Ομιλία του προέδρου της Δημοκρατικής Αριστεράς, Φώτη Κουβέλη, κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων της Κυβέρνησης

Aυτή η κυβέρνηση αποτελεί ευκαιρία και δυνατότητα για να μείνει η Ελλάδα στην ΕΕ και το ευρώ, για να επαναδιαπραγματευθεί με αξιοπρέπεια την απαγκίστρωση από τους δυσμενείς όρους του μνημονίου και να ξεφύγει η χώρα από τη δίνη της κρίσης.
Η ΔΗΜΑΡ αναλαμβάνει στο ακέραιο τις ευθύνες που της αναλογούν από την στήριξη στην κυβέρνηση εθνικής ευθύνης . Η απόφαση της συμμετοχής μας σε κυβέρνηση συνεργασίας πάνω σε συγκεκριμένο δεσμευτικό πλαίσιο δεν αποτελεί αβασάνιστη επιλογή. Να θυμίσω ότι η ΔΗΜΑΡ έθεσε το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, το οποίο είχε ετοιμάσει με συστηματικό τρόπο και είχε παρουσιάσει δημόσια στους πολίτες πριν από τις εκλογές, με τη ρητή διαβεβαίωση ότι «αυτές τις θέσεις θα διαπραγματευτούμε με τα κόμματα στις διερευνητικές εντολές». Επειδή ακριβώς είχαμε συνείδηση της ανάγκης μιας ευρύτατης συμπαράταξης, είχαμε εντάξει στο Σχέδιο Άμεσης Διακυβέρνησης θέσεις, αιτήματα, προτάσεις και εξαγγελίες τις οποίες περιελάμβαναν προεκλογικά στο πρόγραμμά τους και τα άλλα κόμματα-η ΝΔ , το ΠΑΣΟΚ , αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ-, σε μια προσπάθεια να δεσμευτούν τα κόμματα και μάλιστα γραπτά επί των συγκεκριμένων διεκδικήσεων ώστε να μη μείνουν προεκλογικές εξαγγελίες.
Η προσπάθεια αυτή σε μεγάλο βαθμό πέτυχε μετεκλογικά, μετά την εντολή για λύση και συνεργασία που έδωσε με την ψήφο του ο ελληνικός λαός.
Το πλαίσιο διακυβέρνησης είναι ρεαλιστικό , αλλά και προοδευτικό με την ουσιαστική σημασία των λέξεων. Προωθεί μεταρρυθμίσεις και προοδευτικές διαρθρωτικές αλλαγές στο πολιτικό σύστημα, την αναδιοργάνωση του κράτους, τις στρατηγικές επιλογές της οικονομικής ανασυγκρότησης της χώρας στη βιομηχανία, την ενέργεια, τις μεταφορές και τα δίκτυα, τις υπηρεσίες , και τον πρωτογενή τομέα.
Στο κοινό προγραμματικό πλαίσιο , συμφωνήσαμε να διεκδικήσουμε στόχους φιλόδοξους, αλλά εφικτούς. Είναι στόχοι τετραετίας. Κάποιοι από αυτούς θα προωθηθούν αμέσως για διαπραγμάτευση, κάποιοι σε δεύτερη φάση. Όλοι όμως αποτελούν κυβερνητική δέσμευση. Αναφέρω κάποιους από αυτούς:
• Τη διεκδίκηση της επιμήκυνσης για άλλα δύο χρόνια της δημοσιονομικής προσαρμογής
• Την πολιτική δέσμευση ότι οι περικοπές δεν θα γίνουν από μισθούς και συντάξεις, αλλά από το μη μισθολογικό κόστος του δημοσίου, με την επανεξέταση κάθε δαπάνης από μηδενική βάση.
• Την αποκατάσταση της ισχύος των συλλογικών συμβάσεων, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και το κοινοτικό δίκαιο.
• Για τον κατώτατο μισθό συμφωνήσαμε αφενός ότι δεν υπάρχει άλλη μείωση και επιπλέον ότι τα σημερινά επίπεδα θα επανεξεταστούν στο πλαίσιο της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.
