Ομιλία Σ. Παραστατίδη στη Βουλή για το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης "Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας"

Δελτίο τύπου Στέφανου Παραστατίδη
Κατά τη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης - Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας» με ομιλία παρέμβαση του ο βουλευτής Κιλκίς Στέφανος Παραστατίδης κατέδειξε τις προβληματικές και τις στρεβλώσεις του νομοσχεδίου που διαπνέεται από τιμωρητικό / αντι-φιλελεύθερο πνεύμα.

Στην ομιλία του ο βουλευτής Κιλκίς μεταξύ άλλων τόνισε:

« -Τα δικαιώματα των κατηγορουμένων κατοχυρώθηκαν για να τον προστατέψουν από την τυραννία του όχλου και την συντριπτική υπεροπλία ισχύος του κρατικού κατασταλτικού μηχανισμού. Δεν περίμενα ότι στην Ελλάδα του 2024 μία πιο σύγχρονη όψη αυτής της τυραννίας– μία κοινή γνώμη που είναι για τους περισσότερους άγνωστο από πού προκύπτει - θα χρησιμοποιούνταν για να τα αποδυναμώσει.

- είναι η 7η φορά που η κυβέρνηση αυτή αλλάζει τον ποινικό κώδικα και την ποινική δικονομία -μέχρι να τους ανοίξουμε, θεωρούνται ξεπερασμένοι.

Και το κάνει, η κυβέρνηση, στο πλαίσιο ενός ιδιότυπου ποινικού λαϊκισμού προσαρμοσμένου στην επικαιρότητα.

Και το κάνει χωρίς τη απαραίτητη σύμμετρη εκπροσώπηση των φορέων (πανεπιστημιακών, δικαστικών λειτουργών, δικηγόρων) διαμέσου νομοπαρασκευαστικής επιτροπής.

Και το κάνει, παρότι η επιστημονική κοινότητα έχει αποφανθεί πως η αυστηροποίηση των ποινών, η επιμήκυνση του χρόνου φυλάκισης, δε μειώνει την εγκληματικότητα, δεν προστατεύει τα θύματα.

- Και το κάνει, βασιζόμενη σε ένα υποτιθέμενο αίσθημα ατιμωρησίας.

Μα ποια ατιμωρησία;

Ο μέσος αριθμός κρατούμενων μεταξύ των 48 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπη είναι 104 κρατούμενοι ανά 100.000 κατοίκους, στην Ελλάδα είναι 106/100.000. Στην Ιταλία είναι 90, στη Γερμανία 67, στην Ολλανδία 59. Στον αντίποδα, στην Τουρκία είναι 365.

Αλήθεια, τι επιδιώκουμε; Να γυρίσουν στο Χόλιγουντ το εξπρές του μεσονυχτίου και για τις Ελληνικές φυλακές;

- Δεν υπάρχει ατιμωρησία. Αδικία υπάρχει.

Και ο πολίτης υπάρχει, που αναρωτιέται αν θα βρει το δίκιο του.

Και αν θα το βρει στον εύλογο χρόνο που η δικαίωσή του θα έχει κάποια αξία.

Ένας πολίτης που -προσέξτε- απαντά σε ποσοστό 70% ότι η δικαιοσύνη δεν είναι ανεξάρτητη από την εκάστοτε Κυβέρνηση και τα κέντρα ισχύος (Έρευνα Κοινής Γνώμης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας).

Ο ελέφαντας στο δωμάτιο, που κάνουμε ότι δεν βλέπουμε.

- Το ν/σ αναφέρεται στην επιτάχυνση και την ποιοτική βελτίωση της απονομής της ποινικής Δικαιοσύνης.

Όμως στην πραγματικότητα δεν πετυχαίνει τίποτε από τα δύο

-Ο επανακαθορισμός των ορίων των μειωμένων ποινών, η αυστηροποίηση των κανόνων για την έκτιση των ποινών μας γυρνάει τουλάχιστον 40 χρόνια πίσω.

