Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Τα τελευταία χρόνια ο σύγχρονος καταναλωτής δέχεται ένα καταιγισμό πληροφοριών και διαφημίσεων για νέα τρόφιμα, τα οποία όπως ισχυρίζονται οι παράγωγες εταιρίες αποφέρουν σημαντικά οφέλη για την υγεία. Στην κατηγορία αυτή των τροφίμων συγκαταλέγονται τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά προϊόντα, τα οποία μπορεί να συναντήσει κανείς στην αγορά με τις εξής ονομασίες: εμπλουτισμένα τρόφιμα ή ως συμπληρώματα διατροφής.
Ως προβιοτικά ορίζονται ζωντανοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι με την κατανάλωσή τους έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία του καταναλωτή. Οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν είναι ξένοι με την ανθρώπινη φυσική μικροχλωρίδα, αλλά αντίθετα συνήθως αποτελούν μέλη της, τα οποία συχνά απομονώνονται από την εντερική μικροχλωρίδα νεογνών που θηλάζουν. Οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό το πώς δρούν, ωστόσο στοχεύουν στο να εξισορροπήσουν την εντερική μικροχλωρίδα του ξενιστή.
Από τα πιο γνωστά προβιοτικά στελέχη, με τα οποία εμπλουτίζονται τα προβιοτικά τρόφιμα είναι τα μπιφιδοβακτήρια και οι λακτοβάκιλλοι, τα οποία είναι βακτήρια που εποικίζουν την μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου. Κυριότερα προβιοτικά τρόφιμα αποτελούν τα προβιοτικά γιαούρτια και άλλα προβιοτικά γαλακτοκομικά προϊόντα που υπάρχουν στο εμπόριο όπως ρευστά όξινα γάλατα με ή χωρίς φρούτα και, πρόσφατα, τυριά και παγωτά.
Ως πρεβιοτικά ορίζονται συστατικά των τροφών, τα οποία βοηθούν να τραφούν, αναπτυχθούν και να συντηρηθούν τα προβιοτικά, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη κατάσταση της χλωρίδας του εντέρου.
Τέτοια συστατικά είναι οι φρουκτο-ολιγο σακχαρίτες και οι ινσουλίνες. Τα πρεβιοτικά προϊόντα έχουν αντίστοιχες δράσεις με τα προβιοτικά, ωστόσο όχι στον ίδιο βαθμό και με την ίδια αμεσότητα. Κι αυτό γιατί τα πρεβιοτικά δρούν έμμεσα, ενισχύοντας ουσιαστικά την συγκέντρωση των προβιοτικών. Τα πλέον γνωστά πρεβιοτικά γαλακτοκομικά προϊόντα είναι γιαούρτια και ρευστά όξινα γάλατα, τα οποία επιδεικνύουν αντικαρκινική και αντιμικροβιακή δράση που συνδέεται και με την ενίσχυση της ανάπτυξης των προβιοτικών μικροοργανισμών.
Η μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου θεωρείται από τα πλέον πολύπλοκα οικοσυστήματα, περιλαμβάνει περίπου 400 διαφορετικά βακτηριακά είδη και ο πληθυσμός της υπολογίζεται σε 1010-1014 βακτηριακά κύτταρα ανά γραμμάριο υλικού. Η εντερική μικροχλωρίδα διαμορφώνεται κατά τα δύο πρώτα έτη της ζωής του ατόμου, μια διαδικασία που ξεκινά από τη στιγμή της γέννησης, ολοκληρώνεται κατά τα δύο πρώτα έτη της ζωής του και παραμένει σταθερή κατά το μεγαλύτερο τμήμα της ενήλικης ζωής. Έχει παρατηρηθεί ότι μεταβάλλεται σε συνθήκες στρες, σε παθογόνες καταστάσεις (φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, καρκίνος του παχέος εντέρου, εισβολή εντερικών παθογόνων),ενώ επηρεάζεται από τη δίαιτα, τις συνθήκες διαβίωσης, την λήψη αντι-μικροβιακών παραγόντων, εκτός από την ηλικία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να μελετηθεί η δράση των διαφορετικών ομάδων μικροοργανισμών. Τα τελευταία χρόνια όμως μελετάται πολύ η σύσταση της εντερικής μικροχλωρίδας και η επικράτηση ορισμένων ειδών των βακτηρίων,τα οποία θεωρούνται ωφέλιμα για την υγεία του ξενιστή, διότι μπορεί να αποτελέσει εναλλακτικό τρόπο παρέμβασης σε παθογόνες καταστάσεις. Τα πιο γνωστά από τα ευεργετικά για την ανθρώπινη υγεία βακτήρια ανήκουν στα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium.