Συμφωνήσαμε, στο πλαίσιο της μικτής οικονομίας, να προχωρήσουν οι αναγκαίες αποκρατικοποιήσεις, να παραμείνουν στο δημόσιο δίκτυα και υποδομές, να μη γίνουν απολύσεις και να τεθεί ως γενική κατεύθυνση το τέλος στη λιτότητα, με τη δέσμευση όχι άλλες μειώσεις μισθών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Στα επιδόματα ανεργίας συμφωνήσαμε να διεκδικήσουμε την αύξηση του χρόνου καταβολής σε 1+1 χρόνια και την επέκταση των επιδομάτων σε αυτοαπασχολούμενους.
Συμφωνήσαμε το Νέο Φορολογικό Σύστημα να γίνει:
• Με θέσπιση περιουσιολογίου και «πόθεν έσχες».
• Με δίκαιη και αναλογική κατανομή των φόρων
• Με διεύρυνση της φορολογικής βάσης, ταυτόχρονα με τη σταδιακή μείωση φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, με πάταξη της φοροδιαφυγής και της παρα-οικονομίας.
• Με μείωση των έμμεσων φόρων. Με μείωση συντελεστών ΦΠΑ και σταδιακή αύξηση του αφορολογήτου ορίου.
Σε αυτές τις συνθήκες ο πολιτικός μας ρόλος και , κυρίως, η ευθύνη μας είναι συγκεκριμένη: Είμαστε, στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής στήριξης της κυβέρνησης, το κόμμα εκείνο του οποίου η πολιτική διαδρομή και το πρόγραμμά του το καθιστούν αποφασιστική και αδέσμευτη δύναμη για την Αναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου.
Αδέσμευτη δύναμη για την αναδιαπραγμάτευση σημαίνει ότι αυξάνουμε τη διαπραγματευτική δύναμη της χώρας.
Στην προσπάθεια αλλαγής των επαχθών όρων του Μνημονίου και στην υπεράσπιση του εισοδήματος των εργαζομένων, εκπροσωπούμε και πολίτες οι οποίοι δε μας ψήφισαν και επέλεξαν είτε άλλα κόμματα της Αριστεράς είτε τα κόμματα που συμμετέχουν στην κυβέρνηση συνεργασίας. Με σεβασμό στο ρόλο και την αυτοτέλεια κάθε κόμματος, καταθέτουμε τη δέσμευσή μας να εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις για τον κόσμο της εργασίας, πέρα και πάνω από τις εκλογικές καταγραφές.
Έχουμε πλήρη συνείδηση ότι η συμμετοχή μας στις ευθύνες ενώνει το λαό μας, πέρα από την προεκλογική διάκριση μνημονιακών / αντι-μνημονιακών.
Γνωρίζουμε ότι η επιτυχής έκβαση της αναδιαπραγμάτευσης θα δώσει κουράγιο και ηθικό στο λαό μας, θα τροφοδοτήσει με νέα δυναμική τη διαπραγμάτευση και την επιτυχή υλοποίηση . Η αναδιαπραγμάτευση δεν θα γίνει σε μια στιγμή, σε μια σύνοδο κορυφής ή στην πρώτη επίσκεψη της τρόικα. Θα είναι μια συνεχής και επίπονη διαδικασία, μια σκληρή διαπραγμάτευση . Και θέλω με την ευκαιρία να καταστήσω σαφή τη θέση της ΔΗΜΑΡ πάνω σε ένα ζήτημα ζωτικής σημασίας για το μέλλον του τόπου.
Η επιτυχής διαπραγμάτευση, η απαλλαγή από το βάρος του μνημονίου και τελικά η έξοδος από την κρίση δεν σημαίνει επιστροφή σε καταστάσεις και πολιτικές που μας έφεραν στο μνημόνιο. Δεν σημαίνει επιστροφή στο πελατειακό κράτος, στην κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος, σε καθεστώς φοροδιαφυγής, διαφθοράς και ατιμωρησίας.
Ο Ελληνικός λαός έκανε και κάνει θυσίες που πρέπει να πιάσουν τόπο.
