Αντιπλημμυρικά έργα και συντηρήσεις της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σε εννέα Ιερές Μονές του Αγίου Όρους

Πέντε νέα, μείζονα αντιπλημμυρικά έργα θα υλοποιήσει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στο Άγιον Όρος, με τις εργασίες να αρχίζουν τον ερχόμενο Απρίλιο, ενώ διασφαλίστηκε η χρηματοδότηση για την ολοκλήρωση και έκτου έργου. Επίσης, η Περιφέρεια χρηματοδοτεί την αποκατάσταση των στατικών προβλημάτων στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου.

Ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας υπέγραψε τις σχετικές αποφάσεις και όλα τα έργα χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς πόρους της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Τα νέα αντιπλημμυρικά έργα θα υλοποιηθούν στις Ιερές Μονές Παντοκράτορος, Ιβήρων, Μεγίστης Λαύρας, Ξενοφώντος και Αγίου Παντελεήμονος (ενιαίο έργο) και Βατοπαιδίου, ενώ συνεχίζεται και θα ολοκληρωθεί το έργο στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου.

Όπως τόνισε ο κ. Τζιτζικώστας, “η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους συνιστά μέγιστη ευθύνη για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όλα αυτά τα χρόνια υλοποιήσαμε δεκάδες παρεμβάσεις βελτίωσης των συνθηκών στις Ιερές Μονές, αλλά και προστασίας και ανάδειξης της φυσικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στην Αθωνική Πολιτεία. Σε αυτό το πλαίσιο και με δεδομένη την κλιματική αλλαγή, με πόρους από το νέο ΕΣΠΑ της Περιφέρειας, υλοποιούμε ένα μεγάλο πρόγραμμα αντιπλημμυρικών παρεμβάσεων, που θωρακίζουν συνολικά οχτώ μοναστήρια. 

Πρόκειται για πέντε νέα έργα, που θα αρχίσουν τον ερχόμενο Απρίλιο και θα ολοκληρωθούν σταδιακά στα επόμενα δύο με τρία χρόνια, αλλά και για ένα έργο που περνάει σε δεύτερη φάση, καθώς ολοκληρώθηκε ένα μέρος του στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο και διασφαλίσαμε την αναγκαία χρηματοδότηση, προκειμένου να καλυφθεί στο σύνολό του. Οι παρεμβάσεις αυτές διαμορφώνουν νέες συνθήκες και θωρακίζουν την Κιβωτό της Ορθοδοξίας έναντι των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής. Ταυτόχρονα στο πλαίσιο της συντήρησης και ανάδειξης της Αγιορείτικης Κληρονομιάς, υλοποιούμε μια ζωτικής σημασίας παρέμβαση στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου, το οποίο αντιμετωπίζει στατικά και άλλα προβλήματα. 

Οι επεμβάσεις που πραγματοποιούμε στην Ιερά Μονή αποσκοπούν στη διατήρηση της αυθεντικότητας του μνημείου, μορφολογικά και λειτουργικά, με διατήρηση και συντήρηση όσο το δυνατόν περισσοτέρων από τα αυθεντικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Όλες οι εργασίες γίνονται με σεβασμό και ανάδειξη όλων των ιστορικών φάσεων του μνημείου, με τη χρήση συμβατών υλικών και με την ένταξη των νέων κατασκευών με διακριτό τρόπο. Βελτιώνουμε τη στατική ικανότητα και εφαρμόζουμε αναστρέψιμες επεμβάσεις. Με σεβασμό στην Ιστορία του μοναστηριού και στη μοναδική κληρονομιά του, με απεριόριστο σεβασμό στο έργο των μοναχών, φροντίζουμε πέρα από την ασφάλεια και την απρόσκοπτη πορεία της Ιεράς Μονής στο χρόνο”.

Στο Άγιον Όρος έχουν καταγραφεί πλημμυρικά συμβάντα τα οποία προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές σε υποδομές και κτίρια και δυστυχώς ακόμα και ανθρώπινα θύματα. Το παλαιότερο καταγεγραμμένο συμβάν για το οποίο διασώζονται μαρτυρίες είναι αυτό του Σεπτεμβρίου του 1821. Επίσης, εκδηλώθηκαν καταστροφικές πλημμύρες κατά τα έτη 1911, 1945 και 1978 από τις οποίες επλήγησαν διάφορες περιοχές του Αγίου Όρους. Κατά την πρόσφατη περίοδο τρεις καταστροφικές πλημμύρες συνέβησαν στην περιοχή της Χερσονήσου του Άθω. Τον Οκτώβριο του 2000, τον Οκτώβριο του 2010 και τον Απρίλιο του 2020, όλες με μεγάλες καταστροφές σε δίκτυα, υποδομές και κτίρια αλλά και με απώλεια ανθρώπινης ζωής (Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας, 2010).

