη της κοινωνίας του Κιλκίς, να εξαντλήσετε όλες τις δυνατότητες που σας παρέχει ο φορέας στον οποίο προϊσταστε προκειμένου να δοθεί λύση στο χρόνιο αυτό πρόβλημα. Θα μας βρείτε συμμέτοχους σε αυτό το μονοπάτι διαφορετικά θα μας βρίσκετε συνεχώς μπροστά σας για να σας θυμίζουμε ότι η εκκρεμότητα αυτή πρέπει να κλείσει και μάλιστα σε όφελος της τοπικής κοινωνίας και της χώρας γενικότερα."