"Τα πλεονεκτήματα από την ορθολογική αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου"

Γράφει ο Ανανίας Τσιραμπίδης,
Ορυκτολόγος-Κοιτασματολόγος, Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.
Στην συνεδρίαση της διαρκούς επιτροπής παραγωγής και εμπορίου που έγινε την Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου 2012 από τους 50 βουλευτές της Επιτροπής παραβρέθηκαν λιγότεροι των 30. Έξι από αυτούς ήταν οι εκπρόσωποι των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Η συνεδρίαση διήρκεσε 4 ώρες. Προέδρευσε ο κ. Α. Παπαγεωργίου με αναπληρωτή την κ. Α. Παπαθανάση, οι οποίοι κράτησαν σε υψηλό επίπεδο τη συζήτηση. Φωτοαντίγραφα των ψηφισμάτων, της επιστολής του βουλευτή κ. Κ. Κιλτίδη, αλλά και των τοποθετήσεων πολλών ομιλητών ήταν στη διάθεση όλων.
Τα κύρια σημεία της ομιλίας του κ. Ι. Μανιάτη: Παραδέχθηκε ότι έπρεπε να προηγηθεί ενημέρωση των τοπικών αρχών και φορέων. Παρουσιάζοντας όμως το σχέδιο της επένδυσης δήλωσε ότι θα υπάρξει ικανοποιητικός χρόνος για την πλήρη ενημέρωση όλων. Ο υπό εξέλιξη διαγωνισμός λήγει στις 14 Μαρτίου. Εφόσον υπάρξουν ενδιαφερόμενες εταιρίες θα γίνει αξιολόγηση αυτών από ειδική επιτροπή του ΥΠΕΚΑ. Πάντως μέχρι τις 16/2/2012 δεν υπήρξε υποβολή αίτησης.
Ακολούθησαν οι τοποθετήσεις των ειδικών επιστημόνων του ΥΠΕΚΑ κ.κ. Σ. Τζίμα, Π. Μέρκου, Ε. Τολέρη, Μ. Καραβασίλη, του Διευθύνοντα Συμβούλου του ΙΓΜΕ κ. Κ. Παπαβασιλείου, του Ομότιμου Καθηγητή του ΑΠΘ κ. Α. Τσιραμπίδη, κοιτασματολόγου και του Επ. Καθηγητή του Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Α. Ξενίδη (επίσης Κιλκισιώτη), μεταλλειολόγου, οι οποίοι παρουσίασαν επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία, για την αναγκαιότητα της επένδυσης προς όφελος της Εθνικής Οικονομίας και της τοπικής κοινωνίας.
Ακολούθησαν οι τοποθετήσεις των αιρετών εκπροσώπων του Κιλκίς, των εκπροσώπων των κομμάτων, καθώς και της Ι. Μητρόπολης Πολυανής και Κιλκισίου. Όλοι οι αιρετοί εκπρόσωποι τόνισαν ότι είναι υπέρ της εκμετάλλευσης του κοιτάσματος χαλκού-χρυσού του Κιλκίς, αλλά εφόσον δεν τη θέλουν οι κάτοικοι συντάσσονται και οι ίδιοι με αυτούς. Δήλωσαν βέβαια ότι δεν είχαν ενημερωθεί από ειδικούς επιστήμονες, οι οποίοι όμως περιμένουν την πρόσκλησή τους. Οι αιρετοί που τοποθετήθηκαν ήταν: Ο Αντιπεριφερειάρχης κ. Χ. Γκουντενούδης, ο αναπληρωτής Δημάρχου Κιλκίς κ. Π. Κολότσιος, ο Δήμαρχος Παιονίας κ. Α. Λαπόρδας, ο πρόεδρος του Τ.Σ. Τερπύλου κ. Α. Σημαιοφορίδης, ο Δημοτ. Σύμβουλος Κιλκίς κ. Β. Καραμπίδης και οι βουλευτές του Κιλκίς κ.κ. Θ. Παραστατίδης και Γ. Φραγγίδης.
Να σημειωθεί ότι οι εκπρόσωποι όλων των κομμάτων (Θ. Τζάκρη ΠΑΣΟΚ, Στ. Καλαφάτης ΝΔ, Η. Πολατίδης ΛΑΟΣ, Θ. Ιγνατιάδης ΚΚΕ, Ε. Αμανατίδου ΣΥΡΙΖΑ και Γρ. Ψαριανός ΔΗΜ. ΑΡΙΣΤΕΡΑ) δήλωσαν πως τα κόμματά τους είναι υπέρ της εκμετάλλευσης του κοιτάσματος χαλκού-χρυσού του Κιλκίς, αλλά και υπέρ της αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου της χώρας. Επιφυλάξεις για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και για το συνολικό Εθνικό όφελος, εξέφρασαν οι εκπρόσωποι των τριών μικρών κομμάτων.