Η αρχική λειτουργία του εντέρου είναι η πρόσληψη (απορρόφηση, αφομοίωση) του νερού και των θρεπτικών ουσιών. Η μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου συμβάλλει στη ζύμωση των ουσιών που παρέχονται από τη διατροφή, και οι οποίες δεν μπορούν να αφομοιωθούν από τον ξενιστή στο λεπτό έντερο. Από τη ζύμωση στο παχύ έντερο, παράγονται γαλακτικό οξύ και τα μικρής αλύσου λιπαρά οξέα (οξικό, προπιονικό και βουτυρικό). Τα μικρής αλύσου λιπαρά οξέα, παρέχουν ενέργεια στα κύτταρα του εντέρου, βελτιώνουν την απορρόφηση ιχνοστοιχείων και επηρεάζουν ευεργετικά το μεταβολισμό λιπιδίων και γλυκόζης στο ήπαρ.
Ως προβιοτικά ορίζονται ζωντανοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι με την κατανάλωσή τους έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία του καταναλωτή. Οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν είναι ξένοι με την ανθρώπινη φυσική μικροχλωρίδα, αλλά αντίθετα συνήθως αποτελούν μέλη της, τα οποία συχνά απομονώνονται από την εντερική μικροχλωρίδα νεογνών που θηλάζουν. Οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό το πώς δρούν, ωστόσο στοχεύουν στο να εξισορροπήσουν την εντερική μικροχλωρίδα του ξενιστή.
Από τα πιο γνωστά προβιοτικά στελέχη, με τα οποία εμπλουτίζονται τα προβιοτικά τρόφιμα είναι τα μπιφιδοβακτήρια και οι λακτοβάκιλλοι, τα οποία είναι βακτήρια που εποικίζουν την μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου. Κυριότερα προβιοτικά τρόφιμα αποτελούν τα προβιοτικά γιαούρτια και άλλα προβιοτικά γαλακτοκομικά προϊόντα που υπάρχουν στο εμπόριο όπως ρευστά όξινα γάλατα με ή χωρίς φρούτα και, πρόσφατα, τυριά και παγωτά.
Ως πρεβιοτικά ορίζονται συστατικά των τροφών, τα οποία βοηθούν να τραφούν, αναπτυχθούν και να συντηρηθούν τα προβιοτικά, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη κατάσταση της χλωρίδας του εντέρου.
Τέτοια συστατικά είναι οι φρουκτο-ολιγο σακχαρίτες και οι ινσουλίνες. Τα πρεβιοτικά προϊόντα έχουν αντίστοιχες δράσεις με τα προβιοτικά, ωστόσο όχι στον ίδιο βαθμό και με την ίδια αμεσότητα. Κι αυτό γιατί τα πρεβιοτικά δρούν έμμεσα, ενισχύοντας ουσιαστικά την συγκέντρωση των προβιοτικών. Τα πλέον γνωστά πρεβιοτικά γαλακτοκομικά προϊόντα είναι γιαούρτια και ρευστά όξινα γάλατα, τα οποία επιδεικνύουν αντικαρκινική και αντιμικροβιακή δράση που συνδέεται και με την ενίσχυση της ανάπτυξης των προβιοτικών μικροοργανισμών.
Η μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου θεωρείται από τα πλέον πολύπλοκα οικοσυστήματα, περιλαμβάνει περίπου 400 διαφορετικά βακτηριακά είδη και ο πληθυσμός της υπολογίζεται σε 1010-1014 βακτηριακά κύτταρα ανά γραμμάριο υλικού. Η εντερική μικροχλωρίδα διαμορφώνεται κατά τα δύο πρώτα έτη της ζωής του ατόμου, μια διαδικασία που ξεκινά από τη στιγμή της γέννησης, ολοκληρώνεται κατά τα δύο πρώτα έτη της ζωής του και παραμένει σταθερή κατά το μεγαλύτερο τμήμα της ενήλικης ζωής. Έχει παρατηρηθεί ότι μεταβάλλεται σε συνθήκες στρες, σε παθογόνες καταστάσεις (φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, καρκίνος του παχέος εντέρου, εισβολή εντερικών παθογόνων),ενώ επηρεάζεται από τη δίαιτα, τις συνθήκες διαβίωσης, την λήψη αντι-μικροβιακών παραγόντων, εκτός από την ηλικία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να μελετηθεί η δράση των διαφορετικών ομάδων μικροοργανισμών. Τα τελευταία χρόνια όμως μελετάται πολύ η σύσταση της εντερικής μικροχλωρίδας και η επικράτηση ορισμένων ειδών των βακτηρίων,τα οποία θεωρούνται ωφέλιμα για την υγεία του ξενιστή, διότι μπορεί να αποτελέσει εναλλακτικό τρόπο παρέμβασης σε παθογόνες καταστάσεις. Τα πιο γνωστά από τα ευεργετικά για την ανθρώπινη υγεία βακτήρια ανήκουν στα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium.
Η αρχική λειτουργία του εντέρου είναι η πρόσληψη (απορρόφηση, αφομοίωση) του νερού και των θρεπτικών ουσιών. Η μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου συμβάλλει στη ζύμωση των ουσιών που παρέχονται από τη διατροφή, και οι οποίες δεν μπορούν να αφομοιωθούν από τον ξενιστή στο λεπτό έντερο. Από τη ζύμωση στο παχύ έντερο, παράγονται γαλακτικό οξύ και τα μικρής αλύσου λιπαρά οξέα (οξικό, προπιονικό και βουτυρικό). Τα μικρής αλύσου λιπαρά οξέα, παρέχουν ενέργεια στα κύτταρα του εντέρου, βελτιώνουν την απορρόφηση ιχνοστοιχείων και επηρεάζουν ευεργετικά το μεταβολισμό λιπιδίων και γλυκόζης στο ήπαρ.
Ανοσοποιητικό σύστημα :Η μικροχλωρίδα του εντέρου συμβάλλει και στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος με τρεις τρόπους.
Η εδρεύουσα μικροχλωρίδα προστατεύει από την εισβολή παθογόνων βακτηρίων. Η λειτουργία αυτή πραγματοποιείται λόγω του ανταγωνισμού για θρεπτικές ουσίες και του ανταγωνισμού των υποδοχέων του εντερικού τοιχώματος. Επίσης, τα βακτήρια της μικροχλωρίδας του εντέρου παράγουν ένα δυσμενές περιβάλλον για τα παθογόνα βακτήρια π.χ χαμηλό pH .
Tα κύτταρα του εντέρου δεν απορροφούν μόνο θρεπτικές ουσίες, αλλά αποτελούν παράλληλα και ένα προστατευτικό εμπόδιο στην είσοδο των επιβλαβών ουσιών στην αιματική κυκλοφορία.
Τα βακτήρια της εντερικής μικροχλωρίδας επικοινωνούν με τα κύτταρα του γαστρεντερικού,του ανοσοποιητικού συστήματος και του ήπατος για να συντονίσουν μια άνοση απάντηση στα αντιγόνα των τροφών και τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς που εισβάλλουν. Κατά συνέπεια, η ύπαρξη ισορροπημένης εντερικής μικροχλωρίδας είναι ουσιαστική, ώστε αυτός ο μηχανισμός προστασίας να λειτουργεί βέλτιστα.
Συμπερασματικά, αξίζει να αναφερθεί ότι τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η καλή κατάσταση της μικροχλωρίδας του εντέρου συμβάλλει στην καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος (πέψη και απορρόφηση),στο ανοσοποιητικό σύστημα, στην πρόληψη κατά του καρκίνου, καθώς και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Πλήθος από κλινικές μελέτες αναφέρουν στοιχεία για τα οφέλη διαφόρων προβιοτικών στελεχών.
1) Στη διάρροια που προκαλείται από παθογόνους παράγοντες π.χ ροταϊός στα παιδιά.
2) Στη διάρροια που προκαλείται από την χορήγηση αντιβιοτικών
3) Στη διάρροια των ταξιδιωτών.
4) Η χορήγηση κάποιων στελεχών προβιοτικών προκαλεί βελτίωση των συμπτωμάτων σε ασθενείς που έχουν προσβληθεί από Helicobacter pylori (ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού) και σημαντική μείωση του παθογόνου.
5) Στελέχη προβιοτικών έχουν χορηγηθεί σε ασθενείς που πάσχουν από φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου και σε ασθενείς που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου.
* Ασημένια Καναρίδου
Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών
Μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων
Καλούδη 32, Κιλκίς
Τηλ.: 23410 25902, ΚΙΝ.: 6974124648
E-mail: mdietkana@hotmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η Γνώμη Κιλκίς- Παιονίας διευκρινίζει στους αναγνώστες της ότι θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμα του σχολιασμού και της κριτικής έκφρασης, όταν αυτό φυσικά δεν στοχεύει στην απαξίωση, στην ύβρη και στην προσβολή ατόμων και θεσμών.
Το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Γνώμη, επιδιώκοντας μια υγιή και αμφίδρομη επικοινωνία, δεν δημοσιεύει ανυπόγραφα σχόλια, αλλά ούτε και σχόλια ρατσιστικού, προσβλητικού και υβριστικού περιεχομένου.
Τα ενυπόγραφα άρθρα τέλος, εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας.