Ο Σ. Παραστατίδης στη διαδικτυακή συζήτηση "Σοσιαλδημοκρατία: Νέες απαντήσεις μετά την πανδημία"

Ο Τι είπε ο Στέφανος Παραστατίδης στη διαδικτυακή συζήτηση "Σοσιαλδημοκρατία: Νέες απαντήσεις μετά την πανδημία", την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 2021

Πρόοδος είναι η βαθιά μας πίστη ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο από το παρόν και το παρελθόν. Προοδευτική πολιτική είναι η πεποίθηση πως τα πράγματα δεν είναι δοσμένα απ’ την ανθρώπινη φύση, αλλά μπορούν να αλλάξουν, με βούληση, σχέδιο κι επιμονή.

Η πίστη στον άνθρωπο και τις δυνατότητές του.

Η πολιτική πρόοδος είναι ένα διαρκές αίτημα.

Την συναντάμε ακόμη πιο έντονα, με τη λέξη πολιτική αλλαγή, εκεί όπου μεγαλώνουν τα προβλήματα και επικρατούν τα αδιέξοδα.

Είναι εκείνες οι κρίσιμες στιγμές της ιστορίας που δεν μπορείς να ισορροπήσεις, πρέπει να νικήσεις τους φόβους και τις αβεβαιότητες, να αλλάξεις.

Και μία τέτοια εποχή, είναι αυτή που έρχεται μετά την πανδημία.

Η δε σύνθετη πραγματικότητα που βιώνει η ανθρωπότητα γίνεται σχεδόν απειλή για την πρόοδο.

Χρειαζόμαστε καθαρά ελπιδοφόρα μηνύματα.

Όμως η πρόοδος είναι η μεγάλη ομπρέλα· η αλλαγή πρέπει να γίνει πιο συγκεκριμένη, να υπηρετεί αξίες, ιδέες και ιδανικά.

Να το πω διαφορετικά, πιο ταυτοτική.

Και εκεί κερδίζει χώρο η σοσιαλδημοκρατία για την οποία συζητάμε σήμερα, αυτή που μας καθορίζει ως μία μεγάλη και διακριτή πολιτική οικογένεια.

Και είναι αυτή που καλείται να δώσει νέες απαντήσεις στα ερωτήματα και τα προβλήματα, με σχέδιο, προτάσεις και διεκδικήσεις. Όπως έπραξε με επιτυχία στο παρελθόν, έναντι των οικονομικών σχεδίων του σκληρού καπιταλισμού και του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Η Σοσιαλδημοκρατία ήταν η πλέον επιτυχημένη ιδεολογία του 20 αιώνα, διότι εμβάθυνε τη δημοκρατία και την κοινωνική προκοπή.

Εμπεδώθηκε η αντίληψη ότι δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι, αν δεν είμαστε πρώτα ίσοι,

ότι δεν μπορούν οι πλέον ευνοημένοι να ευημερούν και οι λιγότερο ευνοημένοι να μένουν παγιδευμένοι στα κατώτερα στρώματα της φτώχειας.

Κατάφερε Να συμφιλιώσει το κεφάλαιο και την εργασία, να συμφιλιώσει τις κοινωνικές τάξεις κάτω από το αίτημα της ευημερίας και της προόδου.

Και σήμερα τα δύσκολα είναι και πάλι εδώ, καλούμενοι για ακόμη μια φορά να ενώσουμε και όχι να διχάσουμε, να δούμε πέρα από εξουσιαστικές μυωπίες που ταλανίζουν τους πολιτικούς μας αντιπάλους.

Κι αυτό που συνιστά πρόκληση για εμάς τους Σοσιαλδημοκράτες, είναι η μάχη της Δημοκρατίας, η μάχη υπέρ των ανοιχτών δημοκρατικών θεσμών.

Βέβαια, η σοσιαλδημοκρατία θέλει αναστοχασμό και αμφισβήτηση (το καύσιμο της προόδου).

Θέλει όμως και αποστασιοποίηση και αμεροληψία.

Αποστασιοποίηση ως προς το διαρκές ζητούμενο κατάληψης ή επανακατάληψης της εξουσίας.

Αμεροληψία ως προς την υπεράσπιση των θεσμών.

Αν μοναδική σου μέριμνα είναι η κατάληψη ή ανακατάληψη της εξουσίας, τότε θεωρείς τους θεσμούς είτε ιδιοκτησία, είτε εμπόδιο.

Για εμάς τους σοσιαλδημοκράτες οι θεσμοί έχουν το πρωτείο έναντι των προσώπων. Τα πρόσωπα είναι για να υπηρετούν θεσμούς όχι το αντίστροφο.

Δεν τους θεωρούμε εμπόδιο, ούτε φέουδο, αλλά κανόνες του δημοκρατικού παιχνιδιού που πρέπει να γίνουν σεβαστοί από όλα τα πολιτικά δρώντα υποκείμενα.

Αν δεν σεβόμαστε τους θεσμούς, τότε δεν έχουμε κράτος και αν δεν έχουμε κράτος, τότε δεν έχουμε οικονομία, άρα και ευημερία.

Αν κάτι χρεοκόπησε στην Ελλάδα το 2010 δεν ήταν αποκλειστικά το οικονομικό μοντέλο.

Ήταν το θεσμικό μας οικοσύστημα, το πολιτικό μας σύστημα, το οποίο παρήγαγε και παράγει πελατειασμό και εξάρτηση.

Και αυτές είναι οι δύο βασικές προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η ελληνική σοσιαλδημοκρατία.

Υπάρχει ο δρόμος να παρουσιαστούμε δήθεν ως οι προστάτες των αδυνάμων, όχι με όρους ισοδυναμίας, αλλά με όρους κυριότητας.

Να θεωρήσουμε ότι είναι ιδιοκτησία μας, ότι είναι ποσοστό μας, εκλογική βάση.

Να τους υποσχεθούμε όχι άρση της κατάστασης αδυναμίας, αλλά επαναφορά μας στην εξουσία και διαιώνισή της ως φυσική νομοτέλεια.

Υπάρχει όμως και ο άλλος δρόμος, να πετύχουμε μια νέα μορφή κοινωνικής απελευθέρωσης, μέσω της χειραφέτησης του πολίτη από κάθε μορφής πάτρωνα, που συναντά στην οικογένεια, την δημόσια υπηρεσία, την ιδιωτική επιχείρηση, το Πανεπιστήμιο, το συνδικάτο.

Ο χειραφετημένος πολίτης θέλει και χειραφετημένους θεσμούς, οι οποίοι δεν αλλάζουν ανάλογα με τις ορέξεις της εκάστοτε κυβέρνησης.

Θεσμοί που θα αποτελούν αντίβαρα στην άσκηση εξουσίας και όχι απολογητές της.

Και η σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία αισθάνεται την ανάγκη να ξαναγράψει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο με όρους που θα είναι σεβαστοί από όλους και όχι από τους λίγους.

Απαιτείται λοιπόν ένας πατριωτισμός των θεσμών κι αυτός είναι ο Ανένδοτος που πρέπει να δώσουμε σήμερα εμείς οι σοσιαλδημοκράτες.

Ο πατριωτισμός αυτός δεν γνωρίζει άβατα, αφορά όλους τους πολίτες που διαβιούν στην ελληνική επικράτεια, ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής, φύλου, θρησκεύματος και κοινωνικής καταγωγής.

Ο πατριωτισμός αυτός δίνει την ανυποχώρητη μάχη για το κράτος δικαίου και την εμπέδωση της κοινωνικής δικαιοσύνης, δικαιώνοντας και όχι υπονομεύοντας τη θεμελιώδη αρχή ότι οι πολίτες είναι ελεύθεροι και ίσοι.

Ο δεύτερος σημαντικός πυλώνας για την ΣΔ στη σημερινή μου παρουσίαση είναι η ισχυρή κοινωνία.

Και ισχυρή κοινωνία είναι μονάχα η ανοιχτή κοινωνία, αυτή που υπερβαίνει ιδεοληψίες, δόγματα και στερεότυπα.

Η κοινωνία που συμμετέχει, ελέγχει, συνδιαμορφώνει, διεκδικεί συλλογικά.

Είναι μία συνταγή που τη συναντήσαμε στη ΣΔ του 20ου αιώνα, με τα εργατικά συνδικάτα στις βιομηχανικές χώρες.

Το φορντικό μοντέλο, με τους χιλιάδες εργαζόμενους με κοινά αιτήματα, ευνόησε τις συλλογικές διεκδικήσεις.

Τότε, κεφάλαιο και εργασία κατάφεραν μία σχετικά δίκαιη μοιρασιά.

Μία ανίσχυρη κοινωνία ελέγχεται, ποδηγετείται, ελέγχεται, γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης.

Η ισχυρή κοινωνία είναι η κοινωνία που συμμετέχει οργανωμένα, διαβουλεύεται, διεκδικεί, συγκρούεται, και μπορεί να προστατεύσει τη δημοκρατία κ τους θεσμούς της όταν βρίσκονται σε κίνδυνο.