Ο εκπρόσωπος της Μητρόπολης πρωτοσύγκελος π. Επιφάνιος, ο επιστημονικός σύμβουλος αυτής κ. Σ. Δημητριάδης, Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ και ο εκπρόσωπος του Μετώπου κ. Α. Αραμπατζής, εξέφρασαν την απόλυτη αντίθεση τους σε οποιαδήποτε εξορυκτική επένδυση όχι μόνο στο Κιλκίς, αλλά και σε όλη τη χώρα. Ζήτησαν να ακυρωθεί ο διεθνής διαγωνισμός. Να εισάγουμε τις αναγκαίες πρώτες ύλες από το εξωτερικό, δήλωσαν.
Χαρακτηριστική υπήρξε η τοποθέτηση της αναπληρώτριας Προέδρου κ. Α. Παπαθανάση, βουλευτού της Φωκίδας, όπου εδώ και δεκαετίες γίνονται εξορύξεις βωξιτών από τρεις ελληνικές εταιρίες. Δήλωσε πως τη δεκαετία του ’50 το μεταναστευτικό ρεύμα από τη Φωκίδα προς το εξωτερικό ήταν το μικρότερο της χώρας, αφού σχεδόν κάθε οικογένεια είχε ένα εργαζόμενο στα μεταλλεία.
Τέλος, υπέρ της αξιοποίησης τόσο του κοιτάσματος χαλκού-χρυσού του Κιλκίς όσο και γενικά της αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου ήταν και ο Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης κ. Ε. Σώκος. Δήλωσε χαρακτηριστικά πως τα τελευταία χρόνια κάνουμε εισαγωγές πολλών οπωροκηπευτικών (π.χ. πέρσι 250.000 τόνους ντομάτας) και ότι το 2011 είχαμε 1,7 δισεκ. € έλλειμμα σε καταναλωτικά αγαθά. Δηλαδή αρχίσαμε να μην παράγουμε τίποτε.
Στη συνέχεια οι ειδικοί επιστήμονες και ο κ. Ι. Μανιάτης έδωσαν απαντήσεις στα ερωτήματα των διαφωνούντων.
Συνοπτικά τα συμπεράσματα αυτής της ενημερωτικής συνεδρίασης ήταν:
Ø Η επένδυση δεν θα προχωρήσει αν δεν συμφωνήσουν οι θεσμοθετημένοι φορείς της περιφέρειας Κιλκίς
Ø Οποιαδήποτε απόφαση του ΥΠΕΚΑ θα περάσει για έγκριση από τη Βουλή.
Ø Εφόσον υπάρξει ενδιαφερόμενη εταιρία, αυτή σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, θα πρέπει να ολοκληρώσει τις έρευνες στο συγκεκριμένο Δημόσιο Μεταλλευτικό Χώρο (ΔΜΧ) κι αν επιβεβαιωθεί η παρουσία εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων χαλκού και χρυσού, τότε είναι υποχρεωμένη να καταθέσει το επενδυτικό σχέδιο, καθώς και τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) που ο επικαιροποιημένος Μεταλλευτικός Κώδικας προβλέπει.
Ø Δεν θα γίνει χρήση κυανιούχου νατρίου.
Ø Δεν θα γίνει καμία απαλλοτρίωση οικισμού. Το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών εξόρυξης θα γίνεται υπόγεια.
Ø Δεν θα υπάρξει όξινη απορροή, αφού τα μητρικά πετρώματα δεν είναι μικτά θειούχα, αλλά πορφυρικά.
Ø Δεν θα υπάρξει μόλυνση των νερών, αφού τα κατάλοιπα της επεξεργασίας θα συγκεντρώνονται σε ασφαλή τέλματα, όπου θα αδρανοποιούνται.
Ø Η Οδηγία INSPAR της Ευρωπαϊκής Ένωσης που καθορίζει τους κανόνες ελέγχου και τα όρια επιπτώσεων στο περιβάλλον (ατμόσφαιρα, νερό, έδαφος κ.ά.) έχει ενσωματωθεί στο νέο Μεταλλευτικό Κώδικα που ισχύει από το 2011.
Ø Με αυτόν τον Κώδικα προβλέπονται αυξήσεις στα μισθώματα από 50% έως 100%. Ειδικά, προβλέπεται διάθεση στον τοπικό Δήμο του 20% των εσόδων του Δημοσίου από τα μισθώματα.
Ø Θα συγκροτηθεί ειδική επιτροπή παρακολούθησης και ελέγχου από επιστήμονες που θα επιλέξει η τοπική κοινωνία.
