Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου 2016

Αναδρομικές όψεις: οι ζωγραφικές αιτιάσεις της Ζωής Τζήμητρα: Η ετερότητα του ύφους ως συναισθηματική απο-φόρτιση. Ένα σημείωμα

Του Φώτη Μισόπουλου
Ι. Οι εικαστικές αναφορές είναι απάντηση σε "ό,τι βλέπουμε", βοηθάει κυρίως ν' αποκτήσουμε τον ανα-στοχασμό όταν συντελείται η αποστασίωση της απόστασης στο πρώτο συμβάν: στο αρχικό έκθεμα, όταν ορίσουμε ξανά μέσα μας την απόσυρση ως ουσία [Ντερριντά, Τα ύφη του Νίτσε, μεταφρ. Γ. Φαράκλας]. 


Είναι αλήθεια, πως η παραστατικότητα, η οποία εμπεριέχει και την καταδίκη του οράν, δεν μπορεί να βαρύνει υπαρκτικά από την πλευρά της Ρητορικής. Στην εικαστική δράση, η αναφορά μας είναι αποκλειστικά στα όρια της Διαλεκτικής. Και πάντα μέσα στο αυστηρό "τρίγωνο"- ορώ/θέση, αντιδρώ/ άρνηση, συνθέτω/ ως άρνηση της άρνησης, μια θέση- όχι κατ' ανάγκη εκείνη της εκκίνησης. 

Ο εικαστικός καλλιτέχνης επικεντρώνεται σ' ένα άμεσο κατηγόρημα και εννοιολογεί αυτό που βλέπει ως εκδραματισμένο νόημα γύρω του, μέσα από την ύλη, που την "οργανώνει" ξανά.[Μαρκούζε, Περι Διαλεκτικής, επιμέλεια Κ. Ράντης]

Οι μορφοποιήσεις της ύλης είναι εξ ορισμού απόπειρες και "πειρασμοί" [tentacions] του εικαστικού- εικάζω, όχι μόνο ως συμπεραίνω , αλλά ταυτόχρονα γιατί δίνω εικόνα στην επί-φαση που βλέπω- γίνομαι με την αναγεννησιακή ιδέα, creatore divinum. 

Αυτό είναι το ένα που θα ήθελα να δώσω: ότι η ύλη διαλεκτικά στην εικαστική λειτουργία είναι η "σύνθεση" της όρασης-ενόρασης, καλύτερα είναι η άρνηση της άρνησης. Γι' αυτό και η ποικιλότητα των ερμηνειών απειρίζεται, αφού όλες θέλουν να φτάσουν την αρχική θέση , πλέον ως "ξέφωτο ", αυτό, που έχει αμφισβητηθεί, ως πρώτη ιδέα, ως πρώτη θέση- αφετηρία, πριν ακόμα μπούμε στο "δάσος" [Βαλαλά, Χάιντεγγερ]

ΙΙ. Η ρήξη έχει να κάνει με την αμεσότητα, εκείνη της εμπειρίας, που σιγά σιγά παραγκωνίζεται- η γυναικεία αντίληψη για το Πραγματικό είναι μια υπόθεση δια-φυλικής σημασιολογίας, έγραψα και άλλοτε ότι η σχέση των φύλων είναι σχέση σημαινομένων, αφού γίνει η υπέρβαση του φαλλού, ως σημαίνοντος. 

 Στην γυναικεία τέχνη επικεντρώνεται η αμφισβήτηση της φαλλοκεντρικότητας, κυρίως με μια στάση αφηγηματική [narrative], το γυναικείο έργο, όπως κι εδώ άλλωστε στα έργα της Τζήμητρα, ιστορεί τη συναισθηματική αποξένωσή της από αυτά ως παρελθόντα, η απο-φόρτισή της δεν αποκτά υφολογική συνέπεια, αλλα "ιστορική" για την ίδια, γιατί πρέπει να υποστασιοποιήσει την πορεία της ως γυναίκα, να "ξεφορτώσει" τα "κείμενα" και το βάρος της ύπαρξής της - Sie wird Weib- να γίνει οντική, να ανακαλύψει τη δική της femina vita, γι' αυτό εισάγει από πολλές θυρίδες των έργων της στο φρουδικό "ενταγμένο", -Was will das Weib?. Kι αυτό επιτυγχάνεται με την εξιστόρηση των "καλλιτεχνικών της " στιγμών", τις "πολυπράγμονες" υφολογίες, την αγωνία της να υπάρξει εμβληματικά σαν γυναίκα, στον εαυτό της και στους άλλους.

ΙΙΙ. Στην μεγάλη ποικιλία και διαφορετικότητα του έργου της [κυβιστικά και ντανταιστικά κολλάζ, κυβισμός, ιμπρεσσιονισμός, εξπρεσσιονιστικά ιδιώματα αρκετά προσωπικής εκδοχολογίας], πρέπει να αναγνωρίσουμε πρώτα τη λόγια διαμόρφωση και τεχνική πορεία του καλλιτέχνη. 

Αυτή η αγωνία που την έφερε μέχρι κοντά στην αναπνοή μας- κρεμώντας τα έργα της-τον μόχθο της να πειθαρχήσει πάνω στα σχήματα και στις μορφές, περιμένοντας την δική μας αναγνώριση- και την δικαιούται απέναντι στη διαλεκτική της τέχνης της- της ύλης που γίνεται "ψυχή" καθώς την πλάθει με το είναι της. 

Οι αναδρομικές εκθέσεις είναι η μαρτυρία του καλλιτέχνη να μάς κερδίσει με τη ζωή του, μάς την διηγείται, "εκτίθεται"- κι αυτό έχει συντελεσθεί. Ξέρει ο ίδιος την πορεία που τον περιμένει και τον πόνο του τοκετού στο μέλλον, κλείνοντας τον κύκλο μιας αναδρομικής, ενός παρελθόντα καιρού.

Φώτης Μισόπουλος
Κιλκίς-Ωραιόκαστρο, 2016
[το κείμενο αυτό γράφτηκε, με αφορμή την αναδρομική έκθεση έργων της αρχιτέκτονος και ζωγράφου Ζωής Τζήμητρα, στην ΜΚΕ ΤΕΧΝΗ Κιλκίς, τον Μαρτιο του 2016]

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.

Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.

Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.