Εμείς δεν θέλαμε τα μνημόνια και το μεσοπρόθεσμο γιατί θεωρούσαμε ότι παροξύνουν την κρίση αντί να απαντάνε σε αυτήν. Γι΄ αυτό και τα καταψηφίσαμε. Όμως η κρίση και οι γενεσιουργές αιτίες της προϋπήρχαν του μνημονίου. Αυτές έφεραν το μνημόνιο και τις δυσμενείς επιπτώσεις του και όχι το αντίστροφο. Υπήρχαν προοδευτικές μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να δρομολογηθούν εδώ και χρόνια στο φορολογικό, στο ασφαλιστικό , στη χορήγηση ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και αλλού. Δεν χρειαζόμασταν μνημόνια για να κάνουμε τα αυτονόητα. Και όμως δεν τα κάναμε ως χώρα.
Η σκληρή πραγματικότητα διαλύει μύθους για εύκολες λύσεις που τάχα υπάρχουν και για κάποιους ακατανόητους λόγους δεν τις αξιοποιήσαμε. Πολλοί πέρασαν δυο χρόνια και δύο εκλογικές μάχες με το επιχείρημα ότι « λεφτά και φτηνότερα επιτόκια υπάρχουν» εκτός ΕΕ. Ότι υπάρχουν πρόθυμοι και επίδοξοι δανειστές να μας δανείσουν φτηνά. Ορισμένοι έφτασαν να μας ζητάνε να διαφοροποιήσουμε και τις συμμαχίες μας, να αρχίσουμε και εμείς να ζητάμε λιγότερη Ευρώπη. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών σε αδελφή χώρα, όχι μόνο διέψευσαν, αλλά κυριολεκτικά κονιορτοποίησαν τη σαθρή επιχειρηματολογία.
Η ΕΕ είναι ο χώρος που θα παλέψουμε. Η σημερινή ΕΕ δεν είναι η Ευρώπη που θέλουμε. Για αυτό ακριβώς ζητάμε περισσότερη – και όχι λιγότερη – Ευρώπη, περισσότερους κοινούς θεσμούς και πολιτικές. Εκεί θα φτιάξουμε συμμαχίες με χώρες του νότου και με πολιτικές δυνάμεις που αντιλαμβάνονται τη σημασία της αλληλεγγύης. Για αυτό και χαιρετήσαμε την εκλογή Ολάντ, για αυτό και θέλουμε να αξιοποιήσουμε προς όφελος της χώρας μας τις αποφάσεις της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής, ζητώντας να εφαρμοστεί και για τις ελληνικές τράπεζες η ανακεφαλαίοποίηση απευθείας από τον μηχανισμό στήριξης.
Θα εργαστούμε για την προώθηση προοδευτικών μεταρρυθμίσεων, για την υπεράσπιση της εργασίας και του δικαιώματος στην εργασία όλων , ιδιαίτερα των νέων και , ακόμη, για την ανανέωση και την κοινωνική διεύρυνση της επιχειρηματικής τάξης στην Ελλάδα. Η τεχνολογία και η καινοτομία μπορεί να σαρώσει τα τζάκια, παλαιά και νέα. Η νέα γενιά , η πιο μορφωμένη γενιά που είχαμε ποτέ στην Ελλάδα, μπορεί να πάρει τη σκυτάλη της ανάπτυξης. Της το οφείλουμε.
Στην κυβέρνηση συνεργάζονται τρία ιστορικά πολιτικά ρεύματα. Μακριά από εμάς οι ηγεμονισμοί, μικροί ή μεγάλοι και οι ιδέες περί αποκλειστικότητας της Αριστεράς . Ασφαλώς , όμως , η συμμετοχή της Δημοκρατικής Αριστεράς στην Κυβέρνηση γίνεται από εμάς με την έννοια, το ιστορικό βάθος και την ευθύνη ενός κόμματος της Αριστεράς ταγμένου στο Δημοκρατικό Σοσιαλισμό και στραμμένου ανέκκλητα στην Ευρώπη .
