Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ουζερί Τσιτσάνης- Η μάσκα του Φάουστ.

Γράφει ο Φώτης Μισόπουλος

Τι μπορούμε να πούμε σ' έναν Ινδό που ρωτάει: “Βιαζόσαστε- δεν είν' έτσι;- να μας μεταδώσετε το Χριστιανικό πολιτισμό σας. Αλλά, μπορώ να ρωτήσω αν το Άουσβιτσ και το Μπούχεν βαλντ αποτελούν παραδείγματα του Ευρωπαϊκού πολιτισμού;”(1)

Μέσα στην ευρωπαϊκή συμφορά, της κατοχής το “ουζερί Τσιτσάνη” γίνεται η αναγωγή στην αναλογική συμφορά που επιβάλλουν οι σημερινές πολιτικές  με πρωτοκάθεδρη ξανά τη Γερμανία, εναντίον της Ελλάδας.

“Στις 2 Ιουλίου 2011, ο Γάλλος οικονομολόγος και σύμβουλος της Γαλλικής Κυβέρνησης Jacques Delpla δήλωσε ότι οι οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα για το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ανέρχονται σε 575 δισεκαττομύρια δολλάρια”(2)

Η Ευρώπη στην οποία η Ελλάδα δεν είχε ποτέ λόγους να “ανήκει” _  προσπαθεί να αποδείξει ότι η ενοχή είναι μια υπόθεση νομική, ηθική ή διανοητική. Η ευρωπαϊκή ενοχή - και κάθε ενοχή- είναι μια υπόθεση, που είναι πέρα απ΄ αυτά, πάει από βαθιά. Η ενοχή είναι υπαρξιακή, αγκαλιάζει το ον και το είναι. Δυστυχώς η Ελλάδα “νοίκιασε δωμάτιο σ' ένα σπίτι που ξέρει ότι έχει γίνει πρόσφατα φόνος”(3)

Το “ουζερί Τσιτσάνης” ξαναγίνεται επίκαιρο με την άρθρωση ενός λόγου ευθύ και αμείλικτου_ γραμμένο το 2001_ ίσως και προφητικού.

“-Άμα φύγουν τα γοτθικά τέρατα. Έχω ένα όνειρο.... να κάνω κάτω απ' την παράγκα ένα υπόγειο... μια υπόγεια ταβέρνα... να μαγειρεύω εγώ ο ίδιος, να παίζω μπουζούκι εγώ ο ίδιος, να τραγουδάω ο ίδιος, και να συχνάζω εγώ ο ίδιος με τους φίλους μου... και να πάνε όλες οι χαμούρες οι πολιτικοί στο διάβολο... Δεν θα βγαίνω καθόλου απ' το υπόγειο.”(4)

Σήμερα – και έχουμε να τον δούμε απ' τη δεκαετία του 30- ξαναβλέπουμε τον Φάουστ. Την φαουστική δίψα για το απόλυτο, το σκοτάδι το επίπεδο της πολιτικής ωμότητας και την καθημερινή δολοφονία του άστεγου, αποτέλεσμα της συμφωνίας με το Διάβολο. Ο Φάουστ, όπως και η σημερινή γερμανίζουσα Ευρώπη, είναι διχασμένος, τοποθέτησε το “κακό” έξω απ΄τον εαυτό του, με τη μορφή του Μεφιστοφελή, για να του χρησιμεύσει σαν άλλοθι σε περίπτωση ανάγκης. Ο Φάουστ πότε δεν μας δίνει την εντύπωση ότι έχει πραγματική ενστρατικότητα ή ότι πάσχει από πραγματικές τύψεις. Γι αυτό η ηθική προσωπικότητα του Φάουστ παραμένει ομιχλώδης. Ο Φάουστ ποτέ του δεν αποκτά πραγματική υπόσταση. Παραμένει η ιδέα που έχουν οι Γερμανοί για τον άνθρωπο και γι' αυτό- έστω κι αν είναι λίγο υπερβολικός και διαστρεβλωμένος- μια εικόνα του Γερμανού.(5)- του σημερινού γερμανίζοντος Ευρωπαίου και ευρώ- προσκυνημένου Έλληνα.