Με δεδομένη την εμφάνιση ακραίων πλημμυρικών φαινόμενων, τα τελευταία χρόνια λόγω του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, τα οποία είχαν καταστροφικές συνέπειες, προκύπτει η ανάγκη για τη δρομολόγηση έργων και εργασιών αντιπλημμυρικής προστασίας με στόχο την αποτροπή εμφάνισής τους και τη μείωση των επιπτώσεών τους.

Τα έργα που θα υλοποιηθούν είναι τα εξής:

1.«Αντιδιαβρωτική και αντιπλημμυρική προστασία της παράκτιας και παρόχθιας περιοχής του μοναστηριακού συγκροτήματος της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος»

Αντικείμενο του αντιπλημμυρικού έργου είναι η διευθέτηση του χαμηλού τμήματος της κοίτης του κεντρικού χειμάρρου «Μπότσαρη» συνολικού μήκους 242,44 μέτρων με υδραυλικής φύσεως τεχνικά έργα σε επιλεγμένες θέσεις. Τα έργα αντιδιαβρωτικής προστασίας της ακτής αποβλέπουν στη διακοπή της εξελισσόμενης διάβρωσης, την προστασία της ακτής, τη διάσωση του αρχαίου μνημείου του Αρσανά καθώς και την διατήρηση και διαφύλαξη των κτιριακών εγκαταστάσεων και υποδομών που αναπτύσσονται κατά μήκος της ακτογραμμής και συνθέτουν τον περιβάλλοντα χώρο του μοναστηριακού συγκροτήματος. Συνοπτικά θα γίνει διευθέτηση της κεντρικής κοίτης του χειμάρρου, επένδυση πρανούς με κατασκευή τοιχίου αντιστήριξης, κιβωτοειδής οχετός, ιρλανδική διάβαση και κυματοθραύστης. Οι εργασίες θα αρχίσουν τον Απρίλιο του 2025 και υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθούν τον Απρίλιο του 2027.

2.«Έργα προστασίας της ανθρώπινης ζωής και υποδομών έναντι των πλημμυρικών φαινομένων και κατολισθήσεων - Α ́ Φάση: Κατασκευή τοίχου αντιστήριξης στο ρέμα Λαδοποτάμου Ι. Μ. Ιβήρων»

Η ανάγκη αντιπλημμυρικής προστασίας εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονα τα τελευταία χρόνια, λόγω των ακραίων υδρολογικών φαινομένων που συμβαίνουν με αυξανόμενη συχνότητα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, και προκαλούν πλημμύρες οι οποίες εντάσσονται στην κατηγορία των φυσικών καταστροφών. Με δεδομένη την εμφάνιση ακραίων πλημμυρικών φαινόμενων σε διάφορες περιοχές στη χώρα μας όπως και στο Άγιο Όρος, τα οποία είχαν καταστροφικές συνέπειες, προκύπτει η ανάγκη για τη δρομολόγηση σειράς έργων αντιπλημμυρικής προστασίας με στόχο την αποτροπή εμφάνισής τους και τη μείωση των επιπτώσεών τους. Το έργο θα πραγματοποιηθεί εντός των ορίων του δασοκτήματος της Ιεράς Μονής Ιβήρων και συγκεκριμένα σε περίπου 500 μέτρα πριν την εκβολή του ποταμού Λαδοποτάμου στη θάλασσα. Ο Λαδοπόταμος περιβάλλει τη Μονή από τη δυτική και τη νότια πλευρά του συγκροτήματος και σε απόσταση 50 έως 150 μέτρα από το κέντρο αυτού. Η θέση επέμβασης βρίσκεται ανάμεσα στη Μονή και σε ένα άθροισμα από ιδιαίτερα σημαντικές κτιριακές εγκαταστάσεις (ξηραντήρια, αποθήκες ξυλείας, νέες υποδομές τηλεθέρμανσης, πάρκινγκ πυροσβεστικών, εγκαταστάσεις πυρασφάλειας κλπ.) και σε πολύ κοντινές αποστάσεις από αυτά, καθιστώντας την προσβασιμότητα αλλά και την αρτιότητα τους ιδιαίτερα επισφαλείς σε περίπτωση εμφάνισης πλημμύρας. Στο πλαίσιο της παρέμβασης θα κατασκευαστεί τοίχος αντιστήριξης, σύνδεσή του με υφιστάμενη πεζογέφυρα, καθαίρεση υφιστάμενης ιρλανδικής διάβασης και υφιστάμενου τοιχίου ξερολιθιάς στο ρέμα Τσούκα και αντικατάστασή του με νέο τοίχο αντιστήριξης και εργασίες στα πρανή των ρεμάτων. Το έργο θα αρχίσει τον Απρίλιο του 2025 και υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί τον Φεβρουάριο του 2027.