Προφανώς η συνεργασία των τριών πολιτικών ρευμάτων δεν ακυρώνει, ούτε διαγράφει τη διάκριση Αριστεράς –Δεξιάς. Όσο προφανές είναι αυτό , άλλο τόσο αναγκαίο είναι η αντιπαράθεση και ο διάλογος Αριστεράς - Δεξιάς να μη γίνεται πλέον ούτε με μετεμφυλιακούς όρους ούτε ως συνέχιση του εμφυλίου με άλλα μέσα. Είναι ανάγκη και τα τρία ρεύματα που συνεργάζονται σήμερα στην κυβέρνηση εθνικής ευθύνης , αλλά και όλα τα κόμματα του δημοκρατικού τάξου, να διαμορφώσουμε με νέους θεσμούς , αλλά και με νέες πρακτικές ένα καινούριο, σύγχρονο, δημοκρατικό, διαφανές, ανανεωμένο και ανοικτό στην κοινωνία των πολιτών, πολιτικό σύστημα. Τα μέτρα για την κάθαρση του πολιτικού συστήματος, τα οποία προεκλογικά παρουσίασε το κόμμα μας και τα οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό περιλαμβάνονται στην προγραμματική συμφωνία συνιστούν, όχι απλώς είναι ένα πρώτο βήμα , αλλά ένα πολιτικό άλμα.
Περαιτέρω, όμως, είναι αναγκαίο να καθιερωθούν πρακτικές πλήρους ενημέρωσης της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά και της ελάσσονος και διαβούλευσης μαζί τους για τα μεγάλα και τα κρίσιμα ζητήματα του τόπου.
Η εικόνα μιας αντιπολίτευσης, η οποία είτε δεν γνωρίζει, είτε προφασίζεται ότι δεν γνωρίζει τους εθνικούς λογαριασμούς και τα επίσημα στατιστικά στοιχεία και στη συνέχεια καταγγέλλει την ίδια της τη χώρα, είναι μια εικόνα, ή μάλλον κάτι χειρότερο από εικόνα , είναι μια πραγματικότητα ευτελισμού και των θεσμών και της διεθνούς θέσης και του κύρους της χώρας.
Πλήρης και υπεύθυνη ενημέρωση, λοιπόν, όλων των θεσμικών παραγόντων του πολιτεύματος, ώστε όλοι να ξέρουμε, που βρισκόμαστε , που πάμε, τι διεκδικούμε για το συμφέρον της χώρας και της κοινωνίας.
Και κάτι άλλο ευρύτερο και δυστυχώς διαχρονικό. Η εικόνα μιας κυβέρνησης που αποφασίζει ερήμην των άλλων και μιας αντιπολίτευσης που καταγγέλλει τους πάντες και τα πάντα δεν μπορεί να είναι η πολιτική εικόνα της Ελλάδας στον 21ο αιώνα. Αλλά και η αντιπολίτευση, έχει υποχρέωση να συμβάλλει όχι απλά με θέσεις και προτάσεις, αλλά και με πρωτοβουλίες, ιδίως για το ομαλό πολιτικό κλίμα, ιδίως με την αποφυγή του τεχνητού θορύβου.
Η Ελληνική Πολιτεία έχει ανάγκη από την ηχώ της κοινωνίας, όχι από τα κομματικά μεγάφωνα.
Η Ελληνική Δημοκρατία έχει άμεση ζωτική ανάγκη από το οξυγόνο της Διαφάνειας, της Χρηστής Διοίκησης, της Εντιμότητας, της Λογοδοσίας. Αυτό το στόχο υπηρετεί η αλλαγή στο νόμο για την ευθύνη των υπουργών, δια του οποίου υπάγονται τα οικονομικά εγκλήματα των πολιτικών προσώπων όχι στην παραγραφή της κοινοβουλευτικής περιόδου ,αλλά στην 20ετία, όπως προβλέπει ο νόμος για τους καταχραστές του Δημοσίου.
Η Ελληνική Δημοκρατία έχει άμεση ζωτική ανάγκη από την ισονομία ανάμεσα στους πολίτες και τους πολιτικούς. Γι΄ αυτό και ο περιορισμός της βουλευτικής ασυλίας, γι΄ αυτό και η μείωση της αποζημίωσης, η κατάργηση των επιδομάτων και η ισονομία των βουλευτών στο συνταξιοδοτικό με κάθε Έλληνα, με κάθε Ελληνίδα.
