Σύμφωνα με τον ιστορικό, κατά τον Μεσοπόλεμο, αρκετοί Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης ασχολήθηκαν με την ποίηση, είτε ευθυγραμμιζόμενοι με τη σοβιετική ιδεολογία είτε εκφράζοντας αντίθεση σε αυτήν. «Ήταν μία πλήρης κοινωνία που είχε μια ανάπτυξη και διέθετε οράματα και μέλλον. Σε καμία περίπτωση δεν ήταν μια περιθωριακή μειονότητα» ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Οι Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης αποτελούν μια ξεχωριστή περίπτωση εθνοτικής κοινότητας, η οποία επηρεάστηκε βαθιά από τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες του Μεσοπολέμου. Το φαινόμενο αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν εξετάζεται μέσα από το πρίσμα της λογοτεχνικής τους δημιουργίας, που ταλαντεύτηκε ανάμεσα στη σοβιετική ιδεολογία και την αντισοβιετική αντίδραση» τόνισε χαρακτηριστικά. Όπως επισήμανε: «στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, οι Έλληνες της ΕΣΣΔ βρέθηκαν σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας τους. Η Οκτωβριανή Επανάσταση και οι υποσχέσεις για ισότητα και δικαιοσύνη δημιούργησαν αρχικά προσδοκίες στους κόλπους της ελληνικής κοινότητας. Ωστόσο, η κολεκτιβοποίηση, οι σταλινικές εκκαθαρίσεις και οι διώξεις κατά των μειονοτήτων έφεραν απογοήτευση και φόβο. Στο λογοτεχνικό πεδίο, η ποίηση εξελίχθηκε σε μέσο έκφρασης αυτών των αλλαγών. Μέσα από τους στίχους τους, οι Έλληνες ποιητές της ΕΣΣΔ κατέγραψαν τις ελπίδες, τα οράματα, αλλά και τις τραγικές εμπειρίες τους».
Ο κ. Αγτζίδης αναφέρθηκε ειδικότερα στο έργο του μαριουπολίτη ποιητή, ελληνικής καταγωγής, Γκεόργκι Κοστοπράβ, που το 1937 εκτελέστηκε από τους ιδίους συντρόφους του - μπολσεβίκους, ενώ η Νάντια Τσαπνή, πρώην αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, που βρίσκεται για τρίτη χρονιά στην Θεσσαλονίκη, λόγω πολέμου, διάβασε τα ποιήματα του Κοστοπράβ, που είχε υπηρετήσει με ψυχή και σώμα το όραμα των μπολσεβίκων, αν και είχε τραγικό τέλος.
Σύμφωνα με τον κ. Αγτζίδη, οι Έλληνες που ταυτίστηκαν με τη σοβιετική ιδεολογία έγραψαν ποίηση με σκοπό την προώθηση της σοσιαλιστικής προπαγάνδας και βασικά θέματα τα εργατικά ιδεώδη, την αδελφοσύνη των λαών και τη δίκαιη κοινωνία, την σοσιαλιστική εργασία, την πρόοδο και την αλληλεγγύη. Ο λόγος τους ήταν λιτός, απλός και κατανοητός. Γράφανε στην ποντιακή διάλεκτο και στην απλή δημοτική ελληνική γλώσσα που είχε καθιερωθεί το 1926.
Ποιήματα δημοσιεύονταν σε ελληνόγλωσσες σοβιετικές εφημερίδες όπως ο «Κόκκινος Καπνάς» ή η «Πράβντα των Ελλήνων» (1932-1937) και ο «Κολεχτιβιστής» (εφημερίδα των Ελλήνων της Μαριούπολης, στην Ουκρανία).
Όπως, άλλωστε, αναφέρθηκε, η τελική καταστροφή του Ελληνισμού από τον Σταλινισμό, έγινε με την εξόντωση του μεγαλύτερου μέρους της διανόησης και την αποσάρθρωση της κοινωνικής του δομής με τη μαζική μετατόπιση του ελληνικού στοιχείου του Καυκάσου- της Νότιας Ρωσίας και της Γεωργίας στην Κεντρική Ασία, όταν εξαφανίστηκαν τα περισσότερα ίχνη του σοβιετικού ελληνικού πολιτισμού του μεσοπολέμου.
Σε ό,τι αφορά την αντισοβιετική ποίηση, ο Δρ. Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, είπε ότι ήταν το προϊόν των διώξεων, των εκκαθαρίσεων και της βαθιάς απογοήτευσης από την πραγματικότητα του καθεστώτος. Οι ποιητές αυτοί συχνά γράφανε κρυφά, καθώς η αντιπολίτευση θεωρούνταν έγκλημα. Η θεματική είχε να κάνει με διωγμούς, απώλεια ελευθερίας και αναμνήσεις μιας παλιάς πατρίδας. Οι ποιητές έγραφαν με συμβολισμός, υπαινιγμούς και μεταφορές για να αποφευχθεί η λογοκρισία ενώ πολλά ποιήματα γράφτηκαν από εξόριστους ή μέλη της ελληνικής διασποράς στη Σιβηρία.
Η σοβιετική ποίηση συνδέθηκε με την προσπάθεια αφομοίωσης των μειονοτήτων και την προώθηση μιας κοινής σοσιαλιστικής ταυτότητας. Αντίθετα, η αντισοβιετική ποίηση αποτέλεσε προσπάθεια διατήρησης της εθνοτικής ταυτότητας και καταγραφής της καταπίεσης. Οι δύο λογοτεχνικές τάσεις αντανακλούν, παράλληλα, τις αντιφάσεις που βίωσαν οι Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης: από τη μία, συμμετοχή στη σοσιαλιστική οικοδόμηση και από την άλλη, τραυματική εμπειρία διώξεων και ξεριζώματος.
«Αχ, ανάθεμά σε Καζακστάν,/ατέλειωτες πεδιάδες,/στις πεδιάδες σου χάθηκαν
νέα παλικάρια./Αχ, θυμήθηκα το Καζακστάν/και βάραινε η ψυχή μου/δεν θα ξεχάσουν οι Έλληνες τό σαρανταεννέα./ Αχ, τί είδαν και υπέφεραν,/φυλακές, εξορίες,/και γυμνοί και πεινασμένοι χτίσανε πολιτείες./ Πολλά είδαν οι Ελληνες,/και βάσανα και πόνους,
καί με την λύρα πέρασαν/τα δύσκολα τα χρόνια» είναι οι στοίχοι του ποιητή Νικόλα Γεωργιάδη που έγιναν τραγούδι που τραγούδησε στην εκδήλωση ο δικηγόρος και λυράρης Θανάσης Στυλίδης.
Η σοβιετική και αντισοβιετική ποίηση των Ελλήνων της ΕΣΣΔ αποτελεί σήμερα πολύτιμη μαρτυρία μιας εποχής γεμάτης αντιφάσεις, τόνισε ο κ. Αγτζίδης και πρόσθεσε: «είναι τεκμήριο της προσπάθειας μιας εθνοτικής μειονότητας να επιβιώσει σε έναν ιδεολογικά φορτισμένο κόσμο, διατηρώντας ταυτόχρονα την πολιτιστική της κληρονομιά. Η ποίηση αυτή, είτε γραμμένη με ύμνους είτε με σπαραγμό, διατηρεί τη φωνή αυτών των ανθρώπων ζωντανή και μας υπενθυμίζει τις τραγικές συνέπειες της ιδεολογικής πόλωσης και της πολιτικής καταπίεσης».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.