3.«Αντιπλημμυρική προστασία παρόχθιας περιοχής του Ι. Καθίσματος Αγ. Ευσταθίου Ι.Μ. Μ. Λαύρας»

Αντικείμενο του αντιπλημμυρικού έργου είναι η κατασκευή και λειτουργία τεχνικών έργων (συρματοκιβώτια – μεταλλική γέφυρα) και η διευθέτηση της κοίτης του χειμάρρου «Μυλοπόταμος» για την αποτελεσματική προστασία των εγκαταστάσεων, υποδομών και καλλιεργούμενων περιοχών από τις πλημμύρες. Το υδραυλικό έργο περιλαμβάνει εργασίες εκθάμνωσης, εκβάθυνσης κοίτης, επένδυσης με λιθοπληρωμένα συρματοκιβώτια (σαρζανέτ) συγκράτησης πρανών και κατασκευής μεταλλικής γέφυρας μήκους 18 μέτρων. Οι παρεμβάσεις θα πραγματοποιηθούν σε τμήμα του χειμάρρου και αποσκοπούν στην αντιπλημμυρική προστασία της ευρύτερης περιοχής. Στόχος είναι η απρόσκοπτη παροχέτευση των νερών προς τη θάλασσα με παράλληλη προστασία των παρόχθιων περιοχών, ενώ επιλύεται και το σημαντικό πρόβλημα της ασφαλούς διάβασης του χειμάρρου, τόσο από τους μοναχούς του Ιερού Καθίσματος και τους μοναχούς που εργάζονται στα αμπέλια, όσο και από τους προσκυνητές. Μάλιστα έχει προβλεφθεί η ασφαλής διέλευση και των ατόμων με αναπηρίες. Στο πλαίσιο του έργου θα γίνει επένδυση της κεντρικής κοίτης του χειμάρρου, κατασκευή μεταλλικής γέφυρας, καθώς και καθαίρεση και αποξήλωση υφιστάμενης τσιμεντόπλακας (στη θέση της θα κατασκευαστεί η νέα μεταλλική γέφυρα). Το έργο αρχίζει τον Απρίλιο του 2025 και αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2026.

4.«Βελτίωση και αποκατάσταση των αντιπλημμυρικών έργων του χειμάρρου "Βαθύ" μεταξύ των Ιερών Μονών Ξενοφώντος και Αγ. Παντελεήμονος- Ρωσσικού»

Αντικείμενο του αντιπλημμυρικού έργου είναι η αποκατάσταση των έργων διευθέτησης του τμήματος της κοίτης του χειμαρρικού ρέματος "Βαθύ", όπως διέρχεται κατάντι της Σκήτης του Ευαγγελισμού του Θεοτόκου και κυρίως του φράγματος που κατασκευάστηκε το 2003 με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚεΔΑΚ, ώστε να επαναλειτουργήσει, η γεμάτη με φερτά υλικά, λεκάνη αποταμίευσης νερού. Στο πλαίσιο του έργου θα γίνει επένδυση της κεντρικής κοίτης του χειμάρρου και κατασκευή ράμπας εισόδου στην κοίτη για τον καθαρισμό των φερτών υλικών, δυο φράγματα προστασίας του πυθμένα, ιρλανδική διάβαση και ανακατασκευή της ανοιχτής δεξαμενής και δίκτυο αγωγών με φρεάτιο. Το έργο θα αρχίσει τον Απρίλιο του 2025 και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Φεβρουάριο του 2027.

5.«Διευθέτηση κεντρικού χειμάρρου Πλατανάρα ανάντι της τοπικής οδού Μοναστήρι - Τουβλαριό και στην περιοχή της Σκήτης Αγίου Δημητρίου της Ι.Μ. Βατοπαιδίου»