Η Ελληνική Δημοκρατία έχει άμεση ζωτική ανάγκη από το κόψιμο του ομφάλιου λώρου της Διαπλοκής με την Πολιτική. Αυτό το στόχο προωθεί η διαφάνεια στις προμήθειες του δημοσίου, ο δημόσιος έλεγχος στα οικονομικά των κομμάτων και ο έλεγχος της περιουσίας των πολιτικών από ανεξάρτητο θεσμικό όργανο χωρίς τη συμμετοχή πολιτικών.
Η κυβέρνηση εθνικής ευθύνης έχει το καθήκον να θέσει το τέλος του πελατειακού συστήματος. Όχι απλώς να κηρύξει με λόγια το τέλος του ρουσφετιού και ημετεροκρατίας, , αλλά να πείσει με έργα, με θεσμούς και κυρίως με τη καθημερινή πρακτική στα υπουργεία και τους οργανισμούς ότι η διακυβέρνηση θα είναι ακομμάτιστη, χωρίς πολιτικούς ρεβανσισμούς.
Η Ελληνική Δημοκρατία έχει άμεση ζωτική ανάγκη από το οξυγόνο της κοινωνικής δυναμικής, από τη λειτουργία θεσμών στους οποίους θα αναπτύσσονται ο κοινωνικός διάλογος , αλλά και οι ανταγωνισμοί των κοινωνικών τάξεων. Οι μισθοί δεν αποφασίζονται με νόμους και με διατάγματα, δεν τους καθορίζει τυφλά η αγορά , ούτε είναι ανεκτό να υπονομεύονται με εκ του πλαγίου υπομνήματα στην τρόικα, όπως έγινε πρόσφατα με τον κατώτατο μισθό. Αποδίδουμε πολύ μεγάλη σημασία στην αποκατάσταση των θεσμών συλλογικής-συμβατικής αυτονομίας, όπως προβλέπει το κοινό προγραμματικό πλαίσιο.
Η Ελληνική Δημοκρατία έχει άμεση ζωτική ανάγκη ενός νέου πλαισίου για την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής- τα μέτρα για τους ανέργους, τους φτωχούς, τους χαμηλοσυνταξιούχους. Τα μέτρα αυτά πρέπει να συνδυαστούν με την ενεργό πολιτική καταπολέμησης της ανεργίας , αλλά και την υπεράσπιση του Κοινωνικού Κράτους στη Μόρφωση, την Υγεία, την Κοινωνική Ασφάλιση και την Πρόνοια . Το καλό δημόσιο Σχολείο και Πανεπιστήμιο, το δημόσιο Νοσοκομείο, η εξασφάλιση των φαρμάκων, είναι πριν από όλα η κοινωνική ασπίδα των φτωχών και των αδύναμων.
Η ελληνική κοινωνία έχει ανάγκη ενός νέου πλαισίου για την ασφάλεια των πολιτών και την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος, με όρους κοινωνίας, χωρίς ρατσισμούς και ξενοφοβίες.
Για την επιτυχία των κυβερνητικών στόχων η Δημοκρατική Αριστερά θα αγωνιστεί, θα στηρίξει και θα ελέγχει σε όλα τα επίπεδα .
Οι βουλευτές μας θα είναι το άγρυπνο μάτι εναρμόνισης της κυβερνητικής πρακτικής με τις προγραμματικές δεσμεύσεις. Η ψήφος εμπιστοσύνης δεν είναι η εφάπαξ παροχή στήριξης ,και κατόπιν η παθητική παρακολούθηση, αλλά η καθημερινή επιβεβαίωση της αμοιβαίας σχέσης εμπιστοσύνης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τη Βουλή.
Οι βουλευτές μας θα μεταφέρουν στο κοινοβούλιο τις αγωνίες του λαού, τις προτάσεις και τα αιτήματα της κοινωνίας των πολιτών , των συνδικαλιστικών και επαγγελματικών ενώσεων.
