Η ψυχολόγος Βίκυ Καλφοπούλου απαντά στα δικά σας ερωτήματα

Ερώτηση: θα ήθελα να σας ρωτήσω αν ένα παιδί σε ηλικία 13 ετών μπορεί να παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης. Αν ναι, ποια είναι αυτά;

Ευχαριστώ, Όλγα Δ.

Φίλη Όλγα,

Όπως ένας ενήλικας μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα κατάθλιψης, έτσι και ένας έφηβος ή ένα παιδί επίσης μπορούν. Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με την εξελικτική φάση στην οποία βρίσκεται το παιδί. Αυτά που κυρίως χαρακτηρίζουν τους έφηβους είναι:

Δυσκολίες επικοινωνίας

Απόσυρση από ενδιαφέροντα και επαφές

Διαταραχές ύπνου

Χαμηλές σχολικές επιδόσεις

Αντικοινωνική συμπεριφορά

Αίσθημα ότι οι άλλοι δεν τον υπολογίζουν

Απόπειρα αυτοκτονίας, ως αντίδραση σε αγχώδεις καταστάσεις

Οι λόγοι που ένα παιδί μπορεί να  εμφανίσει κατάθλιψη στην παιδική ή εφηβική ηλικία δεν διαφέρουν ιδιαίτερα. Το σημαντικό είναι ότι η σχέση γονιού παιδιού είναι μια εξελικτική διαδικασία, που σημαίνει ότι κάθε φορά ο γονιός θα πρέπει να προσαρμόζεται και να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του παιδιού του σε οποιαδήποτε φάση και αν αυτό βρίσκεται.

Σε περίπτωση που ο γονιός πεθάνει ή φύγει από την καθημερινότητα του παιδιού του, αυτή η διαδικασία αναστέλλεται, με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού. Βέβαια σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει ο γονιός που απομένει, αλλά που δυστυχώς δεν είναι τόσο συναισθηματικά διαθέσιμος για να καλύψει όλες τις ανάγκες του παιδιού. 

Επίσης όταν ο γονιός αδιαφορεί για το παιδί του, το παιδί αδυνατεί να εκφράσει τα συναισθήματά του και τις ενορμήσεις του, εφόσον νιώθει ότι δεν του επιτρέπεται,  με αποτέλεσμα λόγω της καταπίεσης να υπάρχει δυσκολία στην εξέλιξη του ψυχισμού του και να εμφανίσει συμπτώματα κατάθλιψης.

Επίσης οι εντάσεις μεταξύ των γονέων παρέχουν  ανασφάλεια και φόβο στα παιδιά καθώς νιώθουν το συναίσθημα  της αβοηθησίας και της παραμέλησης. Η σύγχυση αυτών των ρόλων, του δημιουργεί μια συνεχή ψυχική σύγκρουση καθώς θα πρέπει να συμμαχήσει με τον ισχυρό γονιό μέσα από το φόβο της απόρριψης από αυτόν, για το λόγο ότι νιώθει ασφάλεια και σταθερότητα που ο συγκεκριμένος γονιός του επιβάλει. Η ψυχική ματαίωση που εισπράττει ο έφηβος, αυξάνει σε σημαντικό βαθμό την επιθετικότητά του ή την αμυντική παθητικότητά του με αποτέλεσμα να παραιτείται από δραστηριότητες και πρωτοβουλίες που το αφορά άμεσα.

Επίσης η συνεχόμενη κριτική από το μέρος των γονιών και η μη αναγνώριση των καλών του στοιχείων  προκαλεί συναισθήματα χαμηλής αυτοεικόνας και αποτυχίας στο παιδί  με αποτέλεσμα να απελπίζεται και να παραιτείται από κάθε προσπάθεια. 

Είναι βασικό να υπάρχει συμμαχία και συνεργασία μεταξύ των γονέων καθώς το παιδί στηρίζεται σε αυτή, για να μάθει σταδιακά να προβάλει τις ανάγκες του και να διαμορφώσει το δικό του χαρακτήρα που ενισχύεται θετικά από τα γονεϊκά πρότυπα.

Οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η παιδική ή εφηβική κατάθλιψη επέρχεται, όταν μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον επικρατεί σύγκρουση αντί για αρμονία, κριτική αντί για επιβράβευση, ψυχρότητα αντί για τρυφερότητα, αδιαφορία αντί για αγάπη και αποδοχή. Επομένως δώστε όση αγάπη μπορείτε στα παιδιά σας χωρίς αναστολές και ενδοιασμούς. Η αγάπη ποτέ δεν έβλαψε κανέναν μας!

Φίλη Όλγα, ελπίζω να βοήθησα.