Η COCA COLA και οι πλάνες του αντισυστημισμού

Κείμενο: Όμηρος Ταχμαζίδης*
Μία από τις χαρακτηριστικές “πλαστικές λέξεις” (Uwe Poerksen) της ιδεολογικής ιδιολέκτου των ακροαριστερών ομάδων, αλλά και ευρύτατων τμημάτων του αποσυντιθέμενου ΣΥΡΙΖΑ είναι οι λέξεις “σύστημα” και “αντισυστημικότητα” και τα διάφορα παράγωγά τους. Προ ημερών δέχτηκα και προσωπικώς την “μομφή” του “συστημικού” και γέλασα πικρόχολα…

Το δίπολο “συστημικό”- “αντισυστημικό” συγκροτεί το κύριο αντιπολιτικό αναλυτικό εργαλείο στον μανιχαϊκό τρόπο σκέψης του “αντισυστημισμού”. Μία από τις βασικές ιδιότητες των “πλαστικών λέξεων” είναι η “ικανότητα” τους να δημιουργούν συναίνεση. Έναν πλασματικό κοινό παρονομαστή ο οποίος “συγχωνεύει” στο περιεχόμενό του τα πιο αντιφατικά στοιχεία μιας δεδομένης κατάστασης. Στην βάση τούτου του κοινού παρονομαστή κρίνονται οι πράξεις των πάντων από την σκοπιά της “πλαστικής λέξεως”, άλλως “συνδηλωτικού στερεοτύπου”.

Οι “πλαστικές λέξεις” “συστημικότητα” και “αντισυστημικότητα” διαμορφώνουν την καρλσμιτιανού τύπου διάταξη “εχθρού-φίλου” η οποία καθορίζει σκέψη και πράξη των ακροαριστερών ομάδων. Αλλά ήδη από την περίοδο του Μεσοπολέμου ο Ολλανδός Γιόχαν Χουιζίνγκα προσδιόριζε στο πλαίσιο της εργασίας του για το παιχνίδι, “Homo ludens”, ελληνικά μεταφρασμένη ως “Ο άνθρωπος και το παιχνίδι”, την διάκριση Freund-Feind, “φίλου-εχθρού”, “φίλου-αντίμαχου” ως κεφαλαιώδη πλάνη.

Τελικώς ο Ολλανδός επιστήμονας εξοντώθηκε από τους Ναζί κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην Ολλανδία, ενώ ο Κάρλ Σμιτ απέφυγε τα χειρότερα με την δίχρονη απομόνωσή του από τους δυτικούς συμμάχους (“Ex captivitate salus: Αναμνήσεις από την περίοδο 1945-1947”, στα γερμανικά και σε αγγλική και γαλλική μετάφραση), δεν κατηγορήθηκε τυπικά ποτέ για την ενεργή εμπλοκή του στην ναζιστική δικτατορία, επέζησε για να συνεχίσει το επιστημονικό θεωρητικό έργο του, φέρνοντας, μεταξύ άλλων, αρχικώς στο προσκήνιο στοιχεία του ρωμαιοκαθολικισμού και του αντικομμουνισμού του την εποχή του Ψυχρού Πολέμου και την έννοια του παρτιζάνου (αντάρτη) την περίοδο της ανόδου των απελευθερωτικών κινημάτων, ανοίγοντας μια μελλοντική πόρτα επικοινωνίας με διάφορες πτυχές της “αριστερής” θεωρίας.

Το γεγονός ότι στην τρέχουσα γλώσσα της ελληνικής “αντισυστημικής” Αριστεράς απαντάμε φρασεολογία από τις διαχρονικές καρλσμιτιανές θεωρήσεις, ακόμη και από την “αποκαλυπτική” ρητορεία του “κατέχοντος” (“ο κατέχων” και “το κατέχον” προέρχονται από την δεύτερη επιστολή του αποστόλου Παύλου Προς Θεσσαλονικείς και είναι μια σπαζοκεφαλιά για θεολόγους και πολιτικούς επιστήμονες) δεν οφείλεται μόνο στο σύνηθες ασυστηματοποίητο τσαλαβούτημα και στις πρακτικές “μαστορέματος” αυτών των ομάδων, αλλά και σε μια ασυναίσθητη έλξη και γοητεία της απλουστευτικής διάταξης “φίλος-εχθρός”. Όταν διαβάζει κανείς περί “καρδιάς του κτήνους” σε αναλύσεις για τον χαρακτήρα του ιμπεριαλιστικού αμερικανικού καπιταλιστικού κέντρου και έρχεται αντιμέτωπος με ένα είδος επαναστατικής ρoμαντικής και συγκαλυμμένης θεολογικής φρασεολογίας, αντιλαμβάνεται ότι η σκέψη του Καρλ Σμιτ δηλώνει παρούσα στον λόγο της ακροαριστερής επαναστατικότητας. Θα πρέπει να θεωρηθεί ως δεδομένο ότι αυτό συντελείται μέσα από ποικίλες διαδρομές, συχνότατα αντιφατικές μεταξύ τους.

