Εντυπώσεις από τη γιορτή του ντολμά στον Ευρωπό, την Κυριακή 3 Ιουνίου 2012

Γράφει ο Απόστολος Καραγιαννόπουλος  Ο     
Ο ντολμάς είναι παραδοσιακό φαγητό που το έφεραν οι γιαγιάδες μας από τις Αλησμόνητες Πατρίδες. Αποτελεί το «εθνικό» παραδοσιακό φαγητό του Ευρωπού. Δεν νοείται κοινωνική εκδήλωση-συνεστίαση χωρίς ντολμαδάκια. Είτε αυτή είναι εκδήλωση χαράς (γιορτή, αρραβώνας, γάμος, βαφτίσια) είτε λύπης (κηδεία, μνημόσυνο). Στον Ευρωπό συναντιέται το ντολμαδάκι σε όλες του τις εκδοχές: τυλιγμένα με αμπελόφυλλα αλλά και με λάχανο. Με κιμά ή χωρίς κιμά («γιαλαντζί»). Ανάλογα με τα γούστα του καθενός.

Με αμπελόφυλλα παρασκευάζονται συνήθως το καλοκαίρι και το φθινόπωρο και με λάχανο το χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης.
Παραδοσιακά την ΄Ανοιξη, και πριν οι αγρότες αρχίσουν τα ραντίσματα, οι γυναίκες του χωριού επισκέπτονται τα αμπελοχώραφα και περισυλλέγουν τα αμπελόφυλλα που χρειάζονται για να καλύψουν τις ανάγκες του σπιτικού τους για όλη τη χρονιά. Επιλέγουν τα πιο τρυφερά φύλλα και μάλιστα οι πιο έμπειρες γνωρίζουν και τις ποικιλίες αμπελιού που δίνουν τα πιο νόστιμα αμπελόφυλλα.
Το Συμβούλιο της Δημοτικής Κοινότητας Ευρωπού επιθυμώντας να αναδείξει την σπουδαιότητα που έχει το ταπεινό αυτό έδεσμα στο τραπέζι των Ευρωπαίων πήρε την τολμηρή απόφαση να διοργανώσει γιορτή αφιερωμένη στον ντολμά. Η ημερομηνία ορίστηκε για την Κυριακή 3 Ιουνίου 2012. Ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας κύριος Λάμπρου Αθανάσιος κάλεσε από τα μεγάφωνα τους κατοίκους να στηρίξουν την εκδήλωση και τις γυναίκες να συμμετάσχουν ετοιμάζοντας και προσφέροντας από μία κατσαρόλα ντολμαδάκια. Η ιδέα συνάντησε την ενθουσιώδη αποδοχή από τους κατοίκους.
Και καθώς πλησίαζε η ημέρα της εκδήλωσης άρχισαν και οι απαραίτητες προετοιμασίες με αποκορύφωμα την ημέρα της παραμονής που όπου και αν γύριζες στις γειτονιές του χωριού συναντούσες γυναίκες του χωριού μαζεμένες σε σπίτια, σε ολιγομελείς ομάδες, να τυλίγουν τα ντολμαδάκια. Γιατί όπως μας είπε και η κυρία Δουλκερίδου Δέσποινα : «Εγώ δεν τυλίγω ποτέ μόνη μου ντολμαδάκια, πάντα με παρέα». Και πράγματι έτσι γίνεται. Το τύλιγμα του ντολμά είναι ιεροτελεστία. Όταν υπάρχει ανάγκη να παρασκευαστούν μεγάλες ποσότητες για να καλύψουν μια κοινωνική συνεστίαση, συγκεντρώνονται οι γυναίκες της γειτονιάς για να βοηθήσουν την σπιτονοικοκυρά. Συγκεντρώνονται όλες οι γενεές : οι γιαγιάδες, οι κόρες, οι νύφες ακόμη και οι εγγονές. Είναι ευκαιρία για κοινωνικό σχόλιο (κοινώς κουτσομπολιό), καλαμπούρι, χωρατά, τραγούδια. Και όλα αυτά ταυτόχρονα με το τύλιγμα του ντολμά. Αποτελεί και μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να περάσει η παράδοση στη νεότερη γενιά (στις κόρες και στις νύφες).