“Κι ενώ ουρούμε, γυρίζει το Καράβι το Βαβί και ρωτάει τον Βασίλη: -Δεν μου λες, ρε Τσιτσάνη, έπρεπε να γίνει πόλεμος για να γράψεις τόσο ωραία τραγούδια;” Ο Τσίλας, που το αμολάει δυνατά, μπόλικα, σαν να το κρατούσε απ' το πρωί κι έσκασε, ακούει την ερώτηση και δεν την πολυκαταλαβαίνει. Κι όπως είναι σουρωμένος, χωρίς  να γυρίσει, κουνάει σκεφτικός το κεφάλι του.....(6) Το “ουζερί” με στέλνει πίσω....1952:

“Ο  Θίασος του 52 βγαίνει ανάμεσα απ' το πλήθος και απομακρύνεται. Μπροστά ο Πυλάδης, πιο πίσω η Ηλέκτρα κι οι άλλοι. Ο πιο νέος, ο δεκαοχτάρης, ρίχνει μια ματιά πίσω στη συγκέντρωση κι ενώνεται με τους άλλους. Το τρίκυκλο που διέτρεχε τους δρόμους της πόλης , σπέρνοντας συνθήματα του Παπάγου , αραγμένο πιο πέρα. Ένας τύπος κατηφορίζει μοιράζοντας φέιγβολαν. Το πλήθος ουρλιάζει υστερικά.(7)”

                                                                        (παύση)

“Σαν να κατουράμε ομαδικά κάτω, όλοι μαζί την Κατοχή, τη μαύρη Θεσσαλονίκη, με γραμμές κάτουρου που χρυσαφίζει καμπυλωτά, πέφτοντας μες στη νύχτα, καταβρέχονται ψηλοκρεμαστά, γενναιόδωρα, την πικρή πόλη.(8)”

                                                                        (παυση)

“Μικρός επαρχιακός σταθμός από πέτρα και κόκκινο τούβλο. Πρωί. Ενα τραίνο απομακρύνεται σφυρίζοντας. Μια ομάδα από άντρες και γυναίκες, που μοιάζει να έχει κατέβει πριν λίγο από το τραίνο, βγαίνει από το χαμηλό κτίριο του σταθμού στη μικρή χωμάτινη πλατεία που είναι μπροστά. Κρατούν μπαούλα, βαλίτσες. Σιγά σιγά αναγνωρίζουμε τα πρόσωπα. Ο Αγαμέμνονας. Η Κλυταιμνήστρα, η Ηλέκτρα, ο Πυλάδης, ο ποιητής, η Χρυσόθεμη με τον γιο της, ο Αίγισθος, η γρια, ο γερος, ο ακορντεονίστας. Αβέβαιοι μες στη σιωπή του πρωινού. Ένας φαλαγγίτης πάνω σε ποδήλατο περνάει πίσω και χάνεται.(9)”

                                                                        (Αυλαία)

Ο Θίασος. Το ουζερί Τσιτσάνη. Η Ελλάδα που έρχεται, Τραγική, Σιωπηλή, Μόνη- απ' το βυθό της.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1)                   Καρλ Γ ιουνγκ, Το αρχέτυπο του ολοκληρωτισμού, Σπαγειρία, Θεσσαλονίκη 1990, σελ. 71.

2)                   Les Echos, Saturday,2 July 2011

3)                   Καρλ Γ ιουνγκ, ο.π. Σελ. 71

4)                   Γ. Σκαμπαρδώνης, ο.π. Σελ.428

5)                   Καρλ Γ ιουνγκ, ο.π. Σελ 86-87

6)                   Γ. Σκαμπαρδώνης, ο.π. Σελ 438

7)                   Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Θίασος, σενάριο, Θεμέλιο 1977, β' έκδοση. Σελ 96

8)                   Γ. Σκαμπαρδώνης, ο.π. Σελ 438

9)                   Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο.π. Σελ 110-111