Αντικείμενο του αντιπλημμυρικού έργου είναι η διευθέτηση του χαμηλού τμήματος της κοίτης του κεντρικού χειμάρρου «Πλατανάρα», σε δύο περιοχές, με υδραυλικής φύσεως έργα επένδυσης των πρανών και του πυθμένα με συρματοκιβώτια, καθώς και η κατασκευή τεχνικών έργων ασφαλούς διέλευσης του χειμάρρου. Η πρώτη περιοχή ορίζεται μεταξύ της τοπικής οδού Μοναστήρι - Τουβλαρίο και του κεντρικού μονοπατιού προς την Ιερά μονή Κωνσταμονίτου. Η δεύτερη θέση ορίζεται το τμήμα του συμβάλλοντα ρέματος του χείμαρρου «Πλατανάρα», στην περιοχή της Σκήτης Αγίου Δημητρίου, όπου διέρχεται στο μέσο των τριών κεντρικών πηγών ύδρευσης της Μονής έναντι της. Οι δύο θέσεις των έργων βρίσκονται σε ευθεία απόσταση 810m περίπου. Η πρώτη θέση του τμήματος του χειμάρρου που διευθετείται, βρίσκεται νότια της Ι. Μ. Βατοπαιδίου, στη συνάντηση της κεντρικής κοίτης με την οδό «Μοναστήρι - Τουβλαριό» στην αζωνική βλάστηση όπου καταγράφεται υδροχαρές δάσος και περιοχή υποβαθμισμένων αείφυλλων πλατύφυλλων. Παράλληλα με την κοίτη βαδίζει το μονοπάτι που οδηγεί στην Ι.Μ. Κωνσταμονίτου. Η δεύτερη θέση βρίσκεται δυτικά από την Ιερά σκήτη του Αγίου Δημητρίου, πλησίον των πηγών, στην τομή του συμβάλλοντα με την τοπική οδό «Μοναστήρι - Πηγές Σκήτης Αγίου Δημητρίου». Συνοπτικά προβλέπονται: Διευθέτηση της κεντρικής κοίτης του χειμάρρου, κατασκευή δυο μεταλλικών γεφυρών, κατασκευή νέου λιθόστρωτου για την ασφαλή κίνηση και κατασκευή κοβωτοειδούς οχετού για την ασφαλή διέλευση οχημάτων και πεζών. Οι εργασίες θα αρχίσουν τον Απρίλιο του 2025 και αναμένεται να ολοκληρωθούν στο τέλος του 2026.

6.«Διευθέτηση Χείμαρρου Άθωνα Ιεράς Μόνης Αγίου Παύλου Αγίου Όρους - Φάση Β»

Συνεχιζόμενο έργο. Η καταστροφική πλημμυρική δράση του κεντρικού χειμάρρου του Άθωνα, έχει κατά καιρούς δημιουργήσει πολλαπλά και σημαντικότατα προβλήματα, τόσο στις εγκαταστάσεις της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου, όσο και στις συνθήκες διαβίωσης των μοναχών και πρόσβασης του μοναστηριού. Με την ολοκλήρωση του έργου θα ενισχυθεί η προστασία της Ιερά Μονής Αγίου Παύλου και ειδικότερα θα προστατευθούν έναντι των πλημμύρων σημαντικά κτίσματα, υποδομές και καλλιέργειες της πεδινής ζώνης σε συνδυασμό με την εξασφάλιση της οδικής σύνδεσης της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου με τον αρσανά, αλλά και την αποτροπή εκτεταμένων καταστροφών του υπόλοιπου οδικού δικτύου, όπου αυτό συναντάται με την κεντρική κοίτη στην ημιορεινή ζώνη, δηλαδή στοιχείων ζωτικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία της Μονής.

7.”Αποκατάσταση στατικών προβλημάτων Καθολικού Ιεράς Μονής Δοχειαρίου”

Οι εργασίες αφορούν στη δομική αποκατάσταση και ενίσχυση του φέροντα οργανισμού του Καθολικού της Ιεράς Μονής και θα ολοκληρώσουν δομοστατικά το μνημείο, ενώ επίσης θα συμβάλλουν καθοριστικά στην επίτευξη της στατικής του επάρκειας. Τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζονται στο δομικό σύστημα είναι κατά κύριο λόγο στατικής φύσης, λόγω γήρανσης των πρωτογενών υλικών. Οι έλεγχοι που πραγματοποιήθηκαν στον φέροντα οργανισμό του μνημείου κατά τις δομοστατικές μελέτες, καθόρισαν την αναγκαιότητα εκτέλεσης των εργασιών. Η κλίμακα των επεμβάσεων επιλέγεται να είναι πάντα η μικρότερη δυνατή, έτσι ώστε να μη θιγεί το πρωτότυπο υλικό του κτιρίου. Συνοπτικά οι εργασίες περιλαμβάνουν υποκατάσταση των υφιστάμενων ξύλινων ελκυστήρων με νέους μεταλλικούς, περίδεση των τρούλων με συρματόσχοινα, επισκευή και ενίσχυση της θολοδομίας της Λιτής και του Υπερώου και κατασκευή ξύλινης στέγης στον Νάρθηκα.