Και θα οδηγήσει σε μαζικές και άδικες φυλακίσεις για πράξεις μειωμένης απαξίας, με καταστρεπτικά αποτελέσματα για τους καταδικαζομένους και τις οικογένειές τους, αλλά και ατεκμηρίωτη προληπτική λειτουργία

- Η ψήφιση των διατάξεων του νομοσχεδίου αναμένεται να προκαλέσει:

α) συμφόρηση των ποινικών ακροατηρίων

β) υπερ-κορεσμό των σωφρονιστικών καταστημάτων

γ) πτώση της ποιότητας των δικαστικών αποφάσεων και αύξηση εσφαλμένων δικαστικών κρίσεων

δ) περιορισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων των κατηγορουμένων

ε) ανατροπή της δικαιοπολιτικής και δογματικής ισορροπίας του ποινικού μας συστήματος.

-Η φιλελεύθερη προσέγγιση της ποινολογίας συνοψίζεται στη βασική αντίληψη ότι οι ποινές πρέπει να έχουν πρωτίστως σωφρονιστικό και όχι τιμωρητικό - εκδικητικό - επικοινωνιακό χαρακτήρα.

Απώτερος άλλωστε σκοπός της ποινής είναι να επανεντάξουμε σταδιακά τους κατάδικους μετά την έκτιση των ποινών τους.

Όχι να συνθλίψουμε τις ζωές τους από θέση ισχύος»



Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:



Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,



Με εξαίρεση τους λειτουργούς της ποινικής δικαιοσύνης, οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους πολίτες σκεφτόμαστε με τρόπο αφηρημένο για το ποινικό μας σύστημα.

Η γνώση μας και η εμπειρία μας καθορίζεται συχνά από τα στερεότυπα που αναπαράγονται:

στα ΜΜΕ, στις καθημερινές μας συζητήσεις, ακόμα και στις αίθουσες του Κοινοβουλίου.



Για όσους όμως έρθουν σε επαφή με το σύστημα, ως κατηγορούμενοι, ως μάρτυρες, ως ένορκοι, ως παθόντες,

η ποινική δικαιοσύνη μετατρέπεται

από αφηρημένες έννοιες σε επιστημονικά εγχειρίδια,

από στερεότυπα, από πολιτικές κορώνες στην αίθουσα του κοινοβουλίου,

σε έναν κατακλυσμό συναισθημάτων: δάκρυα, αίμα, θυμός, απώλεια, λύτρωση, απόγνωση.



Μία ποινική απόφαση μπορεί να γκρεμίσει μία ζωή, να διαλύσει οικογένειες, να χωρίσει παιδιά από τους γονείς τους, να στείλει ανθρώπους στη φυλακή.



Και αυτό είναι κάτι το οποίο δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνάμε.





Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,



Το ποινικό σύστημα στις σύγχρονες δημοκρατίες αποτελεί έναν θρίαμβο του ανθρώπινου πολιτισμού.

Θρίαμβο του ορθολογισμού.

Θρίαμβο της ελευθερίας.

Απέναντι στο σκοτάδι του θρησκευτικού φανατισμού του μεσαίωνα.

Απέναντι στον ακραίο αυταρχισμό της Απολυταρχίας

Απέναντι στα βασανιστήρια, στον εξευτελισμό, στην ακύρωση της ανθρώπινης φύσης,

Απέναντι στην λογική του όχλου, που απαιτούσε τιμωρία στην πυρά, καταδίκες με συνοπτικές διαδικασίες, μόνιμο ηθικό στιγματισμό του κατηγορούμενου ή ακόμα και του υπόπτου.



Γιατί τα λέω όλα αυτά;



Γιατί άκουσα τον Υπουργό Δικαιοσύνης,

έναν άνθρωπο που, πέρα από την κοινή μας καταγωγή,

μεγάλωσα μαζί του πολιτικά, έμαθα,

τον σέβομαι και τον εκτιμώ,

Το κρατώ όμως στην άκρη αυτό -η πολιτική είναι πολιτική,

Άκουσα λοιπόν τον υπουργό να δηλώνει ότι 9 στους 10 πολίτες επιθυμούν αυστηροποίηση των ποινών.



