Ο τύπος του Νεοέλληνα

Της Χρύσας Αλεξανδρή

Η ιδέα για το παρόν άρθρο γεννήθηκε με βάση έναν σκεπτικισμό γύρω από την προσωπικότητα του Νεοέλληνα. Σαφώς, ο εγκλεισμός δημιούργησε νέα προβληματική γύρω από τα πρόσωπα και τα πράγματα. 

Ακόμη-ακόμη και έναν διαφορετικό τρόπο βίωσης της καθημερινότητας. Αλλά το ερώτημα είναι ανοιχτό εδώ και δεκαετίες και οι όποιες απαντήσεις φιλοσοφικά ιδωμένες μπορούν να θεωρηθούν βάσιμες ή αβάσιμες. 

Εν αρχή ήν ο λόγος… και γύρω από τον λόγο μπορεί να υπάρξει η αντικειμενικότητα της υποκειμενικής θεώρησης. Ο τύπος του Νεοέλληνα…. Μην είναι δυτικός, μην είναι ανατολίτης; Μήπως είναι ένα κράμα ελληνικής αυθεντικότητας και ξενικών προσμίξεων; 

Ναι, είναι σίγουρα δυτικός, εκλεκτικός αριστοκράτης που πιστεύει στη δύναμη του μέτρου, της ισορροπίας, της αρμονίας και του αρχαίου ελληνικού "κάλλους". Ναι είναι σίγουρα επηρεασμένος από την ανατολή και θρεμμένος με το βυζαντινό πνεύμα. 

Μα και πάλι η προσπάθεια χαρακτηρολογικής προσέγγισης του Νεοέλληνα ενέχει το στοιχείο της έλλειψης. Μου λείπει πάρα πολύ ο καζαντζακικός τύπος του «Ζορμπά» σήμερα, εκείνου του απλού, μεστωμένου από τις εμπειρίες τύπου που έχει βαθιά χαραγμένες ρυτίδες στο πρόσωπο του από την επαφή με τη μήτρα του ελληνικού πολιτισμού. 

Ναι, θα έλεγα ότι κατέληξα στο ερώτημα που αρχικά διατύπωσα. Συνεπώς, έχασε ο Νεοέλληνας την ένωση του με την λαϊκή παράδοση, με τον πολιτισμό που δημιούργησε με εκείνα τα ροζιασμένα χέρια και το δισάκι στον ώμο. 

Δεν είναι πλέον γέννημα θρέμμα του λαού αλλά της κατ’ επίφαση λαϊκότητας, του λαϊκισμού, δεν έχει θυμοσοφία και πείρα αντλημένη από τα σπάργανα της και βιοπάλης αλλά είναι comme il faut. 

Αυτόν μπορεί να αναδείξει η ιστορία και ως πρόσωπο του Νεοέλληνα του 21ου αιώνα. Τα άλλα δυτικοθρεμμένα ή ανατολίτικα είναι απλώς ξεπερασμένα, παλαιακά πρόσωπα ή προσωπεία, που ασθμαίνοντας τρέχουν να προλάβουν τις εξελίξεις και τελικά κουράζονται και τα παρατάνε. Αυτή πιστεύω ότι είναι και η σύγχρονη πρόκληση να αποκτήσουμε καθαρότητα βλέμματος, ευελιξία, ταχύτητα και οξύνοια. 

Επιλογικά, θα κλείσω με έναν στίχο του Σεφέρη που μου ήρθε συνειρμικά: «Για ήρωες να μιλάμε τώρα; Οι ήρωες περπατούν στα σκοτεινά».