Ø Θα πραγματοποιηθεί σύντομα αντίστοιχη κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών Προστασίας του Περιβάλλοντος και Κοινωνικών Υποθέσεων (αρμόδιας σε θέματα υγείας).
Ø Θα συσταθεί διακομματική επιτροπή της βουλής που θα παρακολουθεί το θέμα, με συμμετοχή εκπροσώπων όλων των κομμάτων και αιρετών εκπροσώπων της περιφέρειας Κιλκίς.
Οπτικοακουστικό υλικό και τα πλήρη πρακτικά αυτής της συνεδρίασης είναι διαθέσιμα από την ιστοσελίδα του Ελληνικού Κοινοβουλίου (Διαρκής Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου): www.hellenicparliament.gr

Κύρια σημεία γενικής τοποθέτησής μου: Από το 4σέλιδο κείμενο που κατέθεσα για τα πρακτικά αυτής της συνεδρίασης, στα 5 λεπτά που είχα κι εγώ στη διάθεσή μου, τόνισα τα παρακάτω σημαντικά:
· Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου μας απαιτεί τη συναίνεση και συνεργασία των τοπικών κοινωνιών, των επιχειρηματιών και του κράτους.
· Δεν είναι μόνο η απώλεια εσόδων κάθε χρόνο από το λαθρεμπόριο καυσίμων (περίπου 1 δισεκ. €), από το παραεμπόριο κινέζικων προϊόντων (περίπου 5 δισεκ. €) και από τη φοροδιαφυγή (τουλάχιστον 30 δισεκ. €). Μπορώ να σας παραθέσω δεκάδες άλλες περιπτώσεις που το Ελληνικό Κράτος αδυνατεί να εισπράξει τους νόμιμους φόρους. Τι σημαίνει όμως η άποψη αυτή; Ότι αν τα κατάφερνε τέλεια δεν θα έπρεπε να αξιοποιήσει τον ορυκτό πλούτο του; Το επιχείρημα είναι πολύ άστοχο.
· Είναι πολύ μειωτική για τους Έλληνες, αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο, η άποψη ότι: Η εξόρυξη χρυσού με τις εξαιρετικά βλαπτικές για το περιβάλλον συνέπειες είναι απόδειξη πνευματικής υστέρησης. Άραγε την ίδια άποψη είχαν και οι αρχαίοι πρόγονοί μας;
· Η ρύπανση του εδάφους, των υδροφόρων οριζόντων και του αέρα είναι ελάχιστη και καθόλου επικίνδυνη για τους ζώντες οργανισμούς, σε αντίθεση με άλλες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις που ρυπαίνουν περισσότερο και πολλές φορές ανεξέλεγκτα.
· Οι βλαπτικές επιπτώσεις στις κοινωνίες και στο περιβάλλον από την εξορυκτική δραστηριότητα είναι ασήμαντες, όταν ακολουθούνται οι σύγχρονες μέθοδοι επεξεργασίας και απόληψης. Πολλές άλλες επιπτώσεις δεχόμαστε καθημερινά από άλλες πηγές, αλλά δεν διαμαρτυρόμαστε.
· Επιθυμούμε βελτίωση του βιοτικού επιπέδου μας ή όχι; Να ακούσουμε εναλλακτικές προτάσεις, χωρίς όμως να αποκλείουμε τη λειτουργία και των εξορυκτικών μονάδων, διαφορετικά θα είναι αντισυνταγματική η θέση μας.
· Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που μετά την εξόφληση ενός λατομείου ή ορυχείου ή μεταλλείου και την αποκατάστασή του, αισθητικά το αποτέλεσμα να είναι πολύ καλύτερο από πριν. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις όπου η θέα είναι οικτρή και οι επιπτώσεις ανεξέλεγκτες. Στην περίπτωση αυτή φταίει κυρίως το Κράτος με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του, αλλά και η ατιμωρησία των παρανομούντων.
· Δεν υπάρχει ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική καταστροφή. Σε βάθος χρόνου η φύση ισορροπεί τις πάμπολλες λειτουργίες της. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ανεξέλεγκτα και χωρίς επιστημονική δεοντολογία και σεβασμό προς το περιβάλλον, εκμεταλλευόμαστε τους αναγκαίους πόρους.
· Το πρότυπο ζωής που ακολουθεί η σημερινή ανθρωπότητα ίσως να μην είναι το σωστό. Να συμφωνήσω κι εγώ. Αλλά ποιες από τις σημερινές ανέσεις μας μπορούμε να στερηθούμε; Το αυτοκίνητο; την τηλεόραση; το κινητό τηλέφωνο;

Κύρια σημεία τοποθέτησής μου για την αξιοποίηση του κοιτάσματος χαλκού-χρυσού Κιλκίς:
· Δεν θα χαθεί καμία άλλη θέση εργασίας στην περιφέρεια Κιλκίς, απεναντίας όπως συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις θα δημιουργηθούν επιπλέον τριπλάσιες έως τετραπλάσιες από παράλληλες υποστηρικτικές εργασίες.