Οι προσωπικότητες, τις οποίες υποδείξαμε για το υπουργικό συμβούλιο δεν δεσμεύονται , φυσικά, από κομματική πειθαρχία. Δεσμεύονται, όμως, από το πολιτικό πρόγραμμα της κυβέρνησης. Αυτό, βέβαια, ισχύει για όλα τα μέλη της κυβέρνησης, ανεξάρτητα από το κόμμα, στο οποίο ανήκουν η από το κόμμα από το οποίο υποδείχθηκαν. Κατά τη γνώμη μας, η πολιτική δέσμευση στο κυβερνητικό πρόγραμμα αυτονόητα υπερέχει της όποιας κομματικής πειθαρχίας.
Η υπογράμμιση αυτή ας μη θεωρηθεί παρέμβαση στα εσωκομματικά άλλων. Είναι πολύ απλά η υπογράμμιση ότι το δεσπόζον πολιτικό πλαίσιο για την κυβέρνηση είναι το κοινό πρόγραμμα και όχι τα προεκλογικά προγράμματα των κομμάτων. Τα κόμματα έχουν το δικό τους αναντικατάστατο ρόλο. Αλλά η κυβέρνηση, ιδίως μια συνεργατική κυβέρνηση, έχει, και πρέπει να το επιβεβαιώνει καθημερινά, τη δική της ταυτότητα και αποστολή.
Η υπόδειξη, εκ μέρους μας, προσωπικοτήτων για το υπουργικό συμβούλιο, έγινε για να τονιστεί και στο επίπεδο των προσώπων, ότι το προέχον είναι η εφαρμογή του κυβερνητικού προγράμματος και όχι η επιβεβαίωση της κομματικής ταυτότητας.
Είχα πει και προεκλογικά ότι δεν θα ψάξουμε για ερημίτες ούτε για ουρανοκατέβατους σωτήρες περιβεβλημένους με το μανδύα του τεχνοκράτη. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής διότι τα πρόσωπα που υποδείξαμε είναι πρόσωπα από το δημόσιο χώρο, πρόσωπα και άξια και με στέρεη γνώση και με κατάρτιση.
Άφησα για το τέλος αυτής της αναφοράς το ρόλο των πολιτικών κομμάτων σε κεντρικό επίπεδο και το ρόλο των πολιτικών ηγετών.
Προσωπικά θα αναλάβω κάθε ευθύνη που μου αναλογεί και, με τη θετική έννοια , θα υπερβώ και τις αναλογίες των εκλογικών ποσοστών, με απόλυτο και ειλικρινή σεβασμό στο ρόλο των άλλων πολιτικών ηγετών και στα τμήματα του εκλογικού σώματος τα οποία εκπροσωπούν. Και ο πολιτικός ρόλος του κόμματος της ΔΗΜΑΡ θα είναι η ακούραστη συμβολή στην επίλυση προβλημάτων ή και διαφωνιών, με αποκλειστικό γνώμονα την επιτυχία της κυβέρνησης.
Κυρίες και κύριοι ,
η πολιτική κουλτούρα, η οποία επικράτησε μεταπολιτευτικά έθετε έναν άρρητο, μηδέποτε ομολογημένο, αλλά κραταιό, διαχωρισμό ανάμεσα στο εθνικό συμφέρον και το κομματικό όφελος , ανάμεσα στο πολιτικό κόστος και την ανάληψη της ευθύνης.

Επιτρέψτε μου, μιλώντας εκ μέρους της Δημοκρατικής Αριστεράς, να σας πω ότι το εθνικό συμφέρον, το πατριωτικό καθήκον για την αναδιαπραγμάτευση και η επιτυχία της κυβέρνησης, θεωρούμε ότι θα αποτελεί και επιτυχία της Δημοκρατικής Αριστεράς. Είναι από τις στιγμές εκείνες στην ιστορία της Αριστεράς , στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας, όπου το συμφέρον του έθνους εξαρτάται από τη θετική συμβολή της Αριστεράς .
Η θετική σύζευξη του ρόλου της Αριστεράς και των αναγκών της χώρας μας εμπνέει, αντί να μας φοβίζει, μας καθοδηγεί, αντί να μας καθηλώνει, μας κινητοποιεί στις ευθύνες αντί να μας οδηγεί στην άνεση της αντιπολίτευσης.