Να αιτιολογεί δηλαδή, επικαλούμενος την κοινή γνώμη, τις διατάξεις του υπό ψήφιση νομοσχεδίου

που προχωρούν σε μία άνευ προηγουμένου αυστηροποίηση του πλαισίου επιβολής και εκτέλεσης των ποινών,

αγγίζοντας τα όρια της αυταρχικοποίησης της ποινολογίας,



Μία αυστηροποίηση που μας οδηγεί σε κάποιες περιπτώσεις σε άμεσο κίνδυνο παραβίασης των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.



Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τα δικαιώματα των κατηγορουμένων κατοχυρώθηκαν για να τον προστατέψουν από την τυραννία του όχλου και την συντριπτική υπεροπλία ισχύος του κρατικού κατασταλτικού μηχανισμού.

Δεν περίμενα ότι στην Ελλάδα του 2024 μία πιο σύγχρονη όψη αυτής της τυραννίας– μία κοινή γνώμη που είναι για τους περισσότερους άγνωστο από πού προκύπτει - θα χρησιμοποιούνταν για να τα αποδυναμώσει.







Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,



είναι η 7η φορά που η κυβέρνηση αυτή αλλάζει τον ποινικό κώδικα και την ποινική δικονομία -μέχρι να τους ανοίξουμε, θεωρούνται ξεπερασμένοι.



Και το κάνει, η κυβέρνηση, στο πλαίσιο ενός ιδιότυπου ποινικού λαϊκισμού προσαρμοσμένου στην επικαιρότητα.



Και το κάνει χωρίς τη απαραίτητη σύμμετρη εκπροσώπηση των φορέων (πανεπιστημιακών, δικαστικών λειτουργών, δικηγόρων) διαμέσου νομοπαρασκευαστικής επιτροπής.



Και το κάνει, παρότι η επιστημονική κοινότητα έχει αποφανθεί πως η αυστηροποίηση των ποινών, η επιμήκυνση του χρόνου φυλάκισης, δε μειώνει την εγκληματικότητα, δεν προστατεύει τα θύματα.



Και το κάνει, βασιζόμενη σε ένα υποτιθέμενο αίσθημα ατιμωρησίας.



Μα ποια ατιμωρησία;



Ο μέσος αριθμός κρατούμενων μεταξύ των 48 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπη είναι 104 κρατούμενοι ανά 100.000 κατοίκους, στην Ελλάδα είναι 106/100.000. Στην Ιταλία είναι 90, στη Γερμανία 67, στην Ολλανδία 59. Στον αντίποδα, στην Τουρκία είναι 365.

Αλήθεια, τι επιδιώκουμε; Να γυρίσουν στο Χόλιγουντ το εξπρές του μεσονυχτίου και για τις Ελληνικές φυλακές;



Δεν υπάρχει ατιμωρησία. Αδικία υπάρχει.



Και ο πολίτης υπάρχει, που αναρωτιέται αν θα βρει το δίκιο του.

Και αν θα το βρει στον εύλογο χρόνο που η δικαίωσή του θα έχει κάποια αξία.

Ένας πολίτης που -προσέξτε- απαντά σε ποσοστό 70% ότι η δικαιοσύνη δεν είναι ανεξάρτητη από την εκάστοτε Κυβέρνηση και τα κέντρα ισχύος (Έρευνα Κοινής Γνώμης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας).

Ο ελέφαντας στο δωμάτιο, που κάνουμε ότι δεν βλέπουμε.







Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,



Το ν/σ αναφέρεται στην επιτάχυνση και την ποιοτική βελτίωση της απονομής της ποινικής Δικαιοσύνης.