· Κατά τη διάρκεια λειτουργίας της μονάδας (περίπου 30 χρόνια) το Ελληνικό δημόσιο θα εισπράξει τουλάχιστον 300 εκατ. €, με βάση τις ισχύουσες διεθνείς χρηματιστηριακές αξίες των μετάλλων χαλκού και χρυσού.
· Επιπλέον, από τους μισθούς των εργαζόμενων η τοπική κοινωνία θα ωφεληθεί τουλάχιστον κατά 150 εκατ. €, στο ίδιο χρονικό διάστημα.
· Για τους καταγόμενους από την περιφέρεια Κιλκίς είναι πολύ προσβλητική η άποψη ότι είναι ικανοί μόνο ως ανειδίκευτοι εργάτες. Γνωρίζω πως υπάρχουν ικανότατοι και διάσημοι Κιλκισιώτες επιστήμονες που διαπρέπουν τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδος.
· Ας απαντήσει κάποιος ευθέως αν η εγκατάσταση δεκάδων βιομηχανιών στο Σταυροχώρι και στη Νέα Σάντα, οι οποίες δυνητικά μπορεί να επιβαρύνουν το περιβάλλον, ωφέλησε την περιφέρεια Κιλκίς και βελτίωσε το εισόδημα των εργαζόμενων κατοίκων ή όχι.
· Επειδή τα αποθέματα χαλκού και χρυσού, καθώς και άλλων μετάλλων, στην περιφέρεια Κιλκίς είναι μηδαμινά σε σχέση με τα παγκόσμια αποθέματα, να μην τα εξορύξουμε ποτέ. Δεν είναι ατυχές το επιχείρημα αυτό;
· Εφόσον τηρούνται όλα τα μέτρα που προβλέπονται από τη σύμβαση, δεν θα υπάρξει καμία επίπτωση στην πρωτογενή και δευτερογενή γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή.
· Η σωστή εφαρμογή των μεθόδων κατεργασίας και γενικά η συνολική λειτουργία της μονάδας, θα ελέγχεται από ανεξάρτητη επιτροπή που θα αποτελείται από ειδικούς επιστήμονες που η τοπική κοινωνία θα υποδείξει.
· Οι ανησυχίες και οι επιφυλάξεις αρκετών Κιλκισιωτών είναι θεμιτές βλέποντας το αποτέλεσμα λειτουργίας τέτοιων μονάδων σε όλη τη χώρα. Υπάρχει όμως και έλλειψη ενημέρωσης και συνειδητή διαστρέβλωση ορισμένων ζητημάτων. Η πρότασή τους για παντελή απαγόρευση εξόρυξης και αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου είναι αντισυνταγματική. Λυπούμαι πολύ που υποστηρικτές αυτής της άποψης είναι και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και μάλιστα γεωλόγοι ή μεταλλειολόγοι. Τότε τι λόγο ύπαρξης έχουν όλες οι πρακτικές επιστήμες σε όλο τον κόσμο, αφού η εργασία των πτυχιούχων τους επιβαρύνει το περιβάλλον; Να μείνουν λοιπόν μόνον οι ανθρωπιστικές επιστήμες;
· Αναποφασιστικότητα, αναποτελεσματικότητα και μη διορατικό πνεύμα χαρακτηρίζουν μέχρι σήμερα όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις και τους περισσότερους Έλληνες πολιτικούς μπροστά στην αναγκαιότητα εκμετάλλευσης των ορυκτών πόρων μας. Επειγόντως αυτή η νοοτροπία πρέπει να αλλάξει. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως επειδή σήμερα η χώρα μας βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση «θα ξεπουλήσουμε τους θησαυρούς μας όσο-όσο». Οι κυβερνητικοί υπεύθυνοι ας προτάξουν το εθνικό συμφέρον.
Προσωπικά, θα συνεχίσω με επιμονή και σθένος την προβολή του ορυκτού πλούτου μας, δημοσιεύοντας άρθρα σε ελληνικά και ξένα περιοδικά ή παρουσιάζοντας στα ΜΜΕ τα πλεονεκτήματα από την ορθολογική αξιοποίησή του, με πιστή εφαρμογή των αυστηρών κανόνων προστασίας του περιβάλλοντος που έχει θεσπίσει η ΕΕ. Παράλληλα, θα είμαι στη διάθεση οποιουδήποτε φορέα του Δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα, για την παροχή επιστημονικών πληροφοριών ή συμβουλών σχετικών με το επίκαιρο αυτό θέμα.