Η πολιτική και το Σπήλαιο του Πλάτωνα

Γράφει ο Νίκος Κωνσταντινίδης

Εκπαιδευτικός - Συγγραφέας
Με αφορμή τα τεκταινόμενα στη χώρα ήρθε στο νου μου ο μύθος του Σπηλαίου του Πλάτωνα. Ο μύθος αυτός μιλά για έναν άνθρωπο που ζει μέσα σε σπηλιά, με την πλάτη γυρισμένη στην είσοδό της, έτσι ώστε αυτό που αντιλαμβάνεται ως πραγματικό, είναι οι σκιές των όντων που περνούν απ' έξω. Όταν, όμως, βγει από αυτήν και δει τα όντα στα οποία ανήκουν οι σκιές, δεν μπορεί να αντιληφθεί την πλάνη που ζει. Εξοικειώθηκε με το ουτοπικό και δεν κατανοεί το πραγματικό. Έμαθε στο σκοτάδι και δεν αναγνωρίζει το φως.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον νεοέλληνα της εποχής μας. Έμαθε να ζει με την ψευδαίσθηση και έχασε την αίσθηση. Έμαθε στην πλασματικότητα και απώλεσε την πραγματικότητα. Έμαθε στην ανηθικότητα και λησμόνησε την τιμιότητα. Μυήθηκε στην οικογενειοκρατία και απομακρύνθηκε από τη δημοκρατία. Συνήθισε στη λαμογιά κι αποξενώθηκε από την ανθρωπιά.

Ζούμε στην εποχή της «παρεκβατικής» δημοκρατίας. Μιας ψευδεπίγραφης δημοκρατίας την εικόνα της οποίας φιλοτεχνούν τα «καλοταϊσμένα» ΜΜΕ. Κανείς δεν μπορεί να κρίνει αντικειμενικά τον γενναιόδωρο «χορηγό» του. Είναι ένας άγραφος κανόνας αυτός από τον οποίο δεν εξαιρούνται ούτε οι Εταιρείες των Δημοσκοπήσεων.

Η σημερινή δημοκρατία είναι πολλαπλά περιορισμένη, αφού οι θεσμικές εξουσίες που την εκφράζουν υπόκεινται κυριολεκτικά στην Εκτελεστική εξουσία. Ουδέποτε στη νεότερη Ιστορία της Ελλάδας ήταν τα περισσότερα ΜΜΕ τόσο φανερά και φανατικά φιλοκυβερνητικά! Για πρώτη φορά, μετά τη χούντα μπήκε η ενημέρωση ξανά στην προκρούστεια κλίνη. Για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ελλάδα παραβιάζεται τόσο κατάφωρα το σύνταγμα. Είμαστε κι επίσημα ένας από τους χειρότερα ενημερωμένους λαούς της Ευρώπης.

Κατά τα λοιπά καυχόμαστε ότι ανήκουμε στη γηραιά ήπειρο. Πράγματι ανήκουμε αλλά μόνο γεωγραφικά. Ως προς την πολιτική νοοτροπία και την ιδιοσυγκρασία μόνο Ευρώπη δεν είμαστε. Στην Αυστρία παραιτήθηκε ο καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς γιατί έδωσε ένα εκατομμύριο ευρώ σε ιδιωτικό κανάλι για «μαγείρεμα» δημοσκοπικών στοιχείων. Στη σημερινή Ελλάδα αυτό δεν θα γινόταν ποτέ. Οι θεσμοί εδώ έχουν πιο πολύ διακοσμητικό ρόλο. Το ΕΣΡ (Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο) είτε υπάρχει είτε όχι είναι ένα και το αυτό. Αλλά και η Δικαστική Εξουσία, όσο η ηγεσία της ορίζεται από την Εκτελεστική Εξουσία δεν μπορεί να είναι απόλυτα ανεξάρτητη! Ή μήπως λειτουργήσαμε ως Ευρώπη σχετικά με τη λίστα Λανγκάρντ; Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τα Pandora Papers, τα Paradise Papers και τη Novartis!

Ζούμε σε εποχές σκληρές με τις Θερμοπύλες αφύλακτες. Το εξωτερικό χρέος έχει ξεπεράσει σε ύψος το Έβερεστ. Ο θάνατος λόγω πανδημίας μας έγινε συνήθεια. Γίναμε από χώρα, χώρος που αδειάζει από τα δημόσια αγαθά. Όλη σχεδόν η κρατική περιουσία έχει ξεπουληθεί: αεροδρόμια, λιμάνια, ΟΣΕ, ΟΤΕ, ΔΕΗ....μια χώρα φτωχή με εύπορους πωλητές, που ξεπουλούν την κρατική περιουσία σε εταιρία, όπου ίσως έχουν μετοχές και οι ίδιοι…

«Ο λαός δεν σώζεται, σώζει», μας θυμίζει ο Καζαντζάκης. Σώζει, όμως, όταν δεν φοβάται. Όταν τολμά να αντισταθεί και να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του. Ο λαός είναι όμως κι αυτός που συνιστά διαχρονικά το ανώνυμο πλήθος, σε αντίθεση με τους επώνυμους, που συστήνουν ανώνυμες εταιρίες, δικαιώνοντας τον Θείο Λόγο: «Τον μεν πτωχόν (βλέπε λαόν) εξ ονόματος καλεί, τον δεν πλούσιον ανωνύμως». Οι φτωχοί κρατούν τα ονόματά τους, ενώ οι πλούσιοι τα αλλάζουν με επωνυμίες από ανώνυμες εταιρείες για να κρύβουν τις περιουσίες τους.

Ο Αισχύλος, στο έργο του «Προμηθεύς Δεσμώτης» αναφέρει τη φράση «ὀρθοστάδην… οὐ κάμπτων γόνυ». Να μην γονατίζουμε δηλαδή. Αλλά και οι Σπαρτιάτες, όχι μόνο αρνήθηκαν να δώσουν «γην και ύδωρ» στους απεσταλμένους του Ξέρξη, αλλά τους έριξαν μέσα στο πηγάδι. Τα παραπάνω παραδείγματα είναι άγνωστα τώρα. Στις μέρες μας πολιτικός θεωρείται κι αυτός που πωλεί φθηνά τη δημόσια περιουσία σε μια ξένη εταιρεία, και κατόπιν, όλως τυχαίως, η εταιρεία αυτή προσλαμβάνει σε θέση μισθωτή μέλος της οικογένειάς του! Όσο υπάρχει στον τόπο αυτό «διαφθορά» οι αλλαγές στο σύνταγμα λειτουργούν αποδομητικά για τη δημοκρατία.