Όμως στην πραγματικότητα δεν πετυχαίνει τίποτε από τα δύο.



Η εκδίκαση σοβαρών αδικημάτων από Μονομελείς Συνθέσεις θα επιφέρει πτώση της ποιότητας της απονομής της ποινικής δικαιοσύνης. Οι πολυμελείς συνθέσεις, η διάσκεψη των προέδρων, οι διαφορετικές ματιές σε μία ποινική οδηγούν σε ισορροπημένες αποφάσεις που στενεύουν τα περιθώρια αδικιών.



Η κατάργηση των ενδιάμεσων σταδίων της ποινικής προδικασίας θα οδηγήσει τεράστιες δικογραφίες με ελλιπή επεξεργασία απευθείας στο ακροατήριο.



Ο περιορισμός της αρμοδιότητας των Μεικτών Ορκωτών Δικαστηρίων και των αρμοδιοτήτων των ενόρκων στην ποινική διαδικασία, θα θέσει σοβαρό ζήτημα συμβατότητας με το άρθρο 97 του Συντάγματος.



Η εκδίκαση των εφέσεων και πάλι από Τριμελές Εφετείο δεν θα είναι συμβατή με το αυξημένης τυπικής ισχύος άρθρο 2 παρ. 1 του 7ου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, το οποίο κατοχυρώνει το δικαίωμα επανεξέτασης της καταδικαστικής απόφασης από ανώτερο δικαστήριο.

Θα ζήσουμε το παράδοξο της επανεξέτασης από Εφέτες νεότερους εκείνων που δίκασαν πρωτοδίκως!



Ο επανακαθορισμός των ορίων των μειωμένων ποινών, η αυστηροποίηση των κανόνων για την έκτιση των ποινών μας γυρνάει τουλάχιστον 40 χρόνια πίσω.



Και θα οδηγήσει σε μαζικές και άδικες φυλακίσεις για πράξεις μειωμένης απαξίας,

με καταστρεπτικά αποτελέσματα για τους καταδικαζομένους και τις οικογένειές τους,

αλλά και ατεκμηρίωτη προληπτική λειτουργία.

Υπάρχει, αλήθεια, μία επιστημονική ή συγκριτική μελέτη που να δικαιολογεί αυτές τις επιλογές;





Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,



Η ψήφιση των διατάξεων του νομοσχεδίου αναμένεται να προκαλέσει: 




α) συμφόρηση των ποινικών ακροατηρίων 


β) υπερ-κορεσμό των σωφρονιστικών καταστημάτων

γ) πτώση της ποιότητας των δικαστικών αποφάσεων και αύξηση εσφαλμένων δικαστικών κρίσεων

δ) περιορισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων των κατηγορουμένων 
ε) ανατροπή της δικαιοπολιτικής και δογματικής ισορροπίας του ποινικού μας συστήματος.



Μπορεί να έχω και άδικο. Αυτό όμως θα γίνει ορατό μέχρι τις επόμενες εκλογές. Και θα αξιολογηθούμε όλοι μας εκ του αποτελέσματος.





Κλείνω, λέγοντας πως η διαφορά μας σε αυτό το ν/σ, το οποίο διαπνέεται από τιμωρητικό / αντι-φιλελεύθερο πνεύμα, είναι βαθιά ιδεολογική.



Η φιλελεύθερη προσέγγιση της ποινολογίας συνοψίζεται στη βασική αντίληψη ότι οι ποινές πρέπει να έχουν πρωτίστως σωφρονιστικό και όχι τιμωρητικό - εκδικητικό - επικοινωνιακό χαρακτήρα.



Απώτερος άλλωστε σκοπός της ποινής είναι να επανεντάξουμε σταδιακά τους κατάδικους μετά την έκτιση των ποινών τους.

Όχι να συνθλίψουμε τις ζωές τους από θέση ισχύος.



Με βάση τα ανωτέρω είναι μονόδρομος η καταψήφιση επί της αρχής του σ/ν.