Τούτη η ακατέργαστη ύλη εκλεπτυσμένης και συνεκτικώς επεξεργασμένης με διανοητική δεινότητα - ο Καρλ Σμιτ υπήρξε ικανότητος διανοητής της ισχύος και της ανάλυσής της - φασιστικής και παραφασιστικής σκέψης θολώνει διαρκώς το βλέμμα του ανατρεπτικού αριστερισμού, εργατοκεντρικού ή οικοκεντρικού χαρακτήρα, για την πολιτική και κοινωνική καθημερινότητα απομακρύνοντας τους θιασώτες της από την “διαλεκτική του συγκεκριμένου” (Κάρελ Κόσικ) προς την μεταφυσική ενός επαναστατικού επέκεινα. Πρόκειται για την γνωστή διαδικασία εκκοσμικευμένων θεολογικών στοιχείων σκέψης υπό τον μανδύα του επαναστατικού ή ανατρεπτικού “αντισυστημισμού”.

Επειδή ωστόσο κάθε αποφυγή των υπαρκτών κοινωνικών διατάξεων προσκρούει στην ίδια την πραγματικότητα, ο κοινωνικός και πολιτικός λόγος της επαναστατικής secularizatio, δεν είναι μόνο αντιφατικός, αλλά διακρίνεται και για την υποκρισία του.

Η υποκρισία του “αντισυστημικού” πράττειν είναι διττή: αρχικώς εμφανίζεται ως μεταφυσική υποκρισία, ο φορέας της δηλαδή εκδηλώνεται ως “απόστολος” μιας ιδέας η οποία αντλεί την ισχύ της από την ακαταμάχητη ηθική υπεροχή της (“το συλλογικό ηθικό πλεονέκτημα”) και από την πεποίθηση (“πίστη”) ότι η ιστορία ως fluxus metaphisicus (“μεταφυσική ροή”) (K.Th.R. Lessing – άλλο ένα θύμα της ναζιστικής τρομοκρατίας) θα εκβάλλει “νομοτελειακώς” στην εμπραγμάτωση αυτής τούτης της ιδέας. Ξεκάθαρη διανοητική παγίδευση στο τελεολογικό αδιέξοδο και στην ιδεολογική τύφλωση!

Στο πεδίο της πραγματικής ζωής, τούτο το σφαγείο των αντιθέσεων και βουλήσεων, ο (κυρίως μικροαστός) αυτοαναγορευμένος επαναστάτης-εμπροσθοφυλακή της “ιδέας” και της ηθικής της αποδεικνύεται ταχυδακτυλουργός της υποκρισίας. Πρώτο θύμα εξαπάτησης ο εαυτός του, ο οποίος εγκαταλείπει “αυθυπαιτίως” την χρήση του λογικού του και των κρίσεών του (Immanuel Kant) προς χάριν της βεβαιότητας της “ιδέας”. Έτσι ο κόσμος χωρίζεται αντιδιαλεκτικά στα δύο: “εμείς” και οι “άλλοι”. Ωστόσο και το πρώτο και το δεύτερο είναι κατασκευές και δεν αντιστοιχούν σε πραγματικότητες, όπως π.χ. η περίφημη διαλεκτική συζυγία “αφέντη-δούλου”.

Στην online έκδοση της “Εφημερίδας των Συντακτών” (Τρίτη 17 Ιουνίου 2025) - το εφημεριδογραφικό καταφύγιο των δύο τύπων υποκρισίας που περιγράψαμε προηγουμένως – αναρτήθηκε μια πληρωμένη (;) προπαγανδιστική δημοσίευση της αμερικανικής εταιρίας Coca Cola και της ελληνικής υπεργολαβίας της “Τρία Έψιλον”, όπου εκθειάζεται η θετική συμβολή της πολυεθνικής στην ελληνική εθνική οικονομία.

Η διαλεκτική των αντιφάσεων κτύπησε την πόρτα του “αντισυστημισμού”. “Η κριτική του κυνικού λόγου” (Peter Sloderdijk) πριν τέσσερις δεκαετίες διερωτάτο λατινιστί “olet” ή “non olet”. Βρομάει ή δεν βρομάει το χρήμα που προέρχεται από τους δημόσιους απόπατους;

Η υπέροχη ηθική της ηθικής υπεροχής σηκώνει για άλλη μια φορά τα χέρια ψηλά; Όχι. Η υποκρισία είναι ένας ανεξάντλητος κοινωνικός χώρος από όπου αντλεί ενέργεια η κοινωνική κινητικότητα. Και η προφασιζόμενη ηθική υπεροχή δεν είναι τίποτε άλλο από μια μάσκα στο παιχνίδι της κοινωνικής αναγνώρισης. Ο “αντισυστημισμός” δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια κοινωνική προσωπίδα - μια μάσκα. Και η κριτική στο ιδεολόγημα του “αντισυστημισμού” προκύπτει στην κριτική γραμμή του Καρλ Μαρξ – από αυτόν προέρχεται και η χαρακτηριστική έκφραση “κριτική της κριτικής κριτικής” (Kritik der kritischen Kritik) - ως διαδικασία ξεμασκαρέματος (Demaskierung).

Βλέπω τους υποκριτές της “αντισυστημικής” εφημεριδογραφίας και της κομματοκρατίας της ανατροπής των πάντων να σηκώνουν και πάλι επιδεικτικά τον δείκτη του χεριού και να προσπαθούν να “δασκαλέψουν” και να απειλήσουν: και ποιος είσαι εσύ; - ο υποκριτής είναι ο μάστορας του ad hominem επιχειρήματος…

Υ.Γ.: Η Coca Cola είναι “σχολείο”. Προσωπικώς έχω μάθει πάμπολλα χρήσιμα πολιτικώς και κοινωνικώς από την πολυετή ενεργή εμπλοκή μου στις εργοδοτο-εργατικές συνδικαλιστικές αντιπαραθέσεις και τις απεργιακές συγκρούσεις με τον πολυεθνικό κολοσσό. Η επιλογή εκ μέρους της συγκεκριμένης εταιρίας της “Εφημερίδας των συντακτών” για την προαναφερθείσα ανάρτηση διόλου τυχαία δεν είναι. Το περίφημο “σύστημα Coca Cola”, έτσι αυτοπροσδιορίζεται η πολυεθνική, σε τι αποσκοπεί με την βελούδινη εξαγορά - ο “κόσμιος” όρος θα ήταν με δημοσιογραφικώς αντιδεοντολογικό και παράτυπο τρόπο – της πρόσβασης στο “αντισυστημικό” κοινό της συγκεκριμένης αριστερής εφημερίδας;

Έτσι πηγαίνει το πράγμα μαρξιστικώ τω τρόπω ξεμασκάρεμα στο ξεμασκάρεμα…

* Ο Όμηρος Ταχμαζίδης σπούδασε φιλοσοφία και ιστορία στο πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (Γερμανία) από όπου απέκτησε και τον τίτλο του Magister Artium με την εργασία του, στο τμήμα φιλοσοφίας και υπό την εποπτεία του φιλοσόφου Reiner Wiehl, “Η έννοια του χρόνου στην φιλοσοφία του F.W.J. Schelling”. Ζει στην Θεσσαλονίκη. Ασχολήθηκε επαγγελματικά ως “κειμενεργάτης” με την δημοσιογραφία, τις μεταφράσεις φιλοσοφικών κειμένων, ως τεχνικός σύμβουλος εργατικών συνδικαλιστικών φορέων, αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά, “δικτυογραφεί” και διατηρεί στο facebook την σελίδα κριτικής βιβλίου “Ομηρικοί λόγοι”. Από το 2011 πραγματοποιεί την πρώτη εκδοχή ελληνικού café Philo σε διάφορα καφέ της Θεσσαλονίκης υπό τον τίτλο “Φιλοσοφικές νυκτηγορίες” με επίκεντρο θέματα από την σύγχρονη φιλοσοφία.