Η διαδικασία έχει ως εξής: Αφού ετοιμαστεί η γέμιση - «ο γόμος» (κάθε νοικοκυρά έχει τη δική της αποκλειστική-μυστική-συνταγή!), και βράσουν τα φύλλα, αναλαμβάνουν οι νεότερες να τα ξεχωρίσουν ένα προς ένα (φωτο 1). Στην συνέχεια όλα τα υλικά τοποθετούνται στη μέση του τραπεζιού και αναλαμβάνουν οι εμπειρότερες το τύλιγμα (φωτο 2 και 3). Και για πότε γεμίζει ο τέντζερης δεν το καταλαβαίνεις (φωτο 4).
Το ίδιο ακριβώς σκηνικό συναντήσαμε στα σπίτια που επισκεφτήκαμε … και ήταν πολλά. Τριάντα ένας μεγάλοι τεντζερέδες με ντολμαδάκια ετοιμάστηκαν για να προσφερθούν στους επισκέπτες.
΄Ολοι αυτοί οι τεντζερέδες ανήμερα, λίγο πριν την έναρξη της εκδήλωσης, συγκεντρώθηκαν στο κατάστημα παραδοσιακών προϊόντων «Το σπιτικό» στην πλατεία του χωριού, το οποίο παραχώρησε ευγενικά η ιδιοκτήτρια της επιχείρησης κυρία Παπαχρήστου Μαρία. Εκεί, τηρώντας όλους τους κανόνες υγιεινής, εθελόντριες ανέλαβαν να τοποθετήσουν τα ντολμαδάκια σε κεσεδάκια (φωτο 5).
Όλα ήταν έτοιμα για την εκδήλωση. Όσο πλησίαζε η ώρα υπήρχε η αγωνία για το αν θα ανταποκριθεί στο κάλεσμα ο κόσμος, Η αγωνία πολύ σύντομα αντικαταστάθηκε από πλατύ χαμόγελο με τη θέα της πλατείας να πλημμυρίζει από κόσμο. Εκτός από τους κατοίκους του Ευρωπού συνέρευσε και πάρα πολύς κόσμος από τα γύρω χωριά. Ήρθαν και Ευρωπαίοι από μακριά για να γευτούν τα ντολμαδάκια και να ανακαλέσουν παλιές μνήμες.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με τους χαιρετισμούς του Δημάρχου Παιονίας κυρίου Αθανάσιου Λαπόρδα και του Προέδρου της Δημοτικής Κοινότητας Ευρωπού κυρίου Αθανάσιου Λάμπρου. Ο τελευταίος τόνισε την ανάγκη να συνεχιστεί από τις νεότερες γενιές η παράδοση τυλίγματος του ντολμά. Μία παράδοση που έφεραν από τις Αλησμόνητες Πατρίδες οι γιαγιάδες μας και διατήρησαν οι μητέρες μας. Εξέφρασε επίσης την επιθυμία της Δημοτικής Κοινότητας Ευρωπού να καθιερωθεί η συγκεκριμένη γιορτή, να συνεχιστεί η παράδοση αυτή από γενιά σε γενιά και να παραμείνει δείγμα κοινωνικής εκδήλωσης, ενός πολιτισμού, που δεν πρέπει να χαθεί.
Στην συνέχεια άρχισαν τα όργανα. Τις εντυπώσεις έκλεψαν τα μέλη του χορευτικού Τμήματος του Μουσικού-Πολιστικού Συλλόγου Ευρωπού που χόρεψαν παραδοσιακούς Μικρασιάτικους χορούς (φωτο 7).