Είδαμε το πρόσφατο παράδειγμα του Τράμπ στις ΗΠΑ των θεσμικών αντιβάρων που δυσκολεύτηκαν αρκετά.

Η ισχυρή κοινωνία μπορεί να βγει στο δρόμο αν χρειαστεί, να συγκρουστεί αν απειλείται, να διαπραγματευτεί με όρους ισχύος.

Σήμερα, ο κατακερματισμός της εργασίας δεν ευνοεί το μοντέλο του 20ου αιώνα.

Όμως, η κοινωνία βρίσκει ξανά τον τρόπο να διεκδικήσει συλλογικά στις δημοκρατίες.

Η σύσταση οργανώσεων με νομική υπόσταση σε πολλά πεδία είναι το νέο παράδειγμα.

Οργανώσεις, κοινότητες, σύλλογοι, κοινωνικές δομές· οργανώνουν τα νέα αιτήματα που γεννιούνται από τα κάτω.

Το συναντάμε στα ανθρώπινα Δικαιώματα, στο περιβάλλον, στους θεσμούς καλής διακυβέρνησης, στην τεχνολογία, στη μετανάστευση, στους νέους, στις γυναίκες, στα νέα δικαιώματα (LGBT), στην έκφραση αλληλεγγύης.

Η σοσιαλδημοκρατία θα πρέπει να σταθεί αρωγός σε αυτές τις προσπάθειες.

Όχι να τις καπηλεύσει, να τις ελέγξει, να τις καπελώσει, να τις υπονομεύσει.

Αλλά να τις ακούσει, να δημιουργήσει πεδία όσμωσης, να ενισχύσει τα αιτήματά τους.

Ζητούμενο είναι η ενδυνάμωση της οργάνωσης των δικτύων πολιτών.

Οι πολίτες να μπορούν διεκδικούν συλλογικά, από την πολιτική, την αγορά, την κοινωνία των πολιτών.

Τα διάχυτα αιτήματα να έχουν τη δυνατότητα να αποκτούν υπόσταση (meToo)

Να υπάρξει ενίσχυση της δικτύωσης, εντός και εκτός συνόρων, όπως και πρόσβαση σε πόρους, που θα βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση των συλλογικών διεκδικήσεων.

Και βεβαίως, όλα όσα διεκδικούμε, δεν είναι αυτονόητα σε μη δημοκρατικά καθεστώτα.

Τούτο σημαίνει πως η μητέρα των μαχών για μας είναι η μάχη για τη δημοκρατία.

Η σοσιαλδημοκρατία έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα διότι είναι ένα διεθνές ιδεολογικοπολιτικό ρεύμα.

Και η ενδεχόμενη επιτυχία των εφαρμοσμένων πολιτικών της είναι αυτή που θα φέρει περισσότερη δημοκρατία στον κόσμο.

Μία δημοκρατία που σήμερα απειλείται, καθώς συρρικνώνεται, ενώ το 1/3 των χωρών βρίσκονται υπό αυταρχικά καθεστώτα.

Δεν αρκεί να τα καταφέρουμε μόνοι μας. Πρέπει να γίνουμε περισσότεροι.

Άλλωστε, αυτή είναι και η ψυχή της ΣΔ. Να μη μας νοιάζει μονάχα ο εαυτός μας αλλά και οι γύρω μας.

Να συμμετέχουμε στην πολιτική έχοντας ως επίκεντρο τον άνθρωπο.

Η δημοκρατία είναι η αξία που μάς δίνει τη δυνατότητα να ορίσουμε περισσότερο τις ζωές μας,

- να ζήσουμε αξιοποιώντας περισσότερο τις ατομικές και συλλογικές μας δυνατότητες,

- να αλλάξουμε ή να μείνουμε οι ίδιοι από επιλογή,

- να υπερασπιστούμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις μειονότητες,

- να διασφαλίσουμε τα δημόσια αγαθά.

Σε μία φράση, η δημοκρατία μάς φέρνει πιο κοντά σε αυτά που μπορούμε να κάνουμε·

- ατομικά ή/και συλλογικά,

- για μας ή/και για τους επόμενους,

- για το καλό ή/και για το κακό.

Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα που μπορεί να δημιουργήσει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που φέρουν ευημερία στον πολίτη, στην κοινωνία, στη χώρα. Η σοσιαλδημοκρατία είναι αυτή που μπορεί να κάνει τις προϋποθέσεις να γίνουν πράξη.