Έκθεση ζωγραφικής

Του Κώστα Μπούζα
Δε θα λέγαμε κάτι καινούριο αν διατυπώναμε την άποψη, ότι ένα έργο τέχνης φανερώνει τον χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεση του καλλιτέχνη. Κάτι τέτοιο είναι απ’ όλους αποδεκτό.

Αυτός ήταν ο λόγος που του άρεσαν εκείνες οι εκθέσεις ζωγραφικής, που συμμετείχαν περισσότεροι του ενός ζωγράφοι. Εκεί είχε την ευκαιρία να απολαύσει ένα πανόραμα, όπως το έλεγε, τρόπων θέασης του κόσμου, των πραγμάτων, της ζωής της ίδιας τελικά. Κι αυτό, μέσα από ένα συγκεκριμένο κάθε φορά θέμα, που αφορούσε η συγκεκριμένη έκθεση.

Να, για παράδειγμα, θυμάται την τελευταία που επισκέφθηκε. Θέμα της, η κατοικία. Σε κάθε τόπο, μα και σ’ όλες τις εποχές. Ή, η αμέσως προηγούμενη, με τον λιτό τίτλο: “Λουλούδια”. Και τόσες άλλες. Ήταν λάτρης της ζωγραφικής, άσχετα αν ο ίδιος δε μπορούσε ούτε καν να σκιτσάρει ικανοποιητικά.

Η σημερινή του επίσκεψη ήταν σε μια γκαλερί, που γνώριζε από το παρελθόν, από κάποια εγκαίνια, και είχε εκτιμήσει τόσο τον χώρο, όσο και την όλη διοργάνωση της εκδήλωσης. Ούτε αυτή τη φορά απογοητεύτηκε. Τίτλος της έκθεσης: “Μέλλον”.

Πώς άραγε το φανταζόταν ο καθένας, αναρωτήθηκε. Και πώς το προέβλεπε μέσα από το έργο του; Και πώς, ίσως, συνέβαλλε στη δημιουργία του, μέσα από τις εικόνες που πρόσφερε στο κοινό;

Κάποιος, μάλλον λάτρης του νέου και προφανώς αισιόδοξος, το παρουσίαζε μέσα από πανύψηλα κτίρια, από απαστράπτον γυαλί κι ατσάλι, που υψώνονταν περήφανα στον ουρανό. Το φως διάχυτο, το βάθος απεριόριστο, τα χρώματα ζωντανά, οι πινελιές σαφείς, δυνατές, αποφασιστικές. Όλα απέπνεαν έναν “θαυμαστό καινούριο κόσμο”.

Ένας άλλος με οικολογικές ανησυχίες, έδινε μια εικόνα δυστοπική. Μια φύση ρημαγμένη. Κομμένα τα δέντρα, ή ξερά. Γύρω γύρω ούτε ίχνος βλάστησης. Καταμεσής του πίνακα ένα ποτάμι, με σκούρο γκρι χρώμα, που προφανώς μετέφερε λύματα και ακαθαρσίες. Το σκηνικό συμπλήρωνε ένας ουρανός χλωμός, κίτρινος, να προϊδεάζει για ανθρώπους άρρωστους, σκιές του εαυτού τους.

Ο τρίτος ζωγράφος, στο έργο του, πάσχιζε να δώσει τη φρίκη του πολέμου. Παρουσίαζε ένα πεδίο μάχης, αφού αυτή είχε τελειώσει. Απομακρύνθηκε γρήγορα. Δεν άντεχε να αντικρίζει πτώματα, ούτε καν ζωγραφιστά.

Συνέχισε με ένα υπέροχο τοπίο μιας μικρής ευτυχισμένης πόλης, βουτηγμένης στο πράσινο, κι αναρωτήθηκε αν μια τέτοια εικόνα αποδειχθεί, στο μέλλον, ουτοπική. Πιο κάτω ένα συνονθύλευμα μηχανών, που σκλάβωναν το βλέμμα στην απελπισία, με τον αδυσώπητο τρόπο που ήταν σχεδιασμένες. Ακόμη πιο πέρα, ένα μπουκέτο από πρόσωπα. Το ένα χαμογελαστό, το δεύτερο θλιμμένο. Το τρίτο, με ανοιχτά τα μάτια, ν’ απορεί. Και τ’ άλλο απλά να πλήττει.

Η ώρα προχωρούσε γρήγορα, κι έτσι έπρεπε να συντομεύσει την περιήγησή του. Παρ’ όλα αυτά, η βιασύνη του δεν του στέρησε έστω μια γρήγορη ματιά σε όλες τις δημιουργίες, που παρουσίαζαν, εξάλλου, ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Όταν τον συνάντησα, και μου τα διηγήθηκε όλα αυτά, τον ρώτησα αν υπήρχε κάποιος πίνακας που να του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Μου απάντησε, ότι πράγματι υπήρχε ένας. Ολόκληρη την επιφάνειά του κάλυπτε μια ομίχλη, που δεν άφηνε να φανούν συγκεκριμένα περιγράμματα μορφών, παρά μόνο αχνές σκιές. Μια απ’ αυτές, σε πρώτο πλάνο, κάπως πιο έντονη από τις άλλες, ξεχώριζε. Ήταν σαν άνθρωπος, μισοσηκωμένος, ή σκυφτός. Έτοιμος να ορθωθεί, ή να σωριαστεί...