Την σκυτάλη πήρε ο κόσμος και συνέχισε το γλέντι. Όλο αυτό το διάστημα εθελόντριες ανέλαβαν να προσφέρουν , με τάξη, τα κεσεδάκια με τα ντολμαδάκια στους παραβρισκόμενους. Υπήρχαν διάσπαρτα στο χώρο της εκδήλωσης και σημεία διανομής κρασιού. Όλα κύλισαν όμορφα. Ο κόσμος διασκέδασε με τη ψυχή του, ξεχνώντας έστω και για λίγο έγνοιες και στεναχώριες.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους: Ο Δήμαρχος Παιονίας κύριος Αθανάσιος Λαπόρδας, οι Αντιδήμαρχοι κύριοι Σιωνίδης Κων/νος και Δερβεντλής Αναστάσιος, ο Πρόεδρος της Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Παιονίας κύριος Γαρδάνης Αρμόδιος οι Δημοτικοί Σύμβουλοι κύριοι Αριζάνης Ηλίας και Τσιρουρίδης Ιορδάνης καθώς και οι Πρόεδροι Κοινοτήτων Παυλίδης Κων/νος (Φιλυριάς-Γερακώνας) και Εμεξεζίδης Χρήστος (Πενταλόφου). Παραβρέθηκε επίσης και ο Πρόεδρος της Κοινότητας Κρηνίδος – Δ. Αμφίπολης (και Φουλατζικιώτης στην καταγωγή) κύριος Μποτζούρογλου Ιωάννης (φωτο 6).
Θα θέλαμε να τονίσουμε ιδιαίτερα το γεγονός οτι η εκδήλωση αυτή αποτέλεσε τρανή απόδειξη για το οτι ακόμη σε περιόδους κρίσης και βαθιάς ύφεσης μπορούν να διοργανωθούν εξαιρετικές εκδηλώσεις με πολύ λίγα χρήματα, όταν περισσεύει η εθελοντική προσφορά.
Τα έξοδα (αφίσες, κεσεδάκια, μουσική) καλύφθηκαν από χορηγίες του Δήμου Παιονίας και επαγγελματιών του χωριού. Τα κρασιά ήταν προσφορά παραγωγών της περιοχής. ΄Ολους αυτούς τους ευχαρίστησε ξεχωριστά έναν προς έναν ο κ. Λάμπρου στον χαιρετισμό του.
Η επιθυμία του κόσμου να βοηθήσει όπως μπορούσε στην εκδήλωση ήταν συγκινητική, όπως για παράδειγμα οι κυρίες που προσφέρθηκαν να συσκευάσουν και να διανέμουν τα ντολμαδάκια
Για την ιστορία και ως ελάχιστη αναγνώριση της συνεισφοράς τους στην επιτυχία της εκδήλωσης αναφέρουμε παρακάτω τα ονόματα των κυριών που τύλιξαν με δικά τους έξοδα και πρόσφεραν τα ντολμαδάκια στην εκδήλωση: Μποτζώρη Αλεξάνδρα, Κωφού Αικατερίνη, Καράμπελα Αναστασία, Δουλκερίδου Κοκώνη, Δαφλίδου Σεβαστούλα, Τσοντσώνη Γεωργία, Θεοδωρίδου Σουλτάνα, Κουρουτζή Μαρία του Θεοφάνη, Λάμπρου Ευαγγελία, Ιωαννίδου Παρθένα, Κικίρη Φωτεινή, Δουλκερίδου Δέσποινα συζ. Ελευθερίου, Δουλκερίδου Σοφία συζ. Βασιλείου, Λάμπρου Ζωή, Λάμπρου Κασσιανή, Κουρουτζή Μαρία του Δημητρίου, Μοφρίδου Νούλα, Δαλιανοπούλου Βάσω, Καρακάση Μαλαματή, Καρακάση Κωνσταντινιά και Παπαδοπούλου Φωτεινή, Μουρατίδου Μαρία συζ. Ηλία Τσιρίκη, Τσιρίκη Ελένη συζ. Γεωργίου, Μαυροφρίδου Μαρία, Παρμακσίζη Καλλιόπη, Καφετζή Μαρία συζ. Κων/νου, Παγώνα Αναστασία, Τζιβελέκη Αικατερίνη, Κοζκόζη Μακρίνα, Πάππου Ελένη, Δουλκερίδου Νόπη και Παπαχρήστου Σταυρούλα.
Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στο Συμβούλιο της Δημοτικής Κοινότητας Ευρωπού και στον Πρόεδρο του κύριο Λάμπρου Αθανάσιο για την πρωτοβουλία που πήραν να διοργανώσουν τη γιορτή για τον ντολμά. Ευχόμαστε να καθιερωθεί και του χρόνου ακόμη καλύτερα…