Λαβωματιές

Γράφει ο Νίκος Κωνσταντινίδης

Εκπαιδευτικός συγγραφέας

Ο άνθρωπος βλέπει αυτό που θέλει να δει, ακούει αυτό που θέλει να ακούσει και καταλαβαίνει αυτό που θέλει να καταλάβει. Πλάθει μια λογική που τον εξυπηρετεί και πορεύεται με αυτήν. Θεωρεί ότι τα ξέρει όλα, αλλά αγνοεί τα πλέον σημαντικά. Υποτιμά συχνά τους άλλους και υπερτιμά τον εαυτό του, όσο περισσότερο αμόρφωτος είναι. Και για να νιώσει τη συμμετοχική χαρά, υιοθετεί εθνικιστική συμπεριφορά, όπως την είδαμε με το Μακεδονικό.

Η Ελλάδα -είπε ένας πολιτικός- είναι η χώρα της επικοινωνίας κι όχι της ουσίας. Η χώρα στην οποία το ψεύτικο κυριαρχεί στο αληθινό, το πραγματικό υποχωρεί στο πλασματικό και το επικοινωνιακό τίθεται πάνω από όλα. Κι είναι αυτός ο κύριος λόγος που ρέει άφθονο κρατικό χρήμα στα «κανάλια», αντί να διατεθεί στην Υγεία και την Παιδεία.

Όσο η γνώση μένει στα βιβλία και δεν περνά στην κοινωνία είναι νεκρή κι άχρηστη. Όσο ένα θέμα μένει θεωρητικό και δεν γίνεται βιωματικό, δεν το αισθάνεται πραγματικά ούτε καν εκείνος ή εκείνη που το λέει.

Ο Παλαμάς ήταν ένας πραγματικός κοσμοπολίτης για την εποχή του: «του κόσμου είμαι πολίτης/ πατρίδα έχω τη γη», έλεγε. Μετά όμως από τη Μικρασιατική καταστροφή, το 1922, αναίρεσε την άποψή του αυτή λέγοντας: «Μάνα, η πατρίδα χάνεται,/Μάνα μου, ο κόσμος χάνεται». Και πως «δεν ζει χωρίς πατρίδες η ανθρώπινη ψυχή». 

Η έννοια κόσμος ίσον πατρίδα, αντικαταστάθηκε δηλαδή με την έννοια πατρίδα ίσον κόσμος, καθώς έθεσε την πατρίδα πάνω κι από τον κόσμο όλο. Είπε με δυο λόγια αυτό που είπε ο Σωκράτης 2.300 χρόνια πριν με το γνωστό ρητό: «μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον έστιν η πατρίς. Γι’ αυτό και το πρώτο μας χρέος είναι το πατριωτικό.

Οι πιο πάνω απόψεις είναι επίκαιρες τώρα, όσο ποτέ άλλοτε. Τώρα που χαράζεται ξανά σε ξένα κέντρα ο χάρτης του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Τώρα που το ευρωενωσιακό πνεύμα είναι πιο ισχυρό από το πατριωτικό και η πατρίδα από γη ιερή, γίνεται έκταση οικοπεδική, που εκχωρείται από τους πολιτικούς μεσίτες στον εχθρό κατ’ εντολή των Γερμανών ται των Αμερικανών.

Η ιστορία του Χρυσού αιώνα και των Μηδικών Πολέμων διδάσκει πως δεν εννοείται στρατός χωρίς στρατηγό, και λαός χωρίς ηγέτη. Στο τέλος της ημέρας την ευθύνη την έχει πάντα ο ένας, είτε αυτός είναι άνθρωπος είτε θεός, καθώς η πρώτη δημοκρατία δεν γεννήθηκε στην αρχαία Αθήνα αλλά πάνω στον Όλυμπο. Στην Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία Α (1535), αναφέρεται ότι ο Δίας συγκάλεσε συμβούλιο θεών να συζητήσουν και να συναποφασίσουν για την τύχη του Οδυσσέα. Όμως, την τελική απόφαση την πήρε ο Δίας.

Ο λόγος, αν δεν δηλώνει καθαρά αυτό που εννοεί, δεν εκπληρώνει την αποστολή του. Τα περί συλλογικής ηγεσίας που αντιτείνουν κάποιοι είναι απάτη προσχεδιασμένη, από εκείνους που ανέλαβαν στο Σύριζα ρόλο Δούρειου ίππου, σε επιλεγμένες στιγμές, κι αμφισβητούν εμμέσως πλην σαφώς τον ηγέτη του, εκτελώντας επιταγές άλλων.

Δεν υπάρχει στρατός δίχως στρατηγό και κόμμα δίχως ηγέτη. Ακόμη και μεταξύ των ίσων, όπως και στη θρησκεία, υπάρχει ο «πρώτος τη τάξει». Όταν μιλάμε για επανάσταση ο νους μας πάει στο Λένιν. Όταν μιλάμε για καπιταλισμό ο νους μας πηγαίνει στο Μαρξ, κι όταν μιλάμε για Θερμοπύλες ο νους μας πηγαίνει στο Λεωνίδα.

«Η μονάδα είναι το παν» λέει ο Πυθαγόρας Τα περί συλλογικής ηγεσίας είναι θεωρία εκείνων που ποθούν την ηγεσία για την πάρτη τους. Γιατί είτε 3 είναι κάποιοι είτε 53 είτε 1.013 έχουν κι αυτοί το δικό τους ηγέτη! Και μεταξύ των πιο μικρών μαθητών στα σχολεία κάποια παιδιά είναι τα χαρισματικά. Το «ηγούμαι», από όπου και η λέξη «ηγέτης», σημαίνει προηγούμαι. «Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις». Πιο απλά δεν λέγεται. Άλλωστε, σε καμιά δημοκρατία δεν αποφασίζει η μειοψηφία.

Η λέξη απάτη, κατά τον Αριστοτέλη, είναι συνώνυμη με τη λέξη ψέμα κι ετυμολογικά παραπέμπει στην πρόθεση «από» + το ουσιαστικό «άτη» που σημαίνει συμφορά. Όπου η απάτη συνδέεται με την πολιτική και την Πολιτεία αποτελεί όλεθρο για την κοινωνία. Πίσω από κάθε απάτη υπάρχει ένας απατεώνας. Υπάρχει αυτό που ονομάζουμε στη γραμματική «ποιητικό αίτιο». Οι λέξεις από μόνες τους δεν είναι ένοχες. Ένοχοι είναι οι άνθρωποι. Μακάρι τα πράγματα να ήταν διαφορετικά. Να ήταν όλα καλά κι άγια που να μην χρειαζόταν καν το ποινικό δίκαιο.

Αν δεν είναι απάτη το να δανείζεσαι εκατομμύρια ως κόμμα και μετά να τα διαγράφεις ως κυβέρνηση, τότε τι είναι; Αν δεν είναι απάτη να μιλάς για αριστεία και να στελεχώνεις το «επιτελικό» κράτος με στελέχη χωρίς πτυχία, τότε τι είναι; Αν δεν είναι απάτη το να υφαρπάζεις την ψήφο του λαού σε μια υπόθεση εθνική, θεωρώντας προδοτική την πρόταση του αντιπάλου κόμματος, και μετά, όταν εκλεγείς την αποκαλείς ιστορική, αν δεν είναι αυτό απάτη, τότε τι είναι;

Το ζήτημα που θα έπρεπε να απασχολεί το Σύριζα είναι ότι, ενώ έχει φθορά η ΝΔ, δεν κερδίζει από αυτήν ο Σύριζα. Και το ερώτημα είναι τι φταίει; Μήπως η εικόνα που βγάζει προς τα έξω τον αδικεί; Μήπως η ιδιοκτησιακή νοοτροπία του 3%, του κάνει κακό; Ή μήπως ή πρόσφατη συμπεριφορά μερικών του στελεχών αλλάζει την πολιτική ατζέντα σε βάρους του;

Από όλες τις λαβωματιές πιο πολύ πονάνε οι συντροφικές. Τα συντροφικά πυρά δεν φανερώνουν συντροφικότητα και συλλογικότητα. Πατρίδα είναι ο λαός. Είναι ο ίδιος ο εαυτός μας. Τον εαυτό του έχει ο καθένας μας πρώτο απ’ όλους να βελτιώσει, αν θέλει να πάμε συλλογικά μπροστά ως Πατρίδα